Главная страница
Рефераты
Алгебра
Simmetrik ko`phadlar
Simmetrik ko`phadlar
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
45 KB
Скачать
Похожие
Ko`phadlar
Ko`phadlar halqasi
Ko`phadlar halqasida ko`paytuvchilarga ajratish
Trigonometrik ko`phadlar va ularning xossalari
Ko`phad diskriminanti. Ko’pxadlar rezultanti
![Umumiy holda quyidagi yo`l bilan simmetrik ko`phadlarni hosil qilish mumkin. Ixtiyoriy g A[y 1 ,y 2 ,...,y n ] ko`phadni olish va y 1 ,y 2 ,...,y n o`rniga mos s 1 ,s 2 ,...,s n larni qo`yish lozim, natijada quyidagi simmetrik ko`phad hosil bo`ladi f(x 1 ,x 2 ,...,x n ) = g(s 1 (x 1 ,x 2 ,...,x n ),....,s n (x 1 ,x 2 ,...,x n )) Ko`ramizki, g ga kiruvchi y 1 i 1 .....y n i n , y k = s k (x 1 ,...,x n ) o`rniga qo`yishda i 1 +2i 2 +...+ni n darajali bir jinsli x 1 ,x 2 ,...,x n larning ko`phadi bo`ladi, chunki deg s k = k, i 1 +2i 2 +...+ni n yig`indi odatda y 1 i 1 .....y n i n birhadning o`lchovi deyiladi. g(y 1 ,....,y n ) ko`phadning o`lchovi deb esa tabiiyki unga kiruvchi birhadlarning o`lchovlarini eng kattasiga aytiladi. Simmetrik ko`phadlar haqidagi asosiy teorema. 1-teorema. f A[x 1 ,...,x n ] - А halqa ustidagi m darajali simmetrik ko`phad bo`lsin. U holda shunday yagona m o`lchovli g A[y 1 ,y 2 ,...,y n ] ko`phad mavjudki, uning uchun f(x 1 ,x 2 ,...,x n ) = g(s 1 (x 1 ,x 2 ,...,x n ),....,s n (x 1 ,x 2 ,...,x n )). bo`ladi. Isbot ikki qismdan iborat bo`ladi. I. g ko`phadning mavjudligi.Ikki n va m parametrlar bo`yicha induksiyadan foydalanamiz. n =1 da teorema ravshan, chunki s 1 = x 1 va f(x 1 ) = f(s 1 ). Faraz qilaylik, g funksiyaning mavjudligi n-1 o`zgaruvchi uchun isbotlangan bo`lsin, n o`zgaruvchi bo`lgan holda induksiya bo`yicha m = deg f ga nisbatan isbotlaymiz. Agar m = 0 bo`lsa bo`lsa isbot qiladigan hech narsa yo`q, shu sababli m > 0 deb olamiz va g mavjudligi ixtiyoriy < m darajali ko`phad uchun isbotlangan deb olamiz. Endi f(x 1 ,...,x n )- m darajali simmetrik ko`phad bo`lsin. x n = 0 deb olamiz, induktiv farazimizga ko`ra f(x 1 ,x 2 ,...,x n-1 ,0) = g 1 ((s 1 ) 0 ,....,(s n-1 ) 0 ), bunda g 1 -biror A[y 1 ,...,y n-1 ] dagi o`lchovi esa m ( f ning darazasi x n = 0 qo`yish natijasida pasayishi mumkin) bo`lgan ko`phad, (s 1 ) 0 ,....,(s n-1 ) 0 - esa x 1 ,...,x n-1 larning elementar simmetrik ko`phadi. Bunda ravshanki, deg g 1 (s 1 ,...,s n-1 ) m. Ushbu](/data/documents/34960759-2086-4506-97f4-2cda93bf9ddb/page-2.png)
![f 1 (x 1 ,...,x n )= f(x 1 ,...,x n )-g 1 (s 1 ,...,s n-1 ) (1) ko`phadning x 1 ,...,x n bo`yicha to`la darajasi m dan katta emas va ( ikkita simmetrik ko`phadlarning ayirmasi sifatida) simmetrik ko`phad bo`ladi. Bundan tashqari, f 1 (x 1 ,...,x n-1 ,0) = 0, bundan esa, f 1 ni x n ga bo`linishi kelib chiqadi: f 1 = x n f 0 .Simmetrik ko`phad ekanligidan esa f 1 = -1 f 1 = x (n) ( -1 f 0 ), S n , ya`ni f 1 x 1 ,x 2 ,...,x n ko`phadlarni o`z ichiga olishi kelib chiqadi, demak u ularning ko`paytmasini s n = x 1 x 2 ...x n ni o`z ichiga oladi.Shunday qilib, f 1 (x 1 ,...,x n ) = s n f 2 (x 1 ,...,x n ), (2) bunda f 2 – ya`na simmetrik ko`phad bo`ladi va uning darajasi esa deg f 2 = deg f 1 -n m-n bo`ladi. Induktiv farazimizga ko`ra shunday g 2 (y 1 ,...y n ) ko`phad mavjud va uni o`lchovi m-n , hamda f 2 (x 1 ,...,x n ) = g 2 (s 1 ,...,s n ). (1) va (2) dan, u holda f uchun quyidagi ifodani olamiz f(x 1 ,...,x n ) = g(s 1 ,...,s n-1 )+s n g 2 (s 1 ,...,s n ), Demak, shunday g = g 1 (y 1 ,...,y n )+y n g 2 (y 1 ,...,y n ) ko`phad mavjud va uni o`lchovi m.Shunday qilib,agar deg f = m bo`lsa, u holda g ning o`lchovi m dan kichik bo`lmaydi va ravshanki, u aniq m ga teng bo`ladi. II. Yagonaligini isboti.Agar bir biriga teng bo`lmagan ikkita g 1 , g 2 ko`phadlar mavjud bo`lsaki f = g 1 (s 1 ,...,s n ) = g 2 (s 1 ,...,s n ) bo`lsa, u holda biz g(y 1 ,...,y n ) = g 1 - g 2 0 munosabatni hosil qilamiz, lekin g(s 1 ,...,s n ) = 0. Boshqacha aytadigan bo`lsak, s 1 ,....,s n lar А ustida algebraic bog`liq bo`ladi. Ko`rsatamizki ( induksiyadan foydalanib n bo`yicha) , bunday emas. Haqiqatan ham, teskarisini faraz qilaylik, shunday g(y 1 ,...,y n ) minimal darajali ko`phad tanlaylikki, u y k = s k qo`yganda nolga aylansin.Ushbu g ko`phadni y n o`zgaruvchili A[y 1 ,...,y n-1 ] halqa ustida berilgan deb qaraymiz va uni quyidagicha yozamiz g(y 1 ,...,y n ) = g 0 (y 1 ,...,y n-1 )+....+g k (y 1 ,...,y n-1 )y n k , k = deg n g, Agar g 0 = 0 bo`lsa, u holda g = y n h, bunda h A[y 1 ,...,y n ]. olishimizga ko`ra s n h(s 1 ,....,s n ) = 0, A[x 1 ,...,x n ] –halqa esa butunlik sohasi , u holda bundan h(s 1 ,....,s n ) = 0 tenglik kelib chiqadi. Buni esa bo`lishi mumkin emas, chunki deg](/data/documents/34960759-2086-4506-97f4-2cda93bf9ddb/page-3.png)
![h(y 1 ,...,y n ) = deg g(y 1 ,....,y n )-1.Demak, g 0 0 bo`lishi kerak. Endi A[x 1 ,...,x n ] da quyidagi ayniyatni qaraymiz g 0 (s 1 ,...,s n-1 )+....+g k (s 1 ,...s n-1 )s n k = g(s 1 ,...,s n ) = 0 x n o`rniga 0 qo`yamiz. U holda birinchi hadidan tashqari hamma hadlari 0 ga teng bo`ladi va biz quyidagi tenglikni hosil qilamiz. g 0 ((s 1 ) 0 ,....,(s n-1 ) 0 ) = 0, bunda (s 1 ) 0 ,....,(s n-1 ) 0 - x 1 ,...,x n-1 o`zgaruvchilarning elementar simmetrik ko`phadi. Olishimizga ko`ra induksiya bo`yicha ular A da chiziqli erkli. Shu vaqtda bizda g 0 0. Olingan qarama-qarshilik yagonalikni isbotlaydi. Isbotni birinchi qismidan foydalanib g ko`phadni amaliyotda ham topish mumkin.Bundan tashqari, yuqoridagi fikrlashlardan qidirilayotgan g ning koeffisientlari berilgan f ko`phadning koeffisientlaridan tuzilgan A halqaning halqa ostisida yotadi.Xususan, agar A=Z bo`lsa, f va g ko`phadning koeffisientlari butun sonlar bo`ladi. Natija. f(x) = x n +a 1 x n-1 +...+a n – ko`phad Р maydon ustidagi unitary ko`phad bo`lsin, c 1 ,c 2 ,...c n lar uning biror F P maydondagi ildizlari bo`lsin. bundan tashqari, h(x 1 ,...,x n ) - P[x 1 ,...,x n ] dagi simmetrik ko`phad bo`lsin. U holda х i o`rniga с i , i = 1,2,...,n qo`yishdan hosil bo`lgan h(c 1 ,...,c n ) qiymat P maydonda yotadi. Isboti. Simmetrik ko`phadlar haqidagi teoremaga ko`ra shunday g(y 1 ,...,y n ) P[y 1 ,...,y n ] ko`phad topiladiki, bunda h(x 1 ,...,x n ) = g(s 1 (x 1 ,...,x n ), . ... ,s n (x 1 ,...,x n )) bo`ladi. Shu sababli h(c 1 ,...,c n ) = g(s 1 (c 1 ,...,c n ),....,s n (c 1 ,...,c n )). Viet formulasiga ko`ra s k (c 1 ,....,c n ) = (-1) k a k P , u holda g(-a 1 ,...,(-1) n a n ) P bo`ladi.](/data/documents/34960759-2086-4506-97f4-2cda93bf9ddb/page-4.png)
