Trigonometrik ko`phadlar va ularning xossalari - Алгебра - Рефераты

Trigonometrik ko`phadlar va ularning xossalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

822 KB

Trigonometrik ko`phadlar va ularning xossalari Reja: 1. 2 -davrli uzluksiz funksiyalarning ~ C fazosi; 2. Trigonometrik ko’phadlar va ularning xossalari; 3. Trigonometrik ko’phadning noekvivalent ildizlari.

Dars maqsadlari: a). Ta’limiy maqsad: 2 -davrli uzluksiz funksiyalarning fazosini fazoning shartni qanoatlantiruvchi funksiyalarning qism-fazosi yoki birlik aylanada uzluksiz funksiyalarning fazosi sifatida talqin qilish mumkinligi, trigonometrik ko’phadlar va ularning asosiy xossalarini o’rgatish. b) . Tarbiyaviy maqsad: talabalarni mustaqil fikrlash va faol mustaqil ish faoliyatiga jalb qilish, ularda o’zaro hurmat, hamkorlik fazilatlarini shakllantirish, atrofdagi jarayonlarni idrok etish va ularni talqin qilishga o’rgatish hamda fanga bo’lgan qiziqishni o’stirish. c) . Rivojlantiruvchi maqsad: talabalardagi izlanuvchanlik faoliyatini rag’batlantirish, muammoli topshiriqlarga mulohazali javoblar berish ko’nikmalarini hosil qilish hamda ularda natijalarni umumlashtirish, mantiqiy va ijodiy qobiliyatni, muloqot madaniyatini rivojlantirish. Mavzu bo’yicha tayanch iboralar : 2 -davrli son o’qida uzluksiz funksiyalarning ~ C fazosi, birlik aylanada uzluksiz funksiyalarning fazosi, trigonometrik ko’phadlar, trigonometrik ko’phadning noekvivalent ildizlari. Darsning jihozlari: sinf doskasi va bo’r, darsliklar, o’quv va uslubiy qo’llanmalar, ma’ruzalar matni, ko’rgazmali stendlar, tarixiy ma’lumotlar, izohli lug’atlar, atamalar, o’tilgan dars mavzusi bo’yicha savollar va muammoli topshiriqlar majmuasi, testlar, tarqatma materiallar va kartochkalar, shaxsiy kompyuter, lazerli proyektor. Dars o’tish usuli: avval o’tilgan dars mavzusi qay darajada o’zlashtirilganligini aniqlash maqsadida sodda munozarali topshiriqlar, o’z-o’zini tekshirish savollariga javoblar olish uchun munozarali, jonli muloqotni amalga oshirish, talabalarni yangi mavzu bo’yicha asosiy tushuncha va natijalar haqida fikr-mulohazalarni bayon qilishga o’rgatish, jonli muloqot, kichik guruhlarga bo’lish va aqliy hujum usullaridan foydalanib, o’zlashtirishga erishish, asosiy

iboralarga alohida izoh berish, o’tilgan mavzudan tug’ilgan savollarga javob berish orqali uni mustahkamlash. Mashg’ulotning xronologik xaritasi va darsning borishi: Tashkiliy qism (5 minut): dars xonasining sanitariya holatini kuzatish, davomat va talabalarning darsga tayyorligini tekshirish. O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 minut): Talabalarning chiziqli fazolar, Banax fazosi, uning chekli o’lchovli qism-fazosi tushunchalari, ) (K C fazoning n -o’lchovli Chebishev qism-fazosi tushunchasi, ] , [ b a C fazoning elementlari uchun n -o’lchovli Chebishev qism-fazosidagi eng yaxshi yaqinlashtirish ko`phadining alomati haqidagi Chebishev teoremasi, Xaar teoremasi, eng yaxshi o’zgarmasni yasash, eng yaxshi chiziqli funksiyani yasash, ikki funksiya eng yaxshi yaqinlashtirish ko`phadlari yig`indisi ular yig`indisining eng yaxshi yaqinlashtirish ko`phadi bo`lmasligini tasdiqlovchi misol yuzasidan olgan bilimlarini o’z-o’zini tekshirish savollariga javoblar orqali aniqlash. Yetishmagan bilimlarni to’ldirish. Yangi mavzu bayoni (50 minut) 8.1. 2 -davrli uzluksiz funksiyalarning ~ C fazosi. Bu ma’ruzada davrli uzluksiz funksiyalarning fazosini qaraymiz. Unda norma quyidagi tenglik orqali aniqlanadi: , bu yerda -ixtiyoriy haqiqiy son. Chiziqli izometriya ma`nosida fazoni fazoning shartni qanoatlantiruvchi funksiyalarning qism-fazosi yoki birlik aylanada uzluksiz funksiyalarning fazosi sifatida talqin qilish mumkin (6- ma’ruzaga qarang). fazoning keyingi talqini uni yuqorida 5-ma’ruzada qaralgan metrik kompaktda uzluksiz funksiyalar fazosining xususiy holi sifatida talqin qilinishi bilan qulaydir.

8.2. Trigonometrik ko’phadlar va ularning xossalari. Ta’rif 8.1. -tartibli trigonometrik ko`phad deb yoki haqiqiy sonlardan iborat koeffitsiyentlarning hech bo`lmaganda biri noldan farqli bo`lgan funksiyaga aytiladi. Trigonometrik ko`phadlarning bir nechta oddiy va ravshan xossalarini ta`kidlaymiz. . Tartiblari mos ravishda va bo`lgan ikkita trigonometrik ko`phadlarning ko`paytmasi tartibi dan iborat trigonometrik ko`phaddir. Isbot. Bizga tartiblari mos ravishda 1n va 2n bo’lgan ikki trigonometrik ko’phadlar     1 1 0 1 ) sin cos ( ) ( n k k k kx b kx a a x T ,     2 1 0 2 ) sin cos ( ) ( n l l l lx b lx a b x T berilgan bo’lsin. Ularning ko’paytmasi               2 1 1 1 1 0 0 00 2 1 ] sin cos [ ) sin cos ( sin cos ) ( ) ( n l n k n k k k k k l l kx b kx a kx b kx a b lx b lx a a ba x Tx T ] sin cos [ 2 1  n l l l lx b lx a dan iborat bo’lib, uning yuqori tartibli hadlari x n xn b b x n xn b a x n xn a a n n n n n n 2 1 2 1 2 1 sin sin , sin cos , cos cos 2 1 2 1 2 1 ko’paytma tarkibida qo’shiluvchi sifatida hosil bo’ladigan, hej bo’lmaganda biri noldan farqli hadlarning yig’indisidan vujudga keladi. U holda ] ) cos( ) [cos(2 1 cos cos 2 1 2 1 2 1 x n n x n n x n xn     , ] ) sin( ) [sin(2 1 sin cos 1 2 1 2 2 1 x n n x n n x n xn     ,

] ) cos( ) [cos(2 1 sin sin 2 1 2 1 2 1 x n n x n n x n xn     formulalarga asoslanib, ko’paytma tartibi 2 1 n n  dan iborat trigonometrik ko’phad ekanligiga ishonch hosil qilamiz. 1 -xossa isbotlandi. □ . Agar n -tartibli trigonometrik ko`phad, -ixtiyoriy haqiqiy son bo`lsa, u holda ham -tartibli trigonometrik ko`phaddir. . Agar trigonometrik ko`phad juft funksiya bo`lsa, u holda uning barcha koeffitsiyentlari nolga teng; agar toq funksiya bo`lsa, u holda barcha koeffitsiyentlari nolga tengdir. . n -tartibli , trigonometrik ko`phadning hosilasi ham n -tartibli trigonometrik ko`phaddir. fazoning tartibi dan oshmaydigan barcha trigonometrik ko`phadlardan tashkil topgan qism-fazosini qaraymiz. . qism-fazoning o`lchovi ga tengdir. Uning bazisi sifatida sistemani olish mumkin. Trigonometrik ko`phadlarning bu oddiy va ravshan xossalarining isboti talabalarga havola qilinadi. xossani Lemma 4.1 ning isbotidan foydalanib isbotlang. 8.3. Trigonometrik ko’phadning noekvivalent ildizlari. Endi biz trigonometrik ko`phadning mumkin bo`lgan nollarining soni bilan shug`ullanamiz. Agar trigonometrik ko`phadning noli bo`lsa, u holda ixtiyoriy uchun ham nol bo`ladi. Bu nollar (ildizlar) ga ekvivalent

hisoblanadi. Umuman, son o`qining ikki va nuqtalari biror butun uchun munosabatni qanoatlantirsa, ular ekvivalent deyiladi. Ta’rif 8.2. Agar ) (x f funksiya nuqtada -tartibgacha hosilalarga ega va , bo`lsa, u holda nuqta funksiyaning -tartibli noli (ildizi) deyiladi, Yangi mavzuni mustahkamlash (10 minut): Talabalar bilan mavzu yuzasidan savol-javob o’tkazish, oson yechiladigan misollar so’rash, tushunilmagan tasdiq, teorema va formulalarni qayta izohlash va misollar asosida tushuntirish. Uy vazifasini berish va baholash (5 minut): Mavzuni o’qish va konspekt qilish, tayanch iboralarni yodlash hamda ma’nosini tushunish, muammoli topshiriqlarga mustaqil javob berishni tayinlash. Dars davomida faol qatnashgan talabalarni ta’kidlash va yanada faolroq bo’lishga chorlash. Qo’yilgan ballarni e’lon qilish.

Adabiyotlar 1. Г.Е. Шилов . Математический анализ . Конечномерые линейные пространства . М. Из-во , “ Наука ” , 1969. 432 стр . 2. В.К.Дзядык. Введение в теорию равномерного приближения функций полиномами. М. Из-в о , “Наука “ , 1977 . 512 стр . 3. Н.И.Ахиезер. Лекции по теории аппроксимации. М., 1965. 408 бет. 4. Н.П.Корнейчук. О наилучшем приближении непрер ы вн ы х функций. – “Изв. АН СССР сер.мат”, 1963. т.27, №1, с.29-44. 5. Н.П.Корнейчук. Точная константа в теореме Д. Джексона о наилучшем равномерном приближении непрер ы вных периодических функций. – “Докл. АН СССР”, 1962. т.145, №3, с.514-515.

Похожие

Ko`phadlar

Ko`phadlar halqasi

Simmetrik ko`phadlar

Ko`phadlar halqasida ko`paytuvchilarga ajratish

Determinantlar va ularning xossalari