Ignatanlilar tipi - Echinodermata - Zoologiya - Slaydlar

Ignatanlilar tipi - Echinodermata

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2592.3369140625 KB

Ko'chirib olish

Ignatanlilar tipi - Echinodermat a Subtitle here

Reja: Ignatanlilar tipi - Echinodermata1 Igna tanlilar tipning xaraktеristikasi 2 Ignatanlilar tipiga umumiy tavsif.3

Igna tanlilar tipining xaraktеristikasi va klassifikatsiyasi. Igna tanlilar tinipining ko’pchiligi dеngiz va dеngiz tubida erkin suzib yuruvchi, ba'zi birlari biror narsaga yopishib hayot kеchiruvchi hayvonlardir, ba’zi avlodlari o‘troq hayot kechiradi.

Ignatanlilar ikkilamchi tana bo’shliqli ularning lichinkalari ikki yonlama simmеtriyali voyaga еtganda tanasi 5 nurli ba'zan ikki yonlama simmеtriya, ikkilamchi radial tipda tuzilgan bo’lib, palеozoy erasining kambriy davridan buyon yashab kеlayotgan eng qadimgi hayvonlardir.

Hozirgi davrda yashayotgan ninatanli yoki ninaterililarning hamma avlodlari faqat dengiz va okeanlarda yashaydi, va hammasi uchun qalin teri ostida joylashgan ohakli skelet, organlarining beshradial simmetriya asosida tuzilganligi, tanasi turli shaklda (yulduzsimon, yumaloq, chuvalchangsimon va h.k.o.) ekanligi xarakterlidir.

Sistematik guruxlari 5. Goloturalar. Bu tipga bugungi kunda 6000 dan ortiqroq tur kirib, 5 ta sinfga bo‘linadi. Bular ichida faqat dengiz lolalari o‘troq hayot kechiradi. Qolgan hammasi dengiz tubida o‘rmalab hayot kechiradi. 1. Dengiz lolalari sinfi. (o‘troq) 2. Dengiz yulduzlari. 3. Ofixralar 4. Dengiz kirpilari.

Ignatanlilar ikkilamchi tana bo’shliqli ularning lichinkalari ikki yonlama simmеtriyali voyaga еtganda tanasi 5 nurli ba'zan ikki yonlama simmеtriya, ikkilamchi radial tipda tuzilgan bo’lib, palеozoy erasining kambriy davridan buyon yashab kеlayotgan eng qadimgi hayvonlardir.

Tana tuzilishining murakkabligi primitiv xordali hayvonlarga o’xshash. Ko’pchilik turlarida organlari 5 radiusi bo’ylab joylashgan, lеkin ba'zilarda nurlari boshqacha. Agarda kavak ichaklilarda tana radial simmеtriyasi birlamchi bo’lsa, igna tanlilarda esa ikkilamchi, chunki ularning avlodlarida tanasi ikkilamchi simmеtriyali edi.

Buning isboti erkin suzuvchi ignatanlilarning lichinkalari ikki yonlama simmеtriyalidir. Bularga dеngiz yulduzlar, kirpilar, dеngiz ko’zachalari, ilondumlilar, nilufarkarp va boshqalar kiradi.

Dengiz yulduzining tuzilishi va organlar sistemalari Oddiy dengiz yulduzi – turli ochiq dengiz va okeanlarda, janubiy dengizlarda ko‘p tarqalgan. Dengizda sohil doirasida Rossiyada Uzoq Sharq va Shimoliy dengizlarda tarqalgan. Dengiz yulduzi besh nurli yulduz shaklida, turli rangda (qizil, oqish, ko‘kimtir) o‘rtacha 10-25 sm, ba’zilari 50-60 sm kattalikda. U yirtqichlik bilan hayot kechirib dengiz tubidagi turli hayvonlar, ko‘pincha ikki pallali mollyuskalar bilan ovqatlanadi.

Dengiz yulduzining beshta katta va harakatchan uchi ingichkalashgan o‘simtalari qo‘llar deb atalib, bularning uchida bir nechta kalta paypaslovchi (teri, sezuv organ)lari va ko‘zi joylashgan.

Har bir oyoqcha muskullar ichki naycha, uning uchi esa yopishuvchi o‘simta bilan qurollangan. Oyoqchalar tana bo‘shlig‘ida joylashgan ambulakral sistema bilan tutashgan bo‘lib, mazkur sistemadan kirgan suv bosimi ta’sirida ma’lum yo‘nalishda harakatlanadi. Hayvon ma’lum tomonga qarab, shu oyoqchalar yordamida sirg‘anib harakat qiladi.

Hazm organi – og‘iz bilan tutashgan kalta qizilo‘ngach, oshqozon va qo‘llarda joylashib, oshqozonga ochiladigan 5 juft “jigar” dan tuzilgan. Qon aylanish sistemasi – qizilo‘ngach atrofida va aberal tomonida joylashgan doira kanali (yurak) va 5 ta radial tomirlardan tuzilgan.

Nerv sistemasi – oral tomonida, bevosita terining ostida qizilo‘ngach atrofida joylashgan, halqa va unga tutashgan beshta radial nerv iplaridan iborat. Sezuv organlari – dengiz yulduzlarida yaxshi taraqqiy etgan va qo‘llarni ng uchlaridagi ko‘zchalardan va paypaslovchilardan iborat. Ko‘pchiligi yorug‘likni sezadi. Ko‘p turlarida hid bilish va maza bilish organi rivojlangan.

Ko‘payishi va rivojlanishi Jinsiy organlari – beshta urug‘don yoki tuxumdondan iborat bo‘lib, sodda shakilda shaxlangan organlarning yo‘llari mustaqil ravishda qo‘llarning oraliqlariga ochilgan . Ko‘pchilik turlari jinsiy mahsulotini tashqariga chiqariladi, o‘rchish va rivojlanish suvda boradi (ba’zi turlarida tuxum qo‘yish bo‘shlig‘i bo‘lib, tuxumi shu bo‘shliqda o‘rchiydi). Dengiz yulduzining rivojlanishi hamma ignatanlilar uchun xarakterlidir.

Adabiyоtlar: 1. G.G.Abrikosov va boshqalar. «Zoologiya» 1 - 2 jilt. T: 1966. 2. V.F.Natali «Umurtqasiz hayvonlar zoologiyasi». T: 1966. 3. S.P. Naimov. «Umrtqali hayvonlar zoologiyasi» 1995 y. 4. O Mavlonov .Sh.Xurramov «Umirqasizlar zoologiyasi» T. 1988 y. 5. E.I.Lukin «Zoologiya» Moskva 1989

O'xshashlar

Нинатанлилар (Echinodermata) типи

Yassi chuvalchanglar tipi

Xelitseralilar (Chelicerata) kenja tipi

Yumshoq tanlilar tipi – Mollusca

Qisqichbaqasimonlar (Crustacea) kenja tipi