60-90 йиллар ўзбек адабиёти - Литература - Рефераты

60-90 йиллар ўзбек адабиёти

Загружено в:

09.09.2022

Скачано:

0

Размер:

40 KB

60-90 йиллар ўзбек адабиёти Режа 1. Адабий ҳаёт. 2. Жанрлар динамикаси. 3. Шеърият. 4. Наср. 5. Драматургия.

60-йилларга келиб узоқ давом этган тоталитар тузумнинг хато адабий сиёсати танқидга учраб, мамлакатда эркинлик шабадаси эса бошлади. Сталин вафотидан сўнг шахсга сиғиниш оқибатларини тугатиш, демократияни кучайтириш, қонунчиликни тиклаш йўлида бир қатор ишлар амалга оширилди. Республикамизда маънавий- адабий ҳаётни соғломлаштириш юзасидан муҳим тадбирлар йўлга қўйилди. А.Қодирий, У.Носир, Сўфизода, Чўлпон, Фитрат сингари шахсга сиғиниш қурбони бўлган истеъдодларга қўйилган асоссиз айблар олиб ташланди. 40-йилларнинг охири-50-йилларнинг бошида қатоғонга учраган М.Шайхзода, Шуҳрат, М.Исмоилий, Шукрулло, С.Аҳмад каби адиблар оқланди, Ойбек, А.Қаҳҳор, Миртемир каби улкан ёзувчи, шоирларга қарши уюштирилган фитналарга қисман чек қўйилди. «Алпомиш» достонининг асоссиз қраланиши тузутилди. Адабиёт назариясидаги ақидапарастлик қарашлари, соц. Реализмга бирёқлама, тор ёндашишлар танқидга учради. Нашр ишлари яхшиланди. Бу даврга келиб ўзбек адабиётининг қардош ва жаҳон адабиёти билан алоқалари кенгайди. Адабиётимизда реалистик принциплар қайта қад ростлаб, сўз санъатининг ифода олами ранг-

баранг тус ола бошлади, шаклий-услубий изланишлар учун кенг имкониятлар яратилди. А.Қаҳҳорнинг «Синчалак», Миртемирнинг «Сурат», М.Шайхзоданинг «Мирзо Улуғбек», П.Қодировнинг «Уч илдиз», «Қора кўзлар», С.Аҳмаднинг «Уфқ», Шуҳратнинг «Олтин зангламас», А.Мухторнинг «Туғилиш», «Чинор», О.Ёқубовнинг «Муқаддас», «Бир фельетон қиссаси», Мирмуҳсиннинг «Искандария кўрфази», «Умид» асарларида, шунингдек, лирикада ҳам Янги аломатлар намоён бўлди. Адабий ҳаётдаги анна шундай ижобий ўзгаришлар 70- йилларга келиб яна тўсиққа учради. Аввало, юқоридан бошланган барча ташаббуслар. қарорлар қоғозларда қолиб кетди. 80- йилларнинг ўрталари, қайта қуриш ва ошкоралик йилларида ҳам бу ҳолат давом этди. Расмий доираларда шахсга сиғиниш масалаларига, қатоғон воқеаларига муносабат ўзгарган, индамай ўтиш одат бўлган бир пайтда Шуҳратнинг «Олтин зангламас», А.Мухторнинг «Давр менинг тақдиримда», О.Ёқубовнинг «Излайман», Э.Воҳидовнинг «Оқсоқол», О.Матжоннинг «Гаплашадиган вақтлар» асарларида ана шу муҳим ҳодиса оқибатлари рўй-рост кўрсатилди.

80-йиллар охирларига, хусусан, истиқлол даврига келиб аҳвол тубдан ўзгарди. Бунинг натижасида реализм билан баробар барча адабий тур ва жанрларда янгиланиш жараёни юз берди. (Мисоллар ва таҳлиллар).

А д а б и ё т л а р: 2. Алиев А. Истиқлол ва адабий мерос. Т., «Ўзбекистон», 1997. 3. Шарафиддинов О. Истиқлол фидойилари. Т, «Шарқ», 1993. 4. Каримов Ш. Қафасдаги қуш орзуси. Т, «Фан», 1991. 5. ХХ аср ўзбек адабиёти тарихи. Т., “Ўқитувчи”, 1999. 6 . www.tdpu.uz

Похожие

XX аср 60-йиллар Сурия адабиёти

60-90-yillar o`zbek adabiyoti

Ўзбек мумтоз адабиёти

30-йиллар (Қатағон даври) адабиёти

ХХ Аср ўзбек адабиёти