Фитрат Абдурауф Абдураимов - Литература - Рефераты

Фитрат Абдурауф Абдураимов

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

33.5 KB

Фитрат Абдурауф Абдураимов (1886-1938) 1886-йил. Бухорода майда савдогар оиласида туғилди. Эски мактабда хат-саводини чиқаради. Мир Араб мадрасасида ўқийди. 1903-йил. Отаси Абдурайим тижорат илан Қашғарга боради, у ерда 15- йил қолиб кетади. Оилани онаси Мустафо биби ва ўзи бошқаради. 1908-1914-йиллар. Жадидлар Бухорода "Хайрия жамияти" тузади. Жамият иқтидорли ёшларни ўқитиш учун чет элга юборади. Фитрат ҳам Туркияга боради, Истамбул университетида 4-йил ўқийди, ижод билан шуғулланади. 1909-йил. "Хиндистонда бир фаранги на бухоролик бир мударриснинг бир песа масалалар ҳам усули жадид хусусида қилган мунозараси" (Мунозара) насрий асари ёзилади. 1910-йил. "Сайха" (Хайқириқ) шеърлар тўплами Бухорода амир рухсат этмай, Истамбулда нашр этилади. 1913-йил. Истамбулда "Сайёхи хинди баёноти" насрий асари нашр этилади. 1915-йил. "Ислом тарихи" китоби Истамбулда чоп этилади. 1917 - йил. "Бекжон", "Қон" инқилобий песалари яратилади. 1908-17 -йиллар. Фитрат маданият тарқатиш орқали амирга қарши курашувчи сўл жадидларга бошчилик қилади, сўл жадидлардан ўсиб чиққан "Ёш бухороликлар" ташкилотида Марказий Қўмита сар котиби, аъзоси бўлади, ташкилотнинг ислохот лойихасини яратди "Мунозара" асари асосида). Амирни сиртдан ўлимга хукм қилади. 1908-18-йиллар. "Рахбари нажот", "Оила" насрий асарлари яратилди. 1918-йил апрел. Тошкентга келади. 1918-19-йиллар. "Чиғатой гурунги"ни йўлга қўйди. 1919-йил. "Хуррият" газетасининг мухаррири.

1919-20-йиллар. Афғонистоннинг Тошкентдаги элчихонасида таржимон бўлиб ишлайди. 1920-23-йиллар. "Чин севиш", "Хинд ихтилотчилари" каби хинд халқининг инглиз мустамлакачиларига қарши миллий-озодлик харакатлари ҳақидаги песалари ва "Ўғизхон" драмасини Тошкентда ёзади. "Темур сағанаси", "Абомуслим" драмаси яратилди. 1920-йил10 август. Бухоро Шарқ мусиқа мактабининг биринчи директори, ўз ховлисини мактабга беради, ўз ёнидан хақ тўлаб, "Шошмақом"ни Успенскийга нотага туширтиради. 1921-23-йиллар. Маориф ва хорижия нозири, Бухоро Халқ Республикаси марказий Ижроия раисининг ўринбосари. 1923-24-йиллар. Москва Шарқ тиллари институтида дарс беради. 1924-йил. Санкт-Петербург университети илмий кенгаши Ўрта Осиёда биринчи бўлиб профессорлик унвонини беради. 1924-йил. Бухоро хонлиги тарихидан "Абулфайзхон" драмаси ёзилади. 1924-йил. "Қиёмат" хикояси, "Шайтоннинг тангрига исёни" драматик достони яратилди. 1925-30-йиллар. Биринчи она тили дарслиги "Ўзбек тили сарфи" (грамматикаси)ни ёзади, 5 марта чоп эттирилади. 1926-йил. Бухоро хонлиги тарихидан "Арслон" драмаси яратилади. 1929-32-йиллар. "Зайнабнинг имони", "Оқ мозор", "Қийшиқ эшон", "Меърож", "Зайд ва Зайнаб" хикоялари яратилди. 1930-йил. "Рўзалар" пиесаси ёзилди. 1930-йил. "Амир Олимхоннинг хукмронлик даври" насрий асари яратилди. Самарқанд ва Тошкент олий ўкув юртларида ўзбек ва тожик тиллари, адабиётидан дарс беради. 1937-йил. Биринчи ўзбек операси "Тўлқин"нинг либреттоси (М.Ашрафий билан ҳамкорликда) ёзилади. 1937-йил 22 июл. "Миллити иттоход" (бирлашиш) аксилинқилобий

ташкилотининг аъзоси сифатида хибсга олинади ва 1938-йил 4 октябрда отилади. Адабий-танкидий асарлари: "Бедил", "Қутадғу билиг", "Адабиёт қоидалари", "Ахмад Яссавий хикматлари", "Ахмад Яссавий мактаби шоирлари тўғрисидаги текширишлар", "XVI асрдан сўнгги ўзбек адабиётига умумий бир қараш", "Муҳаммад Солих", "Аруз ҳақида", "Абдулқосим Фирдавсий", "Эртаклар ва хақиқатлар", "Ўзбек шоири Турди" "Тилимиз", "Ўзбек тили сабоқлари", "Ўзбек музикаси тўғрисида", "Ўзбек классик музикаси ва унинг тарихи", "Шарқда шахмат", "Ўзбек адабиётидан намуналар) ва ҳоказо.

Похожие

Абдурауф Фитрат

Абдурауф Фитрат ижоди

Абдурауф Фитрат-илғор жадид ижодкори

Фитрат – истиқлол фидойиси адиб

Абдурауф Фитратнинг таълим тарбия ҳақидаги қарашлари( ахлокий карашлари )