Noldan eng kichik chetlanuvchi ko’phadlar chebishev ko’phadlari - Алгебра - Рефераты

Noldan eng kichik chetlanuvchi ko’phadlar chebishev ko’phadlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

790 KB

Noldan eng kichik chetlanuvchi ko’phadlar chebishev ko’phadlari va ularning yaqinlashtirish tezligini ko’tarishda qo’llanilishi Reja: 1. Noldan eng kichik chetlanuvchi algebraik ko`phadlar; 2. Chebishevning 1-jins ko’phadlari va ularning xossalari; 3. Noldan eng kichik chetlanuvchi algebraik ko`phad haqidagi teorema va uning natijasi; 4. Chebishev ko’phadlarining yaqinlashtirish sur’atini ko’tarishda qo’llanilishi.

Dars maqsadlari: )a . Ta’limiy maqsad: eng yaxshi yaqinlashtirish elementining mavjudligi va yagonaligi haqidagi teoremalarni qo’llash orqali noldan eng kichik chetlanuvchi algebraik ko`phadlar alomatini keltirib chiqarish, Chebishevning 1-jins ko’phadlarini kiritish va ularning xossalarini o’rgatish. Bu ko’phadlarning funksiyalarni yaqinlashtirish sur’atini ko’tarishda qo’llanilishini misol orqali tushuntirish. b) . Tarbiyaviy maqsad: talabalarni mustaqil fikrlash va faol mustaqil ish faoliyatiga jalb qilish, ularda o’zaro hurmat, hamkorlik fazilatlarini shakllantirish, atrofdagi jarayonlarni idrok etish va ularni talqin qilishga o’rgatish hamda fanga bo’lgan qiziqishni o’stirish. c) . Rivojlantiruvchi maqsad: talabalardagi izlanuvchanlik faoliyatini rag’batlantirish, muammoli topshiriqlarga mulohazali javoblar berish ko’nikmalarini hosil qilish hamda ularda natijalarni umumlashtirish, matiqiy va ijodiy qobiliyatni, muloqot madaniyatini rivojlantirish. Mavzu bo’yicha tayanch iboralar : eng yaxshi yaqinlashtirish, eng yaxshi yaqinlashtirish elementi, noldan eng kichik chetlanuvchi algebraik ko`phadlar, Chebishevning 1-jins ko’phadlari, Chebishevning 1-jins ko’phadlarining yaqinlashtirish sur’atini ko’tarishda qo’llanilishi. Darsning jihozlari: sinf doskasi va bo’r, darsliklar, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma’ruzalar matni, ko’rgazmali stendlar, tarixiy ma’lumotlar, izohli lug’atlar, atamalar, o’tilgan dars mavzusi bo’yicha savollar va muammoli topshiriqlar majmuasi, testlar, tarqatma materiallar va kartochkalar, shaxsiy kompyuter, lazerli proyektor. Dars o’tish usuli: avval o’tilgan dars mavzusi qay darajada o’zlashtirilganligini aniqlash maqsadida sodda munozarali topshiriqlar, o’z-o’zini tekshirish savollariga javoblar olish uchun munozarali, jonli muloqotni amalga oshirish, talabalarni yangi mavzu bo’yicha asosiy tushuncha va natijalar haqida fikr-mulohazalarni bayon qilishga o’rgatish, jonli muloqot, kichik guruhlarga bo’lish va aqliy hujum usullaridan foydalanib, o’zlashtirishga erishish, asosiy

iboralarga alohida izoh berish, o’tilgan mavzudan tug’ilgan savollarga javob berish orqali uni mustahkamlash. Mashg’ulotning xronologik xaritasi va darsning borishi: Tashkiliy qism (5 minut): dars xonasining sanitariya holatini kuzatish, davomat va talabalarning darsga tayyorligini tekshirish. O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 minut): Talabalarning chiziqli fazolar, qism-fazolar, chekli o’lchovli fazolar, ning Banax fazosi bo’lishi, noldan eng kichik chetlanuvchi ko`phadlar va ularning alomati, Chebishevning 1-jins ko’phadlarini va ularning xossalari yuzasidan olgan bilimlarini o’z-o’zini tekshirish savollariga javoblar orqali aniqlash. Yetishmagan bilimlarni to’ldirish. Yangi mavzu bayoni (50 minut) 6.1. Noldan eng kichik chetlanuvchi algebraik ko`phadlar. Misol 6.1 . (noldan eng kichik chetlanuvchi ko`phadlar). Faraz qilaylik, barcha darajasi dan oshmaydigan ko`phadlar ichida funksiyani oraliqda tekis metrikada eng yaxshi yaqinlashtiradiganini topish talab qilinsin.Agar izlanayotgan eng yaxshi yaqinlashtirish ko`phadi bo`lsa, u holda, ravshanki, ko`phad quyidagi masalani yechadi: barcha bosh koeffitsiyenti 1 bo`lgan darajasi dan iborat ko`phadlar ichida fazodagi normasi minimali topilsin. Bu masalani yechadigan ko`phad noldan eng kichik chetlanuvchi ko`phad deyiladi.Bu yerdan va 1–teorema (Chebishev teoremasi) dan quyidagi teorema kelib chiqadi: Teorema 6.1. Bosh koeffitsiyenti 1ga teng -darajali ) (x Pn ko`phadning noldan eng kichik chetlanuvchi bo`lishi uchun ta nuqtalar sistemasi mavjud bo`lib, va sonlarning ishora almashinuvchi bo`lishi zarur va yetarlidir.

Bu masalani Chebishevning 1-jins ko`phadlari hal qiladi. 6.2. Chebishevning 1-jins ko’phadlari va ularning xossalari. Ta`rif 6.1. -darajali Chebishev ko`phadi deb ga aytiladi. Ta`rifga ko`ra, . Bundan tashqari , formuladan deb olsak, rekurrent formula kelib chiqadi. Formulaning isboti: . Induksiya uslubi yordamida bu formuladan keltirib chiqarish mumkinki, darajasi va bosh koeffitsiyenti bo`lgan algebraik ko`phaddan iborat. Ravshanki, juft lar uchun faqat ning juft darajalaridan, toq lar uchun esa toq darajalaridan tashkil topgan. Faqat o`zgarmas ko`paytuvchi bilan yuqoridagi ko`phaddan farq qiladigan barcha ko`phadlarni ham keng ma`noda Chebishev (1-jins) ko`phadlari deb ataymiz. Bosh koeffitsiyenti 1 ga teng Chebishev ko`phadi uchun quyidagi teorema o`rinli. 6.3. Noldan eng kichik chetlanuvchi algebraik ko`phad haqidagi teorema va uning natijasi.

Teorema 6.2. Noldan eng kichik chetlashadigan ko`phad bo`lib, . Isbot. Ravshanki, va shuning uchun . Faraz qilamizki,kx )1 ,1 ( 1 cos 2 )1 (       n k n k n n  . U holda va n kn n kn n k n T k n x T ~ 1 )1 ( 1 )1 ( ~ )1 ( 2 )1 ( )1 cos( 2 ) (               . Demak, ko`phad 3-teorema shartlarini qanoatlantiradi, ya’ni u noldan eng kichik chetlashadigan ko`phaddir. □ Natija 6.1. oraliq uchun quyidagi tenglik o`rinli. 6.4. Chebishev ko’phadlarining yaqinlashtirish sur’atini ko’tarishda qo’llanilishi. Chebishev ko`phadlari noldan eng kichik chetlashuvchi ko`phadlar sifatida yaqinlashtiruvchi ko`phadlar darajasini kichraytirishda yoki yaqinlashtirish sur’atini ko’tarishda qo`llaniladi. Buni misolda tushuntiramiz. Faraz qilaylik, funksiyani oraliqda 6-darajali ko`phad bilan yaqinlashtirish talab qilinsin. Teylor qatorining kesmasi funksiyaga yaqinlashtirishni ta`minlaydi. Endi yaqinlashtiruvchi ko`phad sifatida Teylor qatorining keyingi kesmasidan uning bosh hadiga aynan teng Chebishev ko`phadini ayirishdan hosil bo`lgan

ko`phadni tuzamiz. U holda darajasi 6 dan oshmaydigan juft ko`phad bo`lib, . Shunday qilib, ko`phad funksiyani oraliqda ga nisbatan taxminan 50 marta yaxshiroq yaqinlashtiradi. Yangi mavzuni mustahkamlash (10 minut): Talabalar bilan mavzu yuzasidan savol-javob o’tkazish, oson yechiladigan misollar so’rash, tushunilmagan tasdiq, teorema va formulalarni qayta izohlash va misollar asosida tushuntirish. Uy vazifasini berish va baholash (5 minut): Mavzuni o’qish va konspekt qilish, tayanch iboralarni yodlash hamda ma’nosini tushunish, muammoli topshiriqlarga mustaqil javob berishni tayinlash. Dars davomida faol qatnashgan talabalarni ta’kidlash va yanada faolroq bo’lishga chorlash. Qo’yilgan ballarni e’lon qilish. Adabiyotlar 1. Г.Е. Шилов . Математический анализ . Конечномерые линейные пространства . М. Из-во , “ Наука ” , 1969. 432 стр . 2. В.К.Дзядык. Введение в теорию равномерного приближения функций полиномами. М. Из-в о , “Наука “ , 1977 . 512 стр . 3. Н.И.Ахиезер. Лекции по теории аппроксимации. М., 1965. 408 бет. 4. Н.П.Корнейчук. О наилучшем приближении непрер ы вн ы х функций. – “Изв. АН СССР сер.мат”, 1963. т.27, №1, с.29-44. 5. Н.П.Корнейчук. Точная константа в теореме Д. Джексона о наилучшем равномерном приближении непрер ы вных периодических функций. – “Докл. АН СССР”, 1962. т.145, №3, с.514-515.

Похожие

Trigonometrik ko`phadlar va ularning xossalari

Chebishev teoremasi va uning uzluksiz funksiyalarning eng yaxshi yaqinlashtirish

Eng kаttа umumiy bo’luvchi vа eng kichik umumiy kаrrаlilаr

Chebishev kvadratur formulasi

Trigonometrik ko`phad noekvivalent nollarining soni haqidagi teorema eng yaxshi yaqinlashtirish