Главная страница
Рефераты
Архтектура
Цементбетон ва қурилиш қоришмалари
Цементбетон ва қурилиш қоришмалари
Загружено в:
04.04.2023
Скачано:
0
Размер:
2452.07421875 KB
Скачать
Похожие
Қурилиш қоришмалари
Пардозбоп қурилиш қоришмалари
Қурилиш ва қурилиш монтаж ташкилотларида қурилишни амалга ошириш
Қурилиш механикаси
Қурилиш машиналардан фойдаланиш ва таъмирлаш
![шағал қум (5) Бетон таркибини танлашда цемент сарфини мумкин қадар тежаш ва юқори сифатли бетон олиш учун майда ва йирик тўлдирувчилар орасидаги нисбатни (r=Қ/ Щ) тўғри танлаш керак. Бунда r миқдори камайса тўлдирувчиларнинг солиштирма юзаси ҳам камаяди. Агарда r нисбатнинг миқдори энг мақбул олинса, бетон қоришмаси ҳаракатчан ва қулай жойланувчан бўлади. Маълум консистенциядаги цемент ҳамирнинг бетон қоришма орасида ички силжиши ва ҳаракатланиши унинг тўлдирувчи доналари орасидаги қалинлиги орқали белгиланади. Яъни, тўлдирувчи доналари орасини тўлдириб турувчи цемент ҳамирнинг қалинлиги қуйидагича аниқланади: δ =(Ц Т–V Т ) /S Т (6) бу ерда Ц Т-цемент ҳамирининг миқдори, л; V Т -тўлдирувчилар ғоваклари ҳажми, л; S Т -тўлдирувчилар аралашмасининг солиштирма юзаси, м 2 /л. Унинг тахминий миқдори А. С. Ладинский формуласи орқали қуйидагича аниқ- ланади: S т =16·k ф /1000(а+2 b+4 с+8 d+16 е+36 f) (7) бу ерда k ф -тўлдирувчи доналарининг ташқи кўринишини ҳисобга олувчи коэффициент бўлиб, тоғ қуми учун k ф -1.65 ва майда қумлар учун k ф =1.3; а, b, с, d, е, f-мос холда тўрларининг ўлчамлари 5; 2.5; 1.25; 0.613; 0.315; ва 0.16 мм бўлган элакларда қолган айрим қолдиқлар; f-тўрларининг ўлчами 0.16 мм элакдан ўтган тўла қолдиқ миқдори, %. Тўлдирувчиларнинг солиштирма юзаси ошса, бетон қоришманинг ҳаракатчанлиги камаяди (хатто цемент ҳамирининг доимий қалинлиги ўз- гармас бўлганда ҳам). Бетон қоришманинг ҳаракатчанлиги қуйидаги чегарага боғлиқ бўлади. N= δ /S ёки N=( ЦТ – V т )/S т 2 (8) Чегара N қанча катта бўлса, бетон қоришмасининг ҳаракатчанлиги шунча юқори бўлади ва х. к. Қум ва шағал нисбати α коэффициент орқали ўрнатилади. Нисбат r =Қ/Щ маълум бўлганда α коэффициент миқдори қуйидаги формула орқали аниқ- ланади. α=[Ц·Т(ρ k /ρ щ )+1000·r]·γ щ /(1000-Ц·Т)·П щ ·ρ щ (9) 19](/data/documents/cce1d151-9ba2-416a-bcb5-4153cd117c2f/page-19.png)
![Бетон мустаҳкамлигининг сув-цемент нисбатига боғлиқлиги, бетон таркибий тузилиши ҳосил бўлишининг физик моҳиятидан келиб чиқади. Тажрибалардан маълумки, цемент гидратланиш жараёнида қотиши учун массасига нисбатан 15...25 % сувни бириктиради (яни, талаб қилинадиган сувнинг миқдори цемент оғирлигининг тахминан 0,15...0,25 қисмини ташкил қилади). Аммо бундай бетон жуда қаттиқ ва қуруқ бўлади ва уни қолипларга жойлаб бўлмайди. Шу сабабли қоришма пластиклигини ошириш учун унга, нисбатан кўпроқ сув қўшилади (цемент массасига нисбатан 40...70 %) яъни, С/Ц=0,4...0,7. Натижада бетон танасида ортиқча сув сақланиб қолади ёки буғланиб ғоваклар ҳосил қилади. Бетон таркибини аниқлашда цемент сув нисбати анча қулай ҳисобланади. Бунда цемент-сув нисбати Ц/С=1,3...2,5 оралиқда ўзгарганда R b =f (С/Ц) боғланиш тўғри чизиқ кўринишда бўлади. Бунда бетон мустаҳкамлиги қуйи- дагича ифодаланади: R b =А·R ц [(Ц/С)-Д] (27) бу ерда Ц/С-цемент-сув нисбати, А ва С тўлдирувчилар ва бошқа омилларнинг бетон мустаҳкамлигига таъсирини ҳисобга олувчи эмпирик коэффициентлар бўлиб, А=0,6; Д=0,5 қабул қилинади. Бетон мустаҳкамлигининг цемент-сув нисбатига ва цемент фаоллигига боғлиқлигини битта формула билан ифодалаб бўлмайди. Бу боғланиш нисбатан эгри чизиқликдир. Амалий ҳисоблашлар учун ушбу эгри чизиқни иккита тўғри чизиқлар билан алмаштириш мумкин ва бетон таркибини ҳисоблаш учун қуйидаги эмпирик формулалалардан фойдаланилади: С/Ц 0,4, (Ц/С 2,5)-бетонлар учун; R b =А·R ц [(Ц/С)-0,5] (28) С/Ц<0.4 (Ц/С>2.5)-бетонлар учун R b =A 1 ·R ц [(Ц/С)+0,5] (29) бу ерда А ва А 1 -коэффициентларнинг қийматлари 5. келтирилган. Юқорида келтирилган (28) ва (29) формулалар титратиб зичлантириш орқали қолипланадиган қаттиқ ва ҳаракатчан бетон қоришмаларининг мустаҳ- камлигини аниқлаш учун қўлланилади. Юқоридаги формулалар зичлик даражаси 0,98 дан кам бўлмаган ўрта даражадаги бикр ва ҳаракатчан бетон қоришмалар учун мос келади. Бетон таркиби аниқланганда мустаҳкамлик формуласи одатда сув цемент нисбатини танлаш учун ишлатилади. У ёки бу ҳолатда қайси формулани ишлатишни билиш учун, 37](/data/documents/cce1d151-9ba2-416a-bcb5-4153cd117c2f/page-37.png)
![ҳароратнинг ўзгаришига пропорционал равишда ўзгариб, қуйидаги формуладан аниқланади �� l = α t ( T-T o )= α t · Δ T (35) бу ерда α t - бетоннинг ҳарорат таъсиридан чизиқли кенгайиш коэффициенти ; T - муҳит ҳароратининг ўзгаришидан ҳосил бўладиганфарқ , 0 C. Ҳарорат таъсиридан ҳосил бўладиган бетон деформациясининг иккинчи қисми ҳарорат таъсиридан ҳосил бўладиган кучланишлардан вужудга келади . Бетон намуна ҳажми бўйича бир текис қиздирилганда ҳарорат таъсиридан ҳосил бўладиган деформациялар эркин ривожланади ва даслабки кучланишлар ҳосил бўлади . Баъзи бир шароитда бу кучланишлар таъсиридан бетонда ёриқлар пайдо бўлиши мумкин . Цементбетоннинг зичлиги . Одатда бетон қоришмаси билан қотган бетон зичликлари орасида фарқ бўлади . Бетон қоришмасининг таркиби тўғри танланган ва яхшилаб зичлантирилган бўлса , бундай қоришма зич ҳисоб - ланади ( таркибидаги боғланган сув билан биргаликда ). Зичлантирилган бетон қоришмасининг сифати зичланиш коэффициенти орқали баҳоланади : К З = γ b / ρ b (36) бу ерда b ва ρ b - мос ҳамда бетон қоришмасининг ҳақиқий ва назарий зичлик - лари . Одатда зичланиш коэффициенти К 3 ≈1 га тенг деб қаралади , амалда эса К 3 ≈0,97...0,98 атрофида ўзгаради ( Ўз РСТ 719-96). Қотган бетон таркиби абсолют зич бўлмайди. Таркибидаги ортиқча сув- нинг буғланиб чиқиб кетиши, шунингдек, қоришмани зичлаш давомида ҳаво пуфакчаларининг тўла чиқиб кетмаслиги натижасида унда микроғоваклар ҳосил бўлади. Ғоваклар ҳажми (% ларда) қуйидаги формула орқали аниқ- ланади: П ғ =[(С-ω·Ц)/1000]·100 (37) бу ерда С, Ц -бетондаги сув ва цемент сарфи, кг/м 3 ; -кимиявий боғланган сув миқдори, цемент массасига нисбатан % ҳисобида (одатда 28 кунлик бетон учун = 0,15 қабул қилинади). Бетоннинг зичлиги юқори бўлса унинг мустаҳкамлиги ва совуқбар- дошлиги ортади, сув ўтказувчанлиги эса камаяди. 41](/data/documents/cce1d151-9ba2-416a-bcb5-4153cd117c2f/page-41.png)
![Цементбетоннинг сув ўтказувчанлиги. Йўл қопламалари, кўприклар, сув иншоотлари каби конструкцияларда ишлатиладиган цемент бетонлар учун унинг асосий хоссалардан бири-унинг “ сув ўтказувчанлиги ” ҳисобланади. Бетоннинг сув ўтказувчанлиги унинг ғоваклигига, цемент ва тўлди- рувчилардаги ковакчалар тузилишига ва таркибига боғлиқ бўлади. Бетоннинг таркиби ўлчамлари 10 - 5 см дан кичик макроғоваклар ҳамда, найчалардан ва улар билан туташган ўлчамлари 10 - 5 см дан катта бўлган макро ҳаво пуфак- чаларидан иборат. Бундай макробўшлиқлар босим остида намликни шимиб олиши ва ўзида сақлаш ҳусусиятига эга. Шу сабабли бетоннинг сув ўтка- зувчанлиги бетон таркибининг ғоваклигига ва макробўшлиқларнинг (найчалар, ҳаво пуфакчалари) миқдорига боғлиқ бўлади. Макроғовакларнинг тахминий ҳажми фоиз хисобида қуйидагича аниқ- ланади: V м =[(С-2·ω·Ц)/1000]·100 (38) Бетон таркибидаги ғовакликлар миқдори 5...40 % атрофида бўлади. Мик- роғоваклар миқдори асосан сув цемент нисбатига, шунингдек, зичланиш даражасига ва бошқа омиллар таъсирига ҳам боғлиқдир. Бетоннинг ёши ошиши натижасида унинг танасидаги ғоваклар миқдори бир мунча камаяди (яъни, цемент тошининг гидратланиши давом этиши натижасида макроғо- ваклар ҳажми аста секин камайиб боради). Натижада бетоннинг сув ўтка- зувчанлиги камаяди. Бетоннинг сув ўтказувчанлиги “ сув ўтказувчанлик коэффициенти” орқали баҳоланади яъни, бетон намунанинг 1 см 2 юзасидан доимий босим остида 1 соат давомида ўтган сув миқдори билан ўлчанади: k y =V c /F·t(P 1 -P 2 ) (39) бу ерда V c - бетон намунадан ўтган сув миқдори, л; F-намуна юзаси см 2 ; t- вақт, с; P 1 , P 2 -намунанинг қарама-қарши юзасидаги босимлар, МПа. Бетоннинг сув ўтказувчанлигини аниқлаш учун бетон намунанинг бир томонига (сувга тегиб турган юзасига) маълум босим остида сув юборилади ва унинг босими ошириб борилади. Намунанинг иккинчи томонида (қарамақарши) намлик ёки сув томчилари пайдо бўлганида босим тўхтатилади. Ана шу босим кўрсаткичи орқали бетоннинг сув ўтказувчанлик даражаси аниқланади. Ушбу кўрсаткич бўйича ЎзРСТ 719-96 га асосан бетонлар сув ўтказмовчанлик бўйича қуйидаги маркаларга бўлинади; С2; С4; С6; С8; С10; С12; 14; С16; С18; С20; С25; 42](/data/documents/cce1d151-9ba2-416a-bcb5-4153cd117c2f/page-42.png)
