Главная страница
Рефераты
Алгебра
Ko`phad diskriminanti. Ko’pxadlar rezultanti
Ko`phad diskriminanti. Ko’pxadlar rezultanti
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
61.5 KB
Скачать
Похожие
Ko`phad diskriminanti
Trigonometrik ko`phad noekvivalent nollarining soni haqidagi teorema eng yaxshi yaqinlashtirish
Ko`phadlar
Ko`pburchaklar
Ko`phadlar halqasida ko`paytuvchilarga ajratish
![Р [x 1 ,x 2 ,....,x n ] ko`phadlar halqasida ko`phadni qaraylik, uni Vandermond determinanti orqali ifodalash mumkin: (1) Shunday qilib,ushbu determinant o`zining ustunlariga nisbatan kososimmetrik funksiya bo`ladi, u holda - S n o`rniga qo`yishning ishorasi bo`ladi. Bu holda simmetrik ko`phad bo`ladi va asosiy teoremaga ko`ra uni elementar simmetrik ko`phadlar orqali ifodalash mumkin: Dis(s 1 ,…,s n ) s 1 (x 1 ,....,x n ),....,s n (x 1 ,....,x n ) larning ko`phadi bo`ladi va u x 1 ,...,x n т \lar oilasini diskriminanti deyiladi. Ravshanki, uni koeffisientlari Z da yotadi. x i o`rniga biror x i 0 F i = 1,2,...,n larni qo`yish (F - Р maydonning biror kengaytmasi), F maydonning ixtiyoriy n elementlari to`plamini diskriminanti haqida gapirishga imkon beradi. Agar barcha x 1 ,...,x n F har xil bo`lmasa, u holda bu to`plam diskriminanti nolga teng bo`ladi. Chunki x i -x j ko`paytmalardan kamida bittasi nolga teng bo`ladi. Diskriminantni hosil qilishning eng oson yo`li = (Ma`lumki, ixtiyoriy A matritsa uchun det t A = det A ) tenglikdan foydalanish. Matritsalarni ko`paytirishdan foydalanib quyidagi tenglikni hosil qilamiz: (2) bunda p k – ma`lum darajali yig`indi.p k larni ma`lum rekurent formulalardan topamiz: p k -p k-1 s 1 + p k-2 s 2 +...+(-1) k-1 p 1 s k-1 + (-1) k ks k = 0, agar 1 k n bo`lsa; (3) va p k -p k-1 s 1 + p k-2 s 2 +....+ (-1) n-1 p k-n+1 s n-1 + (-1) n p k-n s n = 0, agar k > n bo`lsa; (4). Natijada Dis (s 1 ,...,s n ) lar uchun oshkor ifodalarni hosil qilamiz Xususan, p 1 = s 1 , p 2 = s 1 2 -2s 2 , u holda (4) Ildizlari c 1 ,c 2 ,....,c n lar biror Р maydondan yoki uning biror kengaytmasi.F maydondan olingan unitar](/data/documents/a042c8fb-d3fe-4779-9de6-61adb4c9d13a/page-2.png)
![f(x) = x n + a 1 x n-1 +....+a n-1 x + a n P[x] ko`phad berigan bo`lsin. Ma`lumki, Viet formulasiga ko`ra, a k = (-1) k s k (c 1 ,c 2 ,...,c n ). Ta`rif. f ko`phadning с 1 ,....,c n ildizlari to`plami diskriminanti Dis(s 1 ,...,s n ) da s k lar o`rinlariga mos ravishda (-1) k a k larni qo`yishdan hosil bo`lgan ifodaga f ko`phadning diskriminanti deyiladi va D(f) deb belgilanadi. U f(x) = x n + a 1 x n-1 +....+ a n-1 x + a n = 0. (5) algebraic tenglamaning diskriminanti ham deb ataladi. Ravshanki, D(f) P . Tasdiq. D(f) = 0 bo`lganda va faqat shu holdagina (5) tenglama karrali ildizga ega bo`ladi( ya`ni birorta ildizining karraligi k > 1 bo`ladi). (4) formulani kvadrat uchhadga qo`llash mumkin: f(x) = x 2 +ax+b bunda a, va b lar haqiqiy sonlar, u holda D(f) = a 2 - 4b – bo`ladi, bu bizga elementar matimatikadan ma`limb o`lgan ifoda. Xususan, D (f) ishora x 2 +ax+b =0 tenglamaning ildizlarini haqiqiy yoki kompleks qo`shma ekanligiga bog`liq. Misol sifatida to`la bo`lmagan kubik tenglamaning diskriminantini hisoblaymiz: f(x) = x 3 +ax +b = 0. Bu holda s 4 = 0 va p k lar rekurent formulalarga ko`ra p 1 = s 1 = 0, p 2 = s 1 2 -2s 2 = -2a, p 3 = s 1 3 -3s 1 s 2 +3s 3 = -3b, p 4 = s 1 4 - 4s 1 2 s 2 +4s 1 s 3 +2s 2 2 = 2a 2 . ravshanki, u holda (2) formulaga ko`ra Ko`phadning rezul`tanti. Koeffisientlari Р maydondan olingan ikkita f(x) = a 0 x n + a 1 x n-1 +.....+a n-1 x + a n , g(x) = b 0 x m + b 1 x m-1 +.....+a m-1 x + a m ko`phadlar berilgan bo`lsin.Bu erda n > 0, m > 0, lekin a 0 = 0 yoki b 0 = 0 bo`lgan holler qaralmaydi. Ta`rif. f va g ko`phadlarning Res (f,g) rezultanti deb ularning koeffisientlariga nisbatan bir jinsli va quyidagi ko`rinishga ega bo`lgan ( a 0 , a 1 ,.....,a n-1 , a n larga nisbatan m darajali, b 0 , ....,b m larga nisbatan n darajali ) ko`phadga aytiladi:](/data/documents/a042c8fb-d3fe-4779-9de6-61adb4c9d13a/page-3.png)
![1 . Res(f,g) = 0 faqar va faqat, agarda a 0 = 0 = b 0 yoki P[x] da f va g darajasi 1 bo`lgan umumiy ko`paytuvchiga ega bo`lsa. 2 . f va g P[x] halqada to`la chiziqli ko`paytuvchilarga yoyilsin: f(x) = a 0 (x- 1 )....(x- n ), g(x) = b 0 (x- 1 )...(x- m ). U holda 3 .Har qanday f(x) ko`phad uchun Formula o`rinli. С maydonning algebraik yopiqligi. Р –maydon va f- P ustidagi ixtiyoriy ko`phad bo`lsinMa`lumki, f bilan asosiativlanadigan f 1 : P P, polinominal funksiyaning holati P maydonga bog`liq. Xususan, Im f 1 = P, deg f > 0 bo`lsa P ga quyidagi ta`rifni qo`llash mumkin. Ta`rif. P maydon algebraic yopiq deyiladi, agarda P[x] halqadagi har bir ko`phad chiziqli ko`paytuvchilarga yoyilsa. Boshqacha aytadigan bo`lsak, P maydon algebraic yopiq deyiladi, agarda P ustidagi keltirilmaydigan ko`phadlar faqat 1 darajali ko`phadlar bo`lsa. Agar ixtiyoriy f P[x] ko`phad P da kamida bitta ildizga ega bo`lsa, u holda P maydon algebraic yopiq bo`ladi. Haqiqatan ham, u holda f(x)= (x-a)h(x), a P, h P[x], lekin shartga ko`ra h ham P da kamida bitta ildizga ega, ya`ni h(x) = (x-b)r(x), b P,r P[x]. Bu prosesni davom ettirib, natijada f ko`phadni to`la chiziqli ko`paytuvchilarga yoyilmasiga kelamiz. Shunday qilib, f- ixtiyoriy ko`phad ekanligidan P ning yopiqlik ta`rifini qanoatlantiradi. Lemma. Haqiqiy koeffisientli toq darajali ko`phad kamida bitta haqiqiy ildizga ega. 1-teorema. Kompleks sonlar maydoni С algebraic yopiq.](/data/documents/a042c8fb-d3fe-4779-9de6-61adb4c9d13a/page-4.png)
![Bu tasdiqni ildizlar tushunchasida quyidagicha ham ta`riflash mumkin: Darajasi 1 bo`lgan ixtiyoriy kompleks ( yoki haqiqiy) koeffisientli f(x) ko`phad n ta kompleks ildizga ega, agarda ularni karraliklari bilan qo`shib hisoblasak. Asosiy teorema isboti. deg f = 2 m n 0 bo’lsin. Bunda n 0 –toq butun son.Agar m = 0 bo`lsa, u holda lemmaga ko`ra f hattoki haqiqiy ildizga ham ega. m bo`yicha induksiyani qo`llaymiz, faraz qilaylik haqiqiy koeffisientli barcha darajasi 2 m` n` 0 ko`rinishda bo`lgan ko`phadlar uchun teorema isbotlangan bo`lsin. Bunda m` m-1. (x 2 +1) f(x) ko`phadning С maydonning qism maydoni sifatida o`z ichiga oluvchi F maydonni qaraymiz. u 1 ,...,u n - f ko`phadning F maydondagi ildizlari bo`lsin. F ning quyidagi elementlarini qaraymiz: v ij = u i u j +a(u i +u j ), 1 i <j n, (1) bunda а – biror fiksirlangan haqiqiy son. Aniqroq yozadigan bo`lsak, v ij (a) deb yozish lozim edi, lekin biz belgilashni qiyinlashtirmaslik uchun shunday qoldiramiz. (1) ko`rinishdagi elementlar soni n` , (3) ga teng , bunda n` 0 - toq butun son. f a (x) = F[x] halqadagi ko`phad darajasi n` ga teng, uning ildizlari esa aniqlanishiga ko`ra (1) ko`rinishdagi barcha elementlar bo`ladi.Viet formulasiga ko`ra f a (x) ko`phadning b 1 ,....,b n` koeffisientlari ishora aniqligida v ij larning s k elementar simmetrik funksiyasi bo`ladi. s k (v 12 ,v 13 ,...,v n-1 , n ) ifodada v ij elemenlar o`rniga u 1 ,...,u n lar orqali ifodasini qo`yib, h k (u 1 ,...,u n ) = s k (...,u i u j +a(u i +u j ),...), k=1,2,...,n`, yana simmetrik funksiyani hosil qilamiz.Haqiqatan ham,ixtiyoriy S n (S n - n darajali simmetrik gruppa ) uchun `v ij = u (i) u (j) +a(u (i) +u (j) = v (i), (j)](/data/documents/a042c8fb-d3fe-4779-9de6-61adb4c9d13a/page-5.png)
![(yoki v (j), (i) , agarda (i) > (j) bo`lsa), shunday qilib ` o`rniga qo`yishni (1) ko`rinishdagi elementlar to`plamida ifodalaydi. s k (v 12 ,v 13 ,...,v n-1 , n ) simmetrik ekanligidan argumentlarini o`rinlarini almashtirsak u o`zgarmasdan qoladi, shu sababli ( h k )(u 1 ,...,u n )=s k ( `v 12 , `v 13 ,..., `v n-1,n )= s k (v 12 ,v 13 ,...,v n-1 , n )=h k (u 1 ,...,u n ). Ko`ramizki, h k (u 1 ,...,u n ) qiymat faqat a R bog`liq bo`lgan h k (x 1 ,...,x n ) haqiqiy koeffisientli smmetrik ko`phadda x i = u i , i =1,...,n, qiymat qo`ygandagi uning qiymatidir. Simmetrik ko`phadlar haqidagi asosiy teoremaga ko`ra shunday g k (y 1 ,...,y n ) ko`phad topiladiki, h k (x 1 ,...,x n ) = g k (s 1 (x 1 ,...,x n ),....,s n (x 1 ,...,x n )) bo`ladi. Demak, (-1) k b k = h k (u 1 ,...,u n ) = g k (s 1 (u 1 ,...,u n ),...,s n (u 1 ,...,u n )) =g k (-a 1 ,...,(-1) n a n ) R (a i –koeffisientlar unitar f R[x] ko`phadning koeffisientlari ) Shunday qilib, f a (x) ko`phadning b k koeffisientlari barcha a R da haqiqiy va deg f a =n`=2 m-1 n` 0 , u holda induktiv farazimizga ko`ra f a kamida bitta kompleks ildizga ega, u biror v ij bilan ustma-ust tushishi lozim. Bizning ixtiyorimizda bo`lgan a R parametrni o`zgartirib, biz boshqa bir haqiqiy koeffisientli f a (x) ko`phad olamiz, lekin har biriga shunday i < j indekslar jufti mos keladiki( а ga bog`liq bo`lgan ), v ij = u i u j +a(u i +u j ) F element F maydonning С qism maydonida yotadi. Shunday qilib, har xil i < j indekslar jufti hammasi bo`lib C n 2 ga teng, a R elementlar esa cheksiz ko`p, demak, shunday har xil ikkita haqiqiy a , а ` lar topiladiki ularga bitta indekslar jufti mos keladi, masalan aytaylik i =1, j =2 ( bu masala u 1 ,...,u n ildizlarni nomerlash masalasi) uchun u 1 u 2 +a(u 1 +u 2 )=c u 1 u 2 +a`(u 1 +u 2 )=c` , a a`, (3) kompleks sonlar boladi. (3) tenglamalar sistemasidan quyidagi munosabatni olamiz: Bular C maydonda yotadi. u 1 ,u 2 elementlar quyidagi kompleks koeffisientli kvadratik ko`phadni ildizlari bo`ladi. (x-u 1 )(x-u 2 )= x 2 -(u 1 +u 2 )x +u 1 u 2](/data/documents/a042c8fb-d3fe-4779-9de6-61adb4c9d13a/page-6.png)
