Какра, зарпечак, девпечак, амброзия - Биология - Рефераты

Какра, зарпечак, девпечак, амброзия

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

48 KB

Ўзбекистонда тарқалган бегона ўтлар: какра, зарпечак, девпечак, амброзия Режа: 1. Какранинг тарқалиши, морфологияси, зарар етказиши ва кураш чоралари. 2. Зарпечак ва девпечакларни тарқалиши морфологияси, зарар етказиши ва уларга кураш чоралари. 3. Амброзияни тарқалиши, марфологияси зарар етқазиши ва уларга қарши кураш чоралари. Адабиётлар: 1. III - 166 - 169 б. 2. 111- 171 - 173 б. 3. III 159 - 163 б.

1. Какра - А croptilon repens DC Тарқалиши . Какрани ватани Ўрта Осиё . Бу жойдан ҳамма мамлакатларга тарқалиб , ҳозирги кунда фақатгина Африкада йўқ . Ўзбекистонда барча суғориладиган ва суғорилмайдиган худудларда тарқалган . Бу ўсимлик қуруқлик иқлимлик жойларда яшай олади . Карантин экспертизасида тез-тез буғдой уруғларида учраб туради. Морфология. Какра мураккаб гулдошлар оиласига киради. Ўзбекистонда купчилик экинлар орасида учрайди: ғўза, сабзавот, ғалла, экинлари орасида, боғларда ва бошқалар. Пояси тик, шохланган, қалин баргли, бўйи 60 см гача боради. Пастки барглари қиррали, баланддаги барглари тишли. Саватчалари тепасида жойлашган. Битта саватчада 26 та уруғгача булади. Ўсимликда 700 доннагача саватчалар бўлиши мумкин. Уруғ униши 3-4 йилгача чўзилиши мумкин. Какра кўп йиллик ўт. Бизнинг шароитда июн-сентябрда гуллайди, июл- сентябрда ҳосил беради. Уруғларидан ва айниқса илдиз бачкиларида кўпаяди. Какранинг асосий ўқ илдизи тупроқ қатламига жуда чуқур кириб, 5- 6 м ва ундан кўпроққа, яъни сизот сувигача етади. Тупроқ зичлиги какрага таъсир этмайди, у қурғоқчиликга чидамли ва захарли. Ҳайдалма қатлам пастида ётган илдизларидан, шунингдек ҳайдалма қаватдаги кесилган илдиз бўлакчаларидан тез ўсиб чиқади. Какра ерни минерал тузларини ва сувини камайтиради. Бундан ташқари пичанга 5% какра аралашиши ҳайвонлар ҳаёти ҳавфли бўлади. Кураш чоралари. Асосий кураш чораларида агротехник тадбирлар аҳамиятига эга. Бунга алмашлаб экишни жорий қилиш ва уларни тўғри навбатлаш киради. Бегона ўтлардан тоза, яхши ерлар асосий экинлар учун ажратилади, ифлосланганроқ ерларга бегона ўтларни ривожлантирилиши тўхтатиб қўя оладиган экинлар экилади. Какра кенг тарқалиб кетган жойларда уруғ олиб келаётганда албатта карантин назоратидан ўтказиш лозим.

Кимёвий кураш чоралари ҳам яхши натижа бермоқда. Ҳозирги кунда тавсия қилинган гербицидлардан гранстар 75% д.п. 10-20 гр/га банвел 40% с.э. 0,15-0,5 л/га Саволлар: 1. Какра қандай оилага мансуб? 2. Какра маданий ўсимликларга қандай зарар етказади? 3. Какранинг битта саватчасида нечта уруғи бўлиши ва уруғ неча йилда униб чиқиши мумкин? 4. Какрага қарши қандай агротехника кураш чоралари қўллайсиз? 2. Зарпечак - Cuscuta spp. Паразит бегона ўтлар бошқа ўтлар ҳисобига озиқланади. Улар ҳақақий паразитлар ва ярим паразитларга бўлинади. Ҳақақий парзитлар бир йиллик ўсимликларга киради, уларда барг ва илдизлари бўлмайди. Бошқа ўсимликлар шираси ҳисобига озиқланади. Паразит ўсимликларда хлорофил бўлмагани учун уларда яшил тус бўлмайди. Улар сўриш усулига қараб поя паразитлари ва илдиз паразитларига бўлинади. Поя паразитларига Cuscutaceae оиласига мансуб бўлган чирмовуқнинг барча турлари киради. (Зарпечак, девпечак-чирмоуқлар). Чирмоуқнинг барча турлари карантин бегона ўтлар ҳисобланади. Ўзбекистонда 17 тури маълум. Улар ингичка пояли ва йуғон пояларга бўлинади. Майда уруғли себарча чирмовуғи Cusсuta epithymum Мur. Ўрта Осиёда ҳамма жойида учрайди. Бу асосан себарча ва бедага тушади, лекин бошқа экинлар орасида ҳам учрайди. Унинг поялари қизил, жуда ингичка, инсимон чирмашадиган сўрғичлари ёрдамида ёпишиб олади, тўпгуллари кўнгулли, шарсимон бўлади. Меваси- кўсакча Июндан августгача гуллайди ва мева беради. Асосан уруғлардан ва поя бўлакларидан кўпаяди. Бир туп ўсимликда 18% температурада униб чиқадиган 2500 тагача уруғ бўлади. Тупроқда уруғларнинг унувчанлиги 12-15 йилгача сақланади. Янги гўнгда унувчан

уруғлар айниқса кўп бўлади. Уруғ униб чиққандан кейин поялари ҳар хил ўсимликларга ўралиб пояларига ёпишиб олади. Думалоқ уруғли америка зарпечаги бошқа турлардан сариқ поялари билан фарқ қилади. Ўзбекистонда, бу турлардан ташқари, бошқа турлар ҳам учрайди. Зиғир зарпечак - C. epilinum Weihe. зиғир, беда себарга, лавлаги ва бошқа экинларни ҳамда бегона ўтларни зарарлайди. Зарпечакда кускудин захарли модда таркибида бор. Қорамол зарпечакни кўп истеъмол қилса захарланиши мумкун. Девпечак. Ўзбекистоннинг ҳамма ерда ва ўрта осиёнинг бошқа республикаларда тарқалган. Поялари йўғонлашган, изимга кўринишига, қизғиш ёки сарғиш рангда бўлади. Асосан дарахтларда ва буталарда паразитлик йиллик экинларда ва бегона ўтларда учрайди. Девпечакнинг С. lehmanniana Bunge. тури асосан, дарахтларда ва буталарда учрайди. Кураш чоралари. Зарпечак уруғи беда уруғига жудаям ўхшайди. Шунинг учун беда уруғини синчиклаб қараб чиқиб, далада териб олинган зарпечакни ёндириш лозим. Агротехника кураш чоралари асосан алмашиб: экишни жорий қилиш ва уларни тўғри навбатлаш киради. Бегона ўтлардан тоза, яхши ерлар асосан экинлар учун ажратилади, ифлосланганроқ ерларда бегона ўтларнинг ривожланишини тўхтатиб қўя оладиган экинлар экилади. Ўсимликларнинг ривожланиши учун яхши шароит яратиш лозим. Бунинг учун экинларни ўз вақтида экиш ва ривожланиши учун улар талаб қиладиган энг қулай шароит яратиш ўсимликларнинг ўсишда бегона ўтлардан ўтиб кетиши имконият беради. Зарпечак уруғдан оид тоза уруғларни экиш. Кимёвий препартлардан махсус гербицид кусцид 97% с.э.10-12л/га ишлатилади.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида иқтисодий ислоҳатларни чуқурлаштириш (1998 - 2000 йиллар дастури ) “ Ўзбекистон ” нашриёти , Т . 1998. 2. Ўзбекистон Республикаси худудини карантиндаги зараркундалари , касалликлар ва бегона утлардан мухофаза қилишга доир қонун ҳужжатлари . Т. 1999. 3. Поспелов С.В и др., Основы карантина сельскохозяйственных растений. М.”Колос”, 1985. 4. Воронкова Л.В. Сметник А.И, и др. Карантин растений. М. “Агропромиздат”, 1986 . 5. Справочник по карантину ратений и другим опасным вредителям, болезням и сорным растениям. М.1996. 6. Яхонтов В.В. Ўрта Осиё қишлоқ хўжалик ўсимликлари, маҳсулотлари зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари. Т. 1962. 7. Обзор распостранения карантинных вредителей, сорняков в Республике Узбекистанна на 1 января 1999г. Т. 1999. 8. Олимжонов Р.А. Энтомология. Т. 1977. 9. Варшалович А. Р. Гусеницы, всречающиеся при карантинной экспертизе свежих фруктов Сб. по карантину растений. М.Л. Изд. АНССР, 1969. 10. Методическое указание по лабораторному разведелению энтомофагов червеца комстока - псевдафикуса и аллотропа. Т. 1987.

Похожие

Ўзбекистонда таркалган амброзияларни турлари. Стригалар чизгичсимон итузум

Луб толали ўсимликларни умумий тавсифи ва каноп ахамияти, етиштириш технологияси

Ўсимликларнинг кўпайиши 3

Хаётнинг биологик эволюцияси

Ўсимликларнинг чидамли навларини етказиш усуллари. Инфекция манбайи ва селекциянинг ютуқлари