Kvadratur formulalarning aniqligini orttirish - Алгебра - Рефераты

Kvadratur formulalarning aniqligini orttirish

Загружено в:

12.12.2019

Скачано:

0

Размер:

393 KB

Kvadratur formulalarning aniqligini orttirish Reja: 1. Bernulli sonlari va ko`phadlari 2. Ixtiyoriy funksiyalarni Bernulli ko`phadlari orqali tasvirlash 3. Eyler-Makloren formulasi

1. Bernulli sonlari va ko`phadlari. Bu sonlar va ko`phadlarni ularni hosil qiluvchi funksiyalar yordamida aniqlaymiz. Buning uchun)1.8( 1 ) ( ,1 )(      t xt t e te x tg e t tg funksiyalarni kiritamiz. Bu funksiyalar 2 t doirada regulyar bo`lganligi uchun ularni sh у doirada darajali qatorga yoyish mumkin: )3.8( , ! )( 1 )2.8( , ! 1 0 0 n n n t xt n n n t t n x B e te tn B e t           Birinchi tenglik bilan aniqlangan В п miqdorlar Bernulli sonlari deyiladi. Bu sonlarni aniqlaydigan rekurrent tengliklarni qurish mumkin. Buning uchun (8.2) ning har ikkala tomonini             0 1 1 ! ! ! 1 n n n k k k k t t t n B k t k t e ga ko`paytiramiz: Bu tenglikda t, t 2 , t 3 ... hadlar oldidagi koeffisiyentlarni taqqoslab, ,....)3,2 ( 0 )!1 (!1 ... !2)!2 ( !1)!1 ( !1,1 1 2 2 0 0            n n B n B n B B B n Yoki )2 ( 0 ,1 1 0 0       n B C B n k k kn (8.4) rekurrent munosabatlarni hosil qilamiz. B 1 dan boshqa barcha toq indeksli Bernulli sonlarining nolga teng ekanliklarini ko`rsatish mumkin. Buning uchun (8.2) tenglikda t ni - t ga almashtiramiz: , ! )( 1 0 n n n t t n x B e t        Lekin , ! 1 1 1 0 n n n t t t t tn B t e t t e te e t              demak,

n n n n n n tn B tn B t          0 0 ! )1( !Bundan esa п >1 b o` lganda n n n B B )1 (  tenglikka ega b o` lamiz va п = 2 k +1 uchun ,...)2,1 ( 0 , 1 2 1 2 1 2        k B B B k k k kelib chiqadi . Quyida Bernulli sonlarining dastlabki bir nechtasining qiymatlari keltirilgan : ,... 2510 3617 , 26 7 , 22730 691 , 66 5 30 1 , 42 1 , 30 1 ,6 1 ,2 1 ,1 16 14 12 10 8 6 4 2 1 0           B B B B B B B B B B Endi В п ( х ) Bernulli kupxadlarini aniqlaydigan rekurrent munosabatlarni tuzaylik . Buning uchun (8.3) tenglikda е xt va funksiyalarni ularning darajali qatorlardagi yoyilmalari bilan almashtiramiz :           0 0 0 ! ) ( ! ! m n n n m m k kk t n x B t m B k t x Bu yerda tn oldidagi koeffisiyentlarni taqqoslab, ! ... !1)!1 ( ! ! ) ( 1 1 0 n B n B x n B x n x B n n n n       yoki    n k kn k kn n x B C x B 0 ) ( (8.5) ni hosil qilamiz. Bernulli ko`phadlaridan dastlabki bir nechtasini keltiramiz: 42 1 2 1 2 5 3 ) ( 6 1 3 5 2 5 ) ( , 30 1 2 ) ( 2 1 2 3 ) ( ,6 1 ) ( ,2 1 ) ( ,1 ) ( 2 4 5 6 6 3 4 5 5 2 3 4 4 2 3 3 2 2 1 0                       x x x x x B x x x x x B x x x x B x x x x B x x x B x x B x B (8.6) Endi Bernulli ko`phadlarining ayrim xossalari bilan tanishaylik. Avvalo (8.5) dan ,...2,1,0 , )0(   n B B n n (8.7) 1te t

kelib chiqadi. (8.3) tenglikning har ikki tomonini x bo`yicha differensiallab, ni hosil qilamiz. Bu tenglikning chap tomoni t g (t,x) ga teng bo`lgani uchun Bunda nt oldidagi koeffisiyentlarni tenglashtirib, Bernulli ko`phadlarini differensiallash qoidasiga ega bo`lamiz: В`п(х)= пВ n-1 (х) (n=1,2,.) (8.8) Bundan va (8.7) dan integrallash qoidasini chiqaramiz: Вп(х) = В п + n  x n dt t B 0 1 ) ( (8.9) Endi ...),2,1,0 ( ) ( )1 ( ) 1(     n x B x B n n n (8.10) ekanligini ko`rsatamiz. Buning uchun quyidagi 1 1 1 ) ( ) 1(           t t x t t xt t tx e t e e te e e t e almashtirishlarni bajarib g(t,1-x)=g(-t,x) ni hosil qilamiz. Bu munosabatga g ning (8.3) dagi yoyilmasini keltirib qo`ysak,          0 0 ) ( ! ) ( ! ) 1( n n n n n n t n x B t n x B tenglik kelib chiqadi, bunda esa (8.10) ni hosil qilamiz. Endi Bernulli ko`phadlaridan faqat ozod had bilan farq qiladigan quyidagi funksiyalarni kiritamiz: ...),2,1 ( ) ( ) (    n B x B x n n n (8.11) Bu funksiyalar,  1 ( х ) dan tashqari, x = 0 va x = 1 nuqtalarda nolga aylanadi. Haqiqatan ham, (8.7) ga ko`ra  n (0) = 0 , (8.11) tenglikka ko`ra esa   ,0 )1 ( 1 )1 ( )1( )1(          n n n n n n n n B B B B B  chunki juft p lar uchun kvadrat qavs ichidagi ifoda nolga teng bo`lib, toq n > 1 lar uchun В п Bernulli sonlari nolga teng.       0 2 ! ) ( 1 n n n xt t n x B et t е n n n n n n t n x B t n x B t        0 0 ! ) ( ! ) (

Quyidagi teorema o`rinlidir. 1-teorema. ),... ( ), ( ), ( 6 4 2 x x x    ko`phadlar (0,1) oraliqda doimiy, chunonchi k x k )1 )( ( 2   ishoraga ega;  3 (x),  5 ( х ),  7 ( х ),... ko`phadlar x = nuqtada nolga aylanadi, shu bilan birga (0, 1/2) va (1/2, 1) oraliqlarda  2k+1 ( х ) mos ravishda (- 1) k-1 va (-1) k ishoralarga ega. Isbot. Avvalo (8.10) ga ko`ra 0 2 1 2 1 2 1 1 2 1 2 1 2                k k k B ёки B B Shunday qilib,  2k+1 (x) (k= 1,2,...) ko`phadlar 0, 1/2, 1 nuqtalarda nolga aylanadi. Endi (0,1) oraliqda  2k+1 (x) ning boshqa nollarga ega emasligini ko`rsatamiz. Buning uchun  2k+1 (x) ko`phad (0,1) oralig`ida ikkita har xil nuqtada nolga ega bo`la olmasligini ko`rsataylik. Teskarisini faraz qilamiz, ya`ni х 1 va х 2 (0 < х 1 < х 2 < 1)  2k+1 (x) ning nollari bo`lsin. Bundan tashqari, x = 0 va x = 1 nuqtalar ham uning nollari bo`lganligi uchun (0, х 1 ), ( х 1 , х 2 ) va ( х 2 , 1) oraliqlarning har birida ) ( )1 2( ) ( ) ( 2 1 2 1 2 x B k x B x k k k         kop`had kamida bitta nolga ega va demak ) ( 2)1 2( ) ( )1 2( ) ( 1 2 2 1 2 x k k x B k x k k k          ko`phad, ya`ni oraliqda kamida ikkita nolga ega. Bu mulohazalarni davom ettirib, shunday xulosaga kelamizki, ) (3 x  ko`phad (0,1) oraliqda kamida ikkita turli ildizlarga ega. Bunga x = 0 va x = 1 nollarni qo`shsak u holda aynan nol` bo`lmagan uchinchi darajali ko`phad kamida to`rtta ildizga ega degan, mumkin bo`lmagan xulosaga kelamiz. Shuning uchun ham ) (1 2 x k  ko`phad (0,1) oraliqda ikkita har xil ildizga ega degan farazimiz noto`g`ri ekan. Ushbu signB 2k = (-1) k-1 (8.12) tenglikdan foydalanamiz. Buning to`g`riligini keyinchalik ko`rsatamiz. (8.5) tenglikka ko`ra x ning kichik qiymatlari uchun  2k-1 ( x) ning qiymatlari ishorasi В 2 к ning ishorasi bilan ustma-ust tushadi, (8.12) ga ko`ra bu ishora (-1) k-1 dan 2 1

iboratdir. Demak , oraliqda  2 к -1 ( х ) ning ishorasi (-1) k-1 dir va ) (1 2 x k bo`lganligi uchun da uning ishorasi (-1) k bo`ladi. Endi  2k (x) (k = 1,2,...) ning (0,1) oraliqda nolga aylanmasligini ko`rsatamiz. Haqiqatan ham, agar  2 к ( х ) ko`phad (0,1) oraliqda nolga aylansa, u holda uning hosilasi ) ( 2 ) ( 2 ) ( ) ( 1 2 1 2 2 2 x k x kB x B x k k k k          ya`ni  2 к - 1 ( х ) ko`phad, (0,1) da kamida ikkita ildizga ega bo`lar edi. Shunday qilib,  2 к ( х ) ko`phad (0,1) da o`z ishorasini saqlaydi va bu ishora                 1 0 2 1 0 2 1 2 2 2 1 0 2 ) ( 1 2 1 ) ( ) ( k k k k k k B B x B k dx B x B dx x  ishora bilan ustma-ust tushadi, ya`ni  2 к ( х ) ning ishorasi (-1) k ekan. Shu bilan teorema isbot bo`ldi. Endi davriylashtirilgan В * п ( х ) Bernulli ko`phadlarini quyidagicha aniqlaymiz: )1 0( ) ( ) ( ,1 ) (0       x x B x B x B n n va ) ( )1 ( x B x B n n     Ma`lumki, shuning uchun ham *1B ( х ) uzlukli funksiya bo`lib, butun nuqtalarda -1 sakrashga ega. Barcha п >1 lar uchun В п (1)= В п (0) bo`lganligi sababli В n *( х ) uzluksiz davriy funksiyadir. Bu funksiyalarning [0,1] oraliqdagi Fur`e yoyilmalarini keltiramiz:          1 )( )( 0 2 sin 2 cos 2 1 ) ( n n n nx b nx a a x B       bu yerda           1 0 1 0 )( 1 0 1 0 )( 2 sin) ( 2 2 sin) ( 2 2 cos) ( 2 2 cos) ( 2 nxdx x B nxdx x B b nxdx x B nxdx x B a n n           Fur`e katorlari nazariyasidagi ma`lum teoremalarga ko`ra v>1 bo`lganda В n *( х ) uzluksiz bo`lganligi sababli (8.13) tenglik barcha v = 1 lar uchun o`rinlidir va u barcha butun bo`lmagan x lar uchun v = 1 bo`lganda ham o`rinlidir, butun x lar uchun qator yig`indisi nolga teng:     2 1,0     1,2 1 2 1 ) (1   x x B

  0 2 1 2 1 2 1 )0 ( )0 ( 2 1 1 1             B B Endi п  1 deb faraz qilib,   n n b va a )( koeffisiyentlarini hisoblaylik:        1 0 1 0 1 )( ....),2,1 ( 0 ) ( 1 2 ) ( 2      x B dx x B an holgan koeffisiyentlarni hisoblashda avval v = 2k ( к = 1,2,...) holni ko`rib chiqamiz. Bo`laklab integrallaymiz:        1 0 1 2 1 0 2 1 0 2 )2( ) ( 2 2 2 sin 2 ) ( 2 2 sin2 2 cos) ( 2 dx x kB n nx x B n nx nxdx x B a k k k kn      Integrallangan had nolga teng. Bo`laklab integrallashni davom ettiramiz:        1 0 2 2 2 1 0 1 2 )2( 2 cos) ( ) ( )1 2( ) ( 2 2 cos 2 nxdx x B n k k x B n nx n k a k k kn      Agar к >1 bo`lsa, u holda )0( )1( 1 2 1 2    k k B B bo`lganligi uchun integrallangan had nolga teng bo`lib, )2 2( 2 )2( ) 2( )1 2( 2     kn kn a n k k a  bo`ladi. Agar k = 1 bo`lsa, u holda integral nolga teng bo`lib, 2 )2( ) ( 1 n an   (8.15) bo`ladi. Endi (8.14) tenglikni k marta qullab, (8.15) ni hisobga olsak, natijada k k kn n k a 2 1 )2( ) 2( )! 2(2 )1 (     ga ega bo`lamiz. (8.10) tenglikdan nx x B x n x B k k   2 sin) ( ) 1( 2 sin) 1( 2 2     va demak, ...),2,1 ( 0 )2(   n b kn kelib chiqadi. Endi (8.14)–(8.15) ni (8.13) ga qo`yib, davriylashtirilgan Bernulli ko`phadlari uchun quyidagi Fur`e yoyilmasiga ega bo`lamiz:        1 2 2 1 2 2 2 cos 2 )! 2( )1 ( ) ( n k k k k k n nx k x B   (8.16)

Bu tenglikning h ar ikkala tomonini differensiallab,          1 1 2 1 2 2 2 1 2 2 sin 2 )!1 2( )1 ( ) ( n k k k k k n nx k x B   ni hosil qilamiz. Agar (8.16) da x = 0 deb olsak, Bernulli sonlari uchun quyidagi formula kelib chiqadi:        1 2 2 1 2 2 2 1 2 )! 2( )1 ( )0( n k k k k k k n k B B  (8.17) Bu yerdan (8.12) formula kelib chiqadi va k o`sishi bilan В 2 к ning modul bo`yicha tez o`sishi ko`rinadi. 2. Ixtiyoriy funksiyalarni Bernulli ko`phadlari orqali tasvirlash . Quyidagi teoremani isbotlaymiz. 2-teorema . Agar f(x) funksiya [0,1] oraliqda т > 1 tartibli uzluksiz hosilaga ega bo`lsa, u holda 0 < x < 1 uchun quyidagi formula o`rinlidir:                     1 0 )( 1 0 1 1 )1 ( )1 ( ) ( )1 ( )( ! 1 )0( )1( ! ) ( )( ) ( dt x B x B t f m f f x B dtt f x f m m m m      (8.18) Isbot. Ushbu     1 0 )( )( ) ( ! 1 ) ( dtt f t x B m x m n m (8.19) integralda т >1 deb faraz qilib, bu integralni bo`laklab integrallaymiz:            1 0 )1 ( 1 0 )1 ( ) ( )( ! 1 )( ! ) ( ) ( dtt x B dt d t f m t f m t x B x m m t t m m m Bernulli ko`phadlarining yuqorida ko`rsatilgan )1 ( )1 ( ) ( )1 ( 1          x mB x B dt d va x B x B m m m m xossalaridan foydalansak, u holda   ) ( )0( )1( ! ) ( ) ( 1 )1 ( )1 ( x f f m x B x m m m m m         va bu munosabatni m-1 marta qo`llab,   ) ( )0( )1( ! ) ( ) ( 1 )1 ( )1 ( 2 x f f x B x m m              (8.20) formulaga ega bo`lamiz.

Endi 1 ( х ) ni hisoblash uchun B 1 *(x) ning butun nuqtalarda -1 sakrashga va butun bo`lmagan nuqtalarda esa B 1 *(x) ning hosilasi 1 ga tengligini e`tiborga olib hamda 0 < x < 1 deb olib quyidagiga ega bo`lamiz:                                        1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 )( )0( )1( ) ( ) ( )0 ( )0 ( )( ) ( )0( )( ) ( )( )0( ) ( ) ( )0 ( ) ( )( ) ( )( ) ( t f f f x B x f B B dtt f dt x f B t f t x B dtt f f x B x f B dtt x Bt f dtt x Bt f x x x x  Ma`lumki, 2 1 )0 ( ,2 1 )0 ( 1 1       B B shuning uchun ham       1 0 1 1 )( )0( )1( ) ( ) ( ) ( dtt f f f x B x f x  Buni (8.20) ga qo`yib, (8.19) ni e`tiborga olsak               1 0 1 1 0 )( )1 ( )1 ( )( ) ( ! 1 )0( )1( ! ) ( )( ) ( m m m dtt f t x B m f f x B dtt f x f      kelib chiqadi va bunda  = m ga mos keluvchi hadini integral bilan almashtirsak:       1 0 )( )1 ( )1 ( )( ) ( ! 1 ) ( ! )0( )1( dtt f x B m x B m f f m m m m m u holda (8.18) formulaga ega bo`lamiz. Biz (8.18) formulani 0 < x < 1 uchun isbotladik, lekin u 0  x  1 uchun ham o`rinlidir, chunki u formulada qatnashayotgan barcha funksiyalar x ning uzluksiz funksiyalaridir. Faraz qilaylik, f(x) funksiya ixtiyoriy [ a, a+h ] ( h > 0) oraliqda т  2 - tartibli uzluksiz hosilaga ega bo`lsin. (8.18) formulaning shu hol uchun mos kelgan ko`rinishini keltiramiz. Yangi  o`zgaruvchini kiritamiz: х =- а + h  , 0    1 va m marta uzluksiz differensiallanuvchi ) ( ) (    h a f   funksiyaga 0    1 uchun (8.18) formulani qo`llaymiz

  )21.8( )( ) ( )( ! 1 )( ! )0( )1( )( )( 1 0 )( 1 0 1 1 )1( )1(                  d B B m B d m m m m               Quyidagi hdt dt h a t tf h af t f h h a f h          , ),( ) ( )( ), ( ) ( ) ( )( )( )(             munosabatlarni hisobga olib, (8.21) formulada avvalgi o`zgaruvchi va funksiyalarga o`tamiz, u holda                                   1 0 ) ( 1 1 )1 ( )1 ( 1 ) 22.8( ) ( ! ) ( ) ( ! ) ( 1 ) (          d h a x B h a x B h a f mh h a x B a f h a f h dt t f h x f m m m m m h a a 3. Eyler-Makloren formulasi. Oldingi punktdagi (8.22) formulada x = a deb olish, shu bilan birga ) ( )0(   m m m B va B B hamda uning hosilasining davriyligini )1 0( ) 1( ) 1( ) ( * *            m m m B B B hisobga olsak, u holda                             1 0 ) ( )1 ( )1 ( 1 2 2 ) 1( ) ( ! ) ( ) ( ! ) ( ) ( 21 ) ( 1 ) (          d B B h a f mh a f h a f B h a f b a f dt t f h a f m m m m h a a m yoki     ) 23.8( ) 1( ) ( ! ) ( ) ( ! ) ( ) ( 2 )( 1 0 )( 1 1 3 )1 ( )1 (                         m m m m m ha a B B h a f m h a f h a f B f h a f a f h dtt f         formulaga ega bo`lamiz. Eyler-Makloren formulasini hosil qilish uchun [ a,b ] oraliqni n a b h   qadam bilan n ta   1 ,0 , )1 ( ,      n j h j a jh a qismiy oraliqlarga bo`lamiz va bu qismiy oraliq uchun formulani qo`llaymiz:

                                  1 0 )( 1 1 2 )1 ( )1 ( )1 ( ) 1( ) ( ! ) ( ) )1 ( ( ! ) )1 ( ( ) ( 2 ) (         d B B h jh a f m h jh a f h j a f B h h j a f jh a f h dx x f m m m m m v h j a jh a (8.24) Quyidagi ) 25.8( ) ( 2 )( )( 1 1            n i n jh af bf af h T belgilashni kiritib (8.24) formulani u bo`yicha 0 dan n - 1 gacha yig`ib chiqamiz:                        1 0 )( 1 0 1 1 1 )1( )1( ) ( ) 1( ! ) ( )( ! )( n j m m m m m n b a d h jh a f B B m h a f b f B h T dxx f          (8.26) Bu formula Eyler-Makloren formulasi deyiladi. Odatda Eyler-Makloren formulasida juft m = 2k olinadi. Bunday holda m m B B   ) 1(  ni quyidagicha yozish mumkin: ) ( ) ( ) 1( 2 2 2 2 2     k k k k k B B B B      Bu funksiya 0 <  < 1 oraliqda o`z ishorasini saqlaydi. Bundan tashqari, j= 3,5,7,... bo`lganda B j = 0 ekanligini hisobga olsak, u holda Eyler-Makloren formulasini quyidagi ko`rinishda yozish mumkin:             1 1 2 )1 2( )1 2( 2 2 ) 27.8( ), ( ) ( ) ( )! 2( ) ( k j k j j j j n b a f R a f b f j B h T dxx f bu _ yerda         1 0 1 0 )2( 2 1 2 2 ) ( ) ( )! 2( ) ( n j k k k k d h jh a f k h f R     (8.28) Bu formuladan ko`rinadiki,         1 1 )1 ( )1 ( 2 2 ) ( ) ( )! 2( n j j j j j a f b f j B h had trapetsiyaning katta formulasiga tuzatmadan iboratdir. Endi faraz qilaylik f(x) davriy funksiya bo`lib, davri b-a ga teng bo`lsin hamda qaqiqiy o`qning barcha

nuqtalarida 2 k - tartibli uzluksiz hosilaga ega bo`lsin. U holda barcha f (2j) (x) hosilalar ham davriy bo`lib, (8.27) formula soddalashadi:) ( ) ( 2 f R T dx x f k n b a    Funksiyaning davriyligi tufayli Т п to`g`ri to`rtburchaklar kvadratur yig`indisi bilan ustma-ust tushadi, shuning uchun ham         1 0 2 ) ( ) ( ) ( n j k b a f R jh a f n a b dxx f Demak, qaralayotgan holda to`g`ri to`rtburchaklar formulasining qoldiq hadi (8.28) ko`rinishga ega. Endi (8.28) qoldiq hadni tekshirish bilan shug`ullanamiz. 3-teorema . Agar f(x) funksiya [ a, b ] oraliqda 2 k -tartibli uzluksiz hosilaga ega bo`lsa, u holda ) 29.8( ) ( ) ()! 2( ) ( )2( 2 2 2  k k k k f B a b k h f R   bu yerda a <  < b Isbot. Birinchi punktda ) ( 2   m funksiyaning 1 0   da o`z ishorasini saqlashini ko`rgan edik. Shuning uchun ham          1 0 1 0 1 0 2 2 )2( 2 ) ( ) ( ) ( ) ( n j k k k k d S d h jh a f I         integralda umumlashgan o`rta qiymat haqidagi teoremani qo`llash mumkin:          1 0 2 )(2 1 0 2 2 2 2 2 ) 30.8( )( ) ( )( ) ( k k k k k k k B S d B B S d S I         Bu yerda 1 0   . Agar M va m orqali ) ()2(  k f ning [ a, b ] dagi eng katta va eng kichik qiymatlarini belgilasak u holda ko`rinib turibdiki, . 2 nM S nm k  Lekin ) ()2(  k f funksiya uzluksiz bo`lganligi uchun [ a, b ] oraliqda shunday nuqta topiladiki, ) ( ) ( )2( 2   k k nf S  tenglik bajariladi. Buni (8.30) ga va (8.30) ni (8.28) ga qo`ysak, (8.29) kelib chiqadi va shu bilan teorema isbot bo`ldi. Ta`kidlab o`tamizki, (8.29) da k = 1 deb olsak , u holda u trapetsiyalar formulasining qoldiq hadiga aylanadi. 4-teorema. Agar barcha х  [a, b] uchun

 0 ) ( 0 ) ( 0 ) ( 0 ) ( )2 2( )2( )2 2( )2(       x f va x f yoki x f va x f k k k k (8.31) tengsizliklar bajarilsa, u holda Eyler-Makloren formulasi ) ( 2 f R k qoldiq hadining ishorasi   ) 32.8( ) ( )( )! 2( )1 2( )1 2( 2 2 a f b f k B h k k k k     sonning ishorasi bilan ustma-ust tushib, ) ( 2 f R k ning absolyut qiymati (8.32) ning absolyut qiymatidan ortmaydi. Isbot . Eyler-Makloren formulasidan   ) 33.8( ) ( )( )! 2( ) ( ) ( )1 2( )1 2( 2 2 2 2 2 a f b f k B h f R f R k k k k k k       kelib chiqadi. 1-teoremaga ko`ra: k k sign )1 ( ) ( 2     Bundan va (8.31) dan foydalangan holda, (8.28) dan ma`lum bo`ladiki, R 2k (f) va - R 2k+2 (f) bir xil ishoraga ega. Bu ishora (8.33) ga ko`ra (8.32) ning ishorasi bilan bir xil bo`lishi kerak va R 2k (f) hamda R 2k+2 (f) absolyut qiymatlari bo`yicha (8.32) ning absolyut qiymatidan ortmaydi. Teorema isbotlandi. Eslatma. k o`sishi bilan В i Bernulli sonlari tez o`sib boradi. [(8.17) ga qarang]. Shuning uchun ham, (8.29) dan ko`rinadiki k cheksizlikka intilganda f(x) funksiyalarning juda ham tor sinfi uchun ) ( 2 f R k nolga intiladi. Odatda k cheksizlikka intilganda ) ( 2 f R k katta tezlik bilan cheksizlikka intiladi. Shuning uchun ham hisoblash paytida k ni shunday tanlash kerakki, ) ( 2 f R k imkon boricha kichik qiymat qabul qilsin. Misol. Eyler-Makloren formulasi yordamida         2 1 2 1 cos dx shx x x I integral verguldan keyin 4 xona aniqlikda hisoblansin. Yechish. [1,2] oraliqni h = 0,2 qadam bilan 5 bo`lakka bo`lamiz va )5,0 ( 2,0 1    i i xi deb olib, f(x) = cos + shx ning qiymatlarini topamiz: 2 1 x 

96077,2 ) ( , 40636,2 ) ( , 95577,1 ) ( 56407,1 ) ( , 17738,1 ) ( , 71550,0 ) ( 5 4 3 2 1 0       x f x f x f x f x f x fBu yerdan 94171.8 ) ( 2 1 ) ( ... ) ( ) ( 2 1 5 4 1 0      x f x f x f x f Uchinchi tartibli hosila bilan chegaralanib, quyidagiga ega bo`lamiz: chx x x x f chx x x x f         5 3 !4 sin )( , 2 sin )( Bu yerdan 42150,5 )2( , 38455, 26 )1( , 10290,3 )2( , 70161,2 )1(         f f f f Topilgan qiymatlarni (8.27) formulaga qo`yib, quyidagilarni hosil qilamiz: 78696,1 ) 38455, 26 42150,5( 720 )2,0( ) 70161,2 10290,3( 12 )2,0( 2,0 94171,8 4 2        I Bevosita integrallab, 786996,1 1 sin 2 1         chx x x I ni hosil qilamiz, ya`ni yuqorida topilgan rahamlarning barchasi ishonchli ekan.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Соболев С.Л. В в е д ение в теорию кубатурных формул. –М.: «Наука». -1974г. 2. Никольский С.М. Квадратурные формулы. 2-е изд. –М.: «Наука». -1972г. 3. Крылов В.Н. Приближённые вычисления интегралов. –М.: «Наука». -1967г. 4. Коробов Н.М. Теоретика – числовые методы в приближённом анализе. –М.: Физматгиз. -1963г. 5. Лануош К. Практические методы прикладного анализа. –М.: Физматгиз. -1961г. 6. Ермаков С.М. Методы Монте-Карло и сменные вопросы. 2-е доп. изд. –М.: «Наука». -1973г. 7. Қобулов В.К. Функционал анализ ва ҳисоблаш математикаси. –Т.: “Ўқитувчи”. -1976й. 8. Исроилов М.И. Ҳисоблаш методлари. –Т.: “Ўзбекистон”. -2203й. 9. Шодиметов Х.М. Введение в теорию квадратурных формул. –Т.: Фан. -2005й. 10. Шарипов Т.Х. Теоремы вложения в классах периодических обобшеных функций. Известия АН УзССР , серия физ . мат . наук , 1971 г . №1. 32-35- стрю 11. Расулов И.Г., Хасанов Б., Самадова М. Составная кубатурная формула. Бухоро давлат университетининг илмий ахборотномаси . 2009 й ., №1. 96-101 бетлар.

Похожие

Optimal kvadratur formulalar

Chebishev kvadratur formulasi

Interpolyatsion kvadratur formulalаr

Algebraik aniqlik darajasi eng yuqori bo`lgan formulalar

Gauss tipidagi kvadratur formulaning xususiy hollari