Vazn funksiyali kubatur formulalar - Алгебра - Рефераты

Vazn funksiyali kubatur formulalar

Загружено в:

16.12.2019

Скачано:

0

Размер:

180 KB

Vazn funksiyali kubatur formulalar REJA: Sonli integrallash nazariyasini asosiy masalalaridan biri integrallovchi funksiyalar qiymatlarini chiziqli kombinatsiyalari yordamida integrallarni sonli effektiv qiymatlarini topish algoritmini ko`rishdir. Odatda kubatur formulalar deb, quyidagi taqribiy tenglikka aytiladi:     n x f C dx x f 1 )( ) ( ) (    (16.1) Bu yerda  -sohasi n -o`lchovli Evklid fazosi, С  -kubatur formulani koeffisiyentlari, х  -kubatur formulani tugun nuqtalari, N-esa tugun nuqtalari soni. Sonli integrallash nazariyasini masalasini hal qilish turli yondashuvlar mavjud, ya`ni kubatur formulalar nazariyasi uchun bittasi funktsional yondashuv. Bu yondashuvga qisqacha to`xtalib o`tamiz. (1)-ko`rinishdagi kubatur formulani Banax funksional fazosida C B  da ko`rib chiqamiz, funksional xatolikni normasini hisoblab chiqamiz.        n x f C dx x f x f xl 1 )( ) ( ) ( ) ( ), (    (16.2) Bunda      n x x C x xl 1 )( ) ( ) ( ) (     Funksional xatolik, bu yerda   (x) –  - sohasidagi xarakteristik funksiya va  (x)- Dirak delta funksiyasi . Kubatur formulani sifatini funksional xatolikni normasi yordamida baholanadi, ya`ni (16.3) Integrallash xatoligi esa quyidagicha baholanadi       f x f xl xl f ) ( ), ( sup ) ( 0 .)()(),(  fxlxfxl

XX-asrning 60-yillarida S.L. Sobolev ) (2 n m E L va unga turdosh fazolarda tugun nuqtalar to`g`ri panjarada joylashgan kubatur formulalarni tatbiq qildi. (12,13) U ko`rsatdiki, quyidagi ko`rinishdagi kubatur formulani       Г n hH f h dx x f  ), ( ) ( Bu yerda H  - panjaradagi tugun nuqtalarni hH matritsasi orqali aniqlanadi va  0 -sohani H matritsasida aniqlanadi . ) (2~ m L -fazosida optimal hisoblanadi va bu ko`p o`zgaruvchili davriy funksiyalar fazosi.Buning funktsional xatolikni normasi quyidagiga tengdir  . , 2 2 ) ( 1 2 2 ~ ) (2           H m h mes x l m L опт m    Bu yerda , N mes hn         0 11 1 , 2    H H m - Epshteyn dzeta-funksiyasi . U asimptotik optimal` kubatur formulalar deb nomlanadi. )(2m U fazosidagi funktsional xatolikni normasini asimtotik ifodasi quyidagicha   . ) ( 1 , 2 2 ) ( 1 2 2 ~ )(2 h O H m h mes x l m U m              /5/ ishda T.X. Sharipov quyidagi ko`rinishdagi kubatur formulani funktsional xatolik normasini hisoblangan.      0 ) ( ) ( Г n hH f Ch dx x f   Bu p H~ fazosida qaysiki х (  ) tugun nuqtalar to`g`ri panjarada joylashgan bo`lib,  = 1, 2, ……..N. Mazkur ishni asosiy maqsadi quyidagi ko`rinishdagi kubatur formulani ( p H~ -ko`p o`zgaruvchi л i davriy funksiyalar fazosida) funktsional xatoligini normasini hisoblashdan iboratdir:        N m x f C dx x f x g 1 )( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (      

(16.4) Bu ish uchta bo`limdan iboratdir. Birinchisi kirish qismi, unda qilingan ishlar aytib o`tilgan. Ikkinchisi asosiy ta`riflar, belgilashlar va funktsionallar haqida ma`lumotlar berilgan. Oxirgi bandida esa asosiy maqsadimiz  2~ H fazosini ) ( ~ m C fazosiga joylashishi haqidagi teoremani isbotlash va (4) ko`rinishdagi kubatur formulani funktsional xatoligini 2~H fazosiga normasi hisoblanganki, bu ishning asosiy natijasi hisoblanadi. 1. ASOSIY TA`RIFLAR VA BELGILASHLAR х =( х 1 , х 2 ,… х n ) orqali Evklid fazosidagi n-o`lchovli qaqiqiy nuqtalarni belgilaymiz.  =(  1 ,  2 ,…  n ),  =(  1 ,  2 ,…..  n ), ) ,..., , ( 2 1 n     - manfiy bo`lmagan butun sonlar vektorlarni koordinatalari, yana quyidagicha shartlarni qo`yamiz n    .... 2 1    , n n        ....21 21  ,  -vektor uzunligi, nxxxx  .... 21 <x,y> bilan x va y n-o`lchovli vektorlarni skalyar ko`paytmasini belgilab, quyidagi formula orqali topiladi <x,y>=x 1 y 1 +x 2 y 2 + …x n y n H–n x n matritsa )(~ m C m-marotaba uzluksiz differensiallanuvchi davriy funksiyalar fazosi bo`lib, quyidagicha normaga ega ) ( max ) ( )( ~ )(( x f x f m x Cm     bu yerda    n nxxx xf xf      ... )( )( 21 21)( Ta`rif. 1. n-o`lchovli Evklid fazosida aniqlangan U(x) oddiy funksiyasi davriy funksiya deyiladi. H (h (1) , h (2) , ….h (n) ) , asosiy davrlar matritsasi bilan , agar U(x+H  )=U(x) bo`lsa ,bu yerda h (k) , k= 1,2,….n qar bir davr vektor ustun, hamda B- butun sonli vektor ustun

     n   .. 21 .,....2,1 nk    Ta`rif 2 . Asosiy matritsali N-davriy U(x) umumlashgan funksiyasini davriy funksiya deb aytiladi, agar       0 ,           H U Bajarilsa. Ixtiyoriy   )(~   Cx  uchun sodda bo`lishi uchun N-ni birlik matritsa deb olamiz <U(x),  (x)> , belgisi bunda U(x)- davriy umumlashgan funksiyasini  (x) bilan ta`sirini bildiradi ,   )(~   Cx  ya`ni dx x x U x x U     ) ( ) ( ) ( ), (   Ta`rif 3. 2~H –umumlashgan davriy funksiyalar fazosi, Furye koeffisiyentlarini modulini kvadrati  2 (  ). oqirlik funksiyasi bilan jamlangan Unda normani quyidagi formula orqali aniqlaymiz : ) ( ) (ˆ 2 2 ~2       U U H Bunda  (  ) oqirlik funksiyasini hamma joyda noldan farqli deb olamiz Shunday qilib bu holatda 2~H fazosi 2l fazosiga izomorf va izometrik va xuddi shunday banax va xatto Gil`bert fazolari bilan refleksivdir. ) (ˆ  U - Furye koeffisiyentlari bo ` lib , U ( x ) funksiyasi quyidagi formula orqali topiladi        ) 2 exp(), ( ) ( 1 ) (~ 2 0 0 x i x U dx e x U mes U x     Bu yerda  0 - soha H ( davrda ) matritsada topiladi Keyingi paragraflarda biz Shvarts tengsizliklaridan foydalanamiz : 21 2 21 2                        V U V U Bir o`zgaruvchi funksiyalar 2~H fazosi )(~ m C Bir o`zgaruvchi funksiyalar uchun /6/ ishda 2~H fazosini )(~ m C fazosida joylashishi isbotlangan Biz bu yerda xuddi shunga o`xshash teoremani ko`p o`zgaruvchi funksiyalar uchun isbotlaymiz

Teorema. Agar quyidagi shart bajarilsa           2 2 1 m (5) u holda 2~H fazosi )(~ m C fazosida joylashgan bo`ladi Isbot . 2~H fazosida chizikli differensialanuvchi zichlik kuvvatiga asosan (/10/)-ga qarang holda (5) -chi shartga asosan quyidagi tengsizlikni bajarilishini isbotlash kifoya. har qanday f  C  Ixtiyoriy funksiya uchun, faraz qilaylik     x i e f x f , 2 ) (ˆ ) (     U holda                xi m m e i f x f , 2 2 ˆ           va   . 2 ˆ 2 ˆ max)( max ,2 )(               m m xi x mx i f e i f xf               Demak,      . 2 ˆ max         m m x i f f          quyidagi tengsizlikdan foydalanamiz ya`ni         m i) 2( 2 2) 1( m   Bu yerda  - doimiy son bo`lib, quyidagicha ega bo`lamiz                     2 2) 1( ) (ˆ ) 2( ) (ˆ m m f i f Demak ,      2 2 1 ˆ max m m x f x f          Shvarts tengsizligini qo`llab tezda quyidagini hosil qilamiz ,2 )( ~ ~ H C f const f m 

       . ˆ ) ( 1 max 2ˆ 21 2 2 21 2 2             H m m x f const f x f                Shunday qilib, biz quyidagini hosil qildik   . ˆ max 2ˆ  H m x f const x f    Teorema isbotlandi. 2~H fazosida funktsional xatoligini normasini hisoblash Quyidagi ko`rinishdagi kubator formulani funktsional xatolikni normasini hisoblaymiz :   ,) ( ) ( ) ( 1 )(         n m x f C dx x f x g      Bu yerda 1~ ) ( L x g  - davriy jamlanuvchi funksiyalar fazosi /10/ dan ma`lumki,     1 2 2 ~ ~ H H  Shuning uchun   21 2 2 *2 )( )(ˆ ~          l H l Bu yerda - quyidagi umumlashgan funksiyani Furye koeffisiyentlari                   N m a a x x C x g xl 1 )( )( )( ) ( ) ( ) (x l funksionalni Furye koeffisiyentlarini topamiz:                                                                                                                                                                            ) ( , 2, 2 0 , 2 1 ) ( , 2 ) ( 1 ) ( , 2 ) ( 1 2 ) ( , 2 1 ) ( ) ( ) ( , 2 1 ) ( ) ( , 2 ) ( 1 ) ( ) ( , 2 ) ( 1 ) ( ) ( , 2 ) ( 1 ) ( ) ( , 2 ) ( 1 ) ( ) ( , 2 ) ( 1 ) ( ) (, 2 ) 2 ( ˆ ), ( ) 2 ( ˆ ), ( ) 2 ( ) 1 ( ˆ ), ( ) 2 ( ) 1 ( ) 1 ( ˆ ), ( ) 2 ( ) 1 ( ˆ 2 , ) 1 ( ˆ , ) 1 ( ˆˆ ) ( , ) ( , ˆ                                                                                                                                 x i N m x i N m x i N m x i N m x i N m x i N m x i N m x i N m x i N m x i N m x i e i C g e x x i C g e x x i C g e x x i C g e x x i C g e i x x C g e x x C g e x x C g e x x C e x g e x x C x g e x e dx e x e l x ix i Demak,       , 2 ˆ , 2 1 )(          x i N m e i C g l                               N m x i N если e i C g если C g l 1 , 2 )( )( 1 )0( 0 , ) 2( ˆ 0 , 0ˆ ˆ )(               

Natijada kubatur formulani funktsional xatoligini normasini quyidagicha ko`rinishda bo`ladi :         . 2 ˆ 0 0ˆ 0 2 2 , 2 1 )( 2 21 0 2~ )( 2                           xi N m N H e i C g C g l

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Соболев С.Л. В в е д ение в теорию кубатурных формул. –М.: «Наука». -1974г. 2. Никольский С.М. Квадратурные формулы. 2-е изд. –М.: «Наука». -1972г. 3. Крылов В.Н. Приближённые вычисления интегралов. –М.: «Наука». -1967г. 4. Коробов Н.М. Теоретика – числовые методы в приближённом анализе. –М.: Физматгиз. -1963г. 5. Лануош К. Практические методы прикладного анализа. –М.: Физматгиз. -1961г. . Ермаков С.М. Методы Монте-Карло и сменные вопросы. 2-е доп. изд. –М.: «Наука». -1973г. 7. Қобулов В.К. Функционал анализ ва ҳисоблаш математикаси. –Т.: “Ўқитувчи”. -1976й. 8. Исроилов М.И. Ҳисоблаш методлари. –Т.: “Ўзбекистон”. - 2203й. 9. Шодиметов Х.М. Введение в теорию квадратурных формул. – Т.: Фан. -2005й. 10. Шарипов Т.Х. Теоремы вложения в классах периодических обобшеных функций. Известия АН УзССР , серия физ . мат . наук , 1971 г . №1. 32-35- стрю 11. Расулов И.Г., Хасанов Б., Самадова М. Составная кубатурная формула. Бухоро давлат университетининг илмий ахборотномаси . 2009 й ., №1. 96-101 бетлар. Соболев С. Л. Лекции по теории кубатурных формул, часть– I , Новосибирск, 1964

Похожие

Interpolyatsion kubatur formulalar

Muloxazalar. Formulalar

Optimal kvadratur formulalar

Statik sinov metodi (Monte-Karlo metodi)

Algebraik aniqlik darajasi eng yuqori bo`lgan formulalar