32-§. Qurilish chizmalarini o‘qish 9-sinf - Черчение - Учебники (по школьные предметы)

32-§. Qurilish chizmalarini o‘qish 9-sinf

Загружено в:

02.08.2022

Скачано:

0

Размер:

2725.5 KB

9-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 32-mavzu:

Qurilish chizmalarini o‘qishni boshlashdan oldin bino elementlari haqida ma’lumotga ega bo‘lish zarur (32.1-chizma).

Sokol. Bino tashqi devorining poydevori ustida joylashgan enliroq qismi sokol hisoblanadi. U devordan 10–12 cm chiqib turadi. Ba’zida 4 cm gacha ichkariga kirib turishi mumkin.

Devorlar. Asosiy tashqi va ichki, to‘siq (parda) devorlar ko‘rinishida bo‘ladi. Tashqi va ichki asosiy devorlarda tutun uchun mo‘rkon, xonalarni shamollatish uchun kanal (mo‘ri)lar quriladi. Parda devorlar qalinligi 8–12 cm bo‘ladi.

Karniz (bo‘g‘ot). Bino devorining yuqori qismidagi gorizontal chiqiq. Bino tomini tutib turadi va devorni yog‘in- sochindan himoya qiladi hamda bezash uchun ham xizmat qiladi.

Yopmalar. Ko‘p qavatli binolarda qavatlar orasidagi va chordoq bilan xona orasidagi gorizontal to‘siq yopma deyiladi. Yopmaning ustki qismi xona poli, ostki qismi xona shifti hisoblanadi. Pol. Sanoat binolarida pollar bevosita tuproq (grunt) ustiga quriladi. Fuqarolar binolarida pollar balkalar yoki lagalar ustiga o‘rnatiladi.

Tomlar. Turli tabiat hodisalari: yog‘ingarchilik, quyosh issig‘idan, shamollardan saqlash uchun xizmat qiladi. Tomlar bir, ikki, to‘rt nishabli hamda chodirsimon bo‘ladi. Zinapoya. Ko‘p qavatli binolarda yuqori qavatlarga chiqish va ulardan tu shish uchun zinapoyalar quriladi. Zinapoya joylashgan xona zinaxona, oyoq qo‘yib chiqadigan qiyalik marsh (zinaning ikki supa orasidagi qismi) deyiladi. Bir marshdan ikkinchi marshga o‘tadigan joy maydoncha (supa), zinapoya marshlarini ko‘tarib turadigan og‘ma to‘siqlar kosour (zina to‘sini) deyiladi. Zinapoya tutqichi zinapoya marshidan hisoblaganda 90 sm dan oshmasligi lozim.

Deraza va eshiklar. Bino qurish paytida deraza va eshiklar o‘rnilari qoldiriladi. Yirik panelli binolarda deraza romlari bir yo‘la zavodning o‘zida o‘rnatiladi. Deraza va eshiklar o‘rnatish joyiga qarab bir qavatli, ikki qavatli, bir tavaqali, bir yarim tavaqali, ikki tavaqali bo‘ladi.

Mo‘rkon va mo‘ri (ventilatsiya) kanallari. Xonalarni mahalliy isitishda pechkalardan tutun chiqadigan mo‘rkonlar bilan bir qatorda, xonani shamollatish maqsadida ventilatsiya kanallari quriladi. Pechkalar. Bitta qozon orqali bitta yoki bir nechta binolarni isitish markaziy, bevosita xonani pechka bilan isitish mahalliy isitish deyiladi.

Sanitariya-texnika jihozlari. Binolarni sovuq, issiq suvlar, gaz bilan ta’minlash va kanalizatsiya, shamollatish hamda isitish vositalarida ishlatiladigan jihozlar sanitariya-texnika jihozl ari deyiladi.

Qurilish chizmalarini chizishda shartlilik va soddalashtirishlar kesimda materiallarni shtrixlash, isitish va sanitariya-texnika jihozlari, bino elementlari to‘g‘risida tushuncha oldingiz. Olgan bilimlaringiz asosida endi sizlar qurilish chizmalarini bemalol o‘qiy olishingiz mumkin. Buning uchun bosh plan, plan, fasad va qirqimlarning ahamiyati to‘g‘risida ﬁkr yuritinglar. Planda nimalar tasvirlanishini ko‘z oldingizga keltiring.

Fasad va qirqimlarning birbiridan farqini ajrating. Chizmalardagi shartlilik va soddalashtirishlar qanday bo‘lishini eslang. Shundan keyin qurilish chizmalarini quyidagicha o‘qishga o‘ting: 1. Asosiy yozuvdan chizmada nima tasvirlanganligini, ya’ni turarjoy, muassasa, muhandislik (injenerlik) qurilishi, qishloq xo‘jaligi, zavod yoki yana bir boshqaga tegishli ekanligi aniqlanadi.

2. Plan, qirqimlar, fasadlar diqqat bilan o‘rganiladi. Qirqimga tushgan yuzalar asosiy kontur chiziqda, qolganlari ingichka tutash chiziqlarda tasvirlanishiga ahamiyat bering. 3. Plan, fasad, qirqimlar o‘zaro solishtiriladi. Ulardagi bino elementlarining geometrik shakllari ko‘z oldiga keltiriladi. O‘qishda qiyinchilik tug‘ilsa, ularning shartli graﬁk tasvirlariga murojaat qiling.

Qurilish chizmalarida masshtablar. Qurilish chizmalari kichraytirish masshtablari 1:100, 1:200, 1:400 kabilarda chiziladi. Kichik bino va fasadlar uchun M1:50, bino elementlari alohida M1:25 da chizilishi mumkin. Turli tasvirlar turli masshtablarda chiziladigan bo‘lsa, har bir tasvir uchun alohida masshtab yozib qo‘yiladi. 32.2-chizmada bir qavatli binoning chizmasi berilgan bo‘lib, uni o‘qish bino planidan boshlanadi. Binoga kirish uch marshli zinadan ko‘tarilib, bino oldidagi yopiq ayvon (ravon) orqali dahliz (koridor)ga o‘tiladi.

Dahlizdan o‘ng tomondagi 14,0 m2 li xonaga va undan 10,0 m2 li bolalar xonasiga kiriladi. Dahlizdan uning chap tomonidagi birinchi eshikdan hojatxona, ikkinchi eshikdan oshxonaga va ro‘paradagi eshikdan 10,0 m2 li yotoqxonaga kiriladi. Yopiq ayvonning chap tomonidan kichik xona (garderob kiyim-kechaklar) ga, o‘ng tomonidagi derazali xona (kladovka)ga kirish mumkin. Oshxonada ovqat pishirish uchun plita va dudbo‘ron, shamollatish uchun kanal yo‘li tasvirlangan. O‘ng tomondagi katta va kichikroq xonalarga qishda isitish uchun pechka o‘rnatilgan. Binoning asosiy tashqi devorlari, asosiy tutash va ichki to‘siq (parda) devorlar ingichka tutash chiziqlarda tasvirlangan. Bino I–I qirqimda bajarilgan bo‘lib, xona, deraza va eshiklarning hamda ular oraliqlari o‘lchamlari shartli ko‘rsatilmagan. Binoning fasadi orqali uning tashqi ko‘rinishi tasvirlangan.

Qurilish chizmalarida o‘lcham qo‘yish. Qurilish chizmalarida o‘lchamlar (belgilardan tashqari) millimetrlarda (mm), ba’zi binolarning chizmalarida santimetrlarda (cm) ko‘rsatiladi. O‘lcham chiziqlari va chiqarish chiziqlari kesishayotgan joyga strelka o‘rniga 45° burchak ostida qisqa shtrixlar chiziladi. O‘lchamlar planlarda, qirqimlarda tashqi tomoni qator berk zanjir ko‘rinishida bo‘ladi. Fasadda binoning balandlik belgilari qo‘yiladi. Xonalarning ichki o‘lchamlari – maydon m2 da yoki kenglik (uzunlik) va eni mm larda ko‘rsatiladi. Deraza va eshik o‘rnilarining hamda oraliq devorlarning o‘lchamlari birinchi qatorga, qo‘shni o‘qlar har qaysi juftining orasidagi o‘lchamlar ikkinchi qatorga, chekka o‘qlar orasidagi umumiy o‘lcham uchinchi qatorga qo‘yiladi (32.1-chizma). Kimki qurilish chizmalarini yaxshi tushunsa, ularni chizishda, o‘qishda qiynalmasligi mumkin.

Похожие

26-§-Oddiy yig‘ish chizmalarini o‘qish 9-sinf

31-32-34-mavzu AKSONOMETRIK PROYEKSIYALAR BO'YICHA AMALIY MASHG'ULOT 8-sinf

27-§-Konstruksiyalashga doir masalalar 9-sinf

5-§ Qirqimlar. 6-§. Qirqim turlari 9-sinf

30-31-§. Kompyuterda buyumlarni loyihalash 9-sinf