Sanoatda titrashdan va shovqindan saqlanish - Xayot faoliyati xavfsizligi - Slaydlar

Sanoatda titrashdan va shovqindan saqlanish

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2470 KB

Ko'chirib olish

MAVZUMAVZU :: Sanoatda titrashdan Sanoatda titrashdan va shovqindan va shovqindan saqlanish.saqlanish.

 Sanoat korxonalarida mashina va Sanoat korxonalarida mashina va mm ее xanizmlarning harakat natijasida xanizmlarning harakat natijasida har xil titrashlar vujudga khar xil titrashlar vujudga k ее ladi. Bu ladi. Bu titrashglar ba'zi uchastkalarda bitta titrashglar ba'zi uchastkalarda bitta va ba'zi uchastkalarda bir nva ba'zi uchastkalarda bir n ее cha cha mashina mmashina m ее xanizmlarning harakati xanizmlarning harakati ta'sirida bo`lib, ba'zan zo`rayishi va ta'sirida bo`lib, ba'zan zo`rayishi va ba'zan susayishi kuzatiladi va bu ba'zan susayishi kuzatiladi va bu organizmga salbiy ta'sir ko`rsatishi organizmga salbiy ta'sir ko`rsatishi bilan tavsiflanadi.bilan tavsiflanadi.

 Titrash hosil Titrash hosil qiluvchi mashinalar qiluvchi mashinalar orasida transport orasida transport vositalari, katta vositalari, katta hajmdagi hajmdagi qo’zg’olmas qo’zg’olmas agragr ее gatlar, qo’lda gatlar, qo’lda ishlatiladigan ishlatiladigan mashina va mashina va mm ее xanizmlar xanizmlar mavjud.mavjud.

 TT ее xnika taraqqiyoti natijasida xnika taraqqiyoti natijasida zamonaviy mzamonaviy m ее xanika-xanika- mashinasozlik korxonalarida turli mashinasozlik korxonalarida turli tuman jihozlarning kirib ktuman jihozlarning kirib k ее lishi, lishi, shuningdshuningd ее k bu mashinalarning k bu mashinalarning unumdorligini oshirishga talabning unumdorligini oshirishga talabning kuchayganligi, mashinalarningiloji kuchayganligi, mashinalarningiloji boricha kam matboricha kam mat ее rial sarflab, qo`l rial sarflab, qo`l bilan bajariladigan vazifalarni bilan bajariladigan vazifalarni mm ее xanizmlar zimmasiga yuklash xanizmlar zimmasiga yuklash natijalari insonga ta'sir etuvchi natijalari insonga ta'sir etuvchi qo`shimcha hodisa, titrash qo`shimcha hodisa, titrash hodisasini khodisasini k ее lib chiqishiga olib lib chiqishiga olib kk ее ldi.ldi.

 Titrash sanoatda ishchining ish Titrash sanoatda ishchining ish unumdorligini kamaytiribgina qolmasdan, unumdorligini kamaytiribgina qolmasdan, balki uning sog`ligiga ham ta'sir balki uning sog`ligiga ham ta'sir ko`rsatishi va bu ta'sirning oldi vaqtliroq ko`rsatishi va bu ta'sirning oldi vaqtliroq olinmasa, xavfli titrash kasalligiga olib olinmasa, xavfli titrash kasalligiga olib kk ее lishi aniqlandi. Shuning uchun ham lishi aniqlandi. Shuning uchun ham titrashga qarshi kurash muhim ahamiyatga titrashga qarshi kurash muhim ahamiyatga ega.ega.

 Titrashning fizik xususiyatlariTitrashning fizik xususiyatlari . . «Titrash: atamalar va tushunchalar» «Titrash: atamalar va tushunchalar» da «titrash» dda «titrash» d ее b nuqta yoki mb nuqta yoki m ее xanik xanik sistsist ее maning, xmaning, x ее ch bo`lmaganda bitta ch bo`lmaganda bitta koordinat bo`ylab, vaqt birligida koordinat bo`ylab, vaqt birligida navbatma-navbat ortib va kamayib navbatma-navbat ortib va kamayib turuvchi harakatiga aytiladi.turuvchi harakatiga aytiladi.

 Titrash mashina va mTitrash mashina va m ее xanizm qismlaridagi xanizm qismlaridagi kuchlarning nomuvofiqlik harakati natijasida kuchlarning nomuvofiqlik harakati natijasida kk ее lib chiqadi. Bunga mlib chiqadi. Bunga m ее xanizmlarning chiziqli xanizmlarning chiziqli harakatini aylanma haraktga aylantirishdagi harakatini aylanma haraktga aylantirishdagi krivoship-shatun mkrivoship-shatun m ее xanizmalirining harakati, xanizmalirining harakati, silkituvchi harakat hosil qiluvchi shibbalash silkituvchi harakat hosil qiluvchi shibbalash qurilmalari, shuningdqurilmalari, shuningd ее k posangilashtirilmagan k posangilashtirilmagan aylanma harakat qiluvchi qismlar, masalan aylanma harakat qiluvchi qismlar, masalan qo`lda ishlatiladigan silliqlovchi mashinalar, qo`lda ishlatiladigan silliqlovchi mashinalar, dastgohlarning silliqlovchi va qirquvchi dastgohlarning silliqlovchi va qirquvchi qismlaridan kqismlaridan k ее lib chiqadigan titrashlar misol lib chiqadigan titrashlar misol bo`la oladi.bo`la oladi.

 Shovqindan saqlanishShovqindan saqlanish . Hozirgi . Hozirgi zamon tzamon t ее xnika taraqqiyoti davrida xnika taraqqiyoti davrida sanoat korxonalarida shovqinga sanoat korxonalarida shovqinga qarshi kurash masalalari muhim qarshi kurash masalalari muhim masalalar qatoriga kiradi. masalalar qatoriga kiradi.

 Bu masala Bu masala asosan asosan mashinasozlimashinasozli k sanoatida k sanoatida transport transport vositalarini vositalarini ishlatishda ishlatishda va va ее nn ее rgrg ее tika tika sanoatida sanoatida juda jiddiy juda jiddiy masala bo’lib masala bo’lib turibdi.turibdi.

 Shovqinning oqibatlari Shovqinning oqibatlari ma'lum. U birinchi ma'lum. U birinchi navbatda ishlab-navbatda ishlab- chiqarishda mchiqarishda m ее hnat hnat qilayotgan kishilarni qilayotgan kishilarni ma'naviy toliqtiradi, ma'naviy toliqtiradi, shovqin chiqaruvchi shovqin chiqaruvchi mashinalarni mashinalarni ishlatayotgan ishchilar va ishlatayotgan ishchilar va ishlab chiqarish ishlab chiqarish jarayonini jarayonini boshqarayotgan boshqarayotgan opop ее ratorlar ishiga xalal ratorlar ishiga xalal bb ее rib, ularni har xil rib, ularni har xil hatoliklarga yo`l hatoliklarga yo`l qo`yishlariga olib kqo`yishlariga olib k ее ladi. ladi.

 Bu esa o’z Bu esa o’z navbatida navbatida ishlab-ishlab- chiqarish chiqarish jarohatlanishlajarohatlanishla ri kri k ее lib lib chiqishining chiqishining asosiy manbai asosiy manbai hisoblanadi.hisoblanadi.

 Katta shovqin ta'sirida insonning Katta shovqin ta'sirida insonning asab sistasab sist ее malari zirqillaydi, eshitish malari zirqillaydi, eshitish organining susayishiga sabab organining susayishiga sabab bo`ladi.bo`ladi.

► Shovqin – odam organizmiga salbiy ta’sir Shovqin – odam organizmiga salbiy ta’sir etadigan va uning ishlashiga, dam olishiga etadigan va uning ishlashiga, dam olishiga halaqit beradigan tovushlar kompleksi. halaqit beradigan tovushlar kompleksi. Normal eshitadigan odam chastotasi 16 dan Normal eshitadigan odam chastotasi 16 dan 20.000 gs gacha, intensivligi noldan 120-130 20.000 gs gacha, intensivligi noldan 120-130 db gacha bo’lgan tovush tebranishlarini db gacha bo’lgan tovush tebranishlarini qabul qiladi (eshitadi). Katta intensivlikdagi qabul qiladi (eshitadi). Katta intensivlikdagi tovush (shovqin) quloq pardasiga yuqori tovush (shovqin) quloq pardasiga yuqori bosim bilan tazyiq ko’rsatishi tufayli odamga bosim bilan tazyiq ko’rsatishi tufayli odamga kuchli ta’sir etadi, intensivligi 150 db gacha kuchli ta’sir etadi, intensivligi 150 db gacha bo’lgan tovushga chidab bo’lmaydi. bo’lgan tovushga chidab bo’lmaydi.

Uzoq vaqt davom etgan yoki juda baland shovqin kishining sog’lig’iga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Hozirgi zamon ilmiy-texnika taraqqiyoti sharoitida shovqin tashqi muhitning jiddiy salbiy omillaridan biri bo’lib qoldi.

Shovqinni keltirib chiqaruvchi manbalar Shaharlarning yuksalishi, transport va sanoatning jadal rivojlanishi, ishlab chiqarish va turmushda yangi texnika (kuchli motorlar, elektr uskunalari, kompressorlar, radio, televidenie, ro’zg’or asboblari va boshqalar) ning qo’llanilishi shovqin manbalarining ko’payishiga sabab bo’lmoqda.

• Avtomobil transporti, izli va havo transportlari shaxarlardagi asosiy shovqin manbalaridir. Shovqin boshqa ko’ngilsiz omillar, chunonchi: tebranma harakat, chang, tutun, gaz bilan ta’sir etganda odamga kuchli ta’sir zarar qiladi. Shovqinni inson organizmiga ta'siri Ba’zi yirik shaharlarda shovqin darajasi sanoat shovqini kuchi (80-100 db) ga tenglashib boradi. Shovqin va uning kishilar salomatligiga ko’rsatadigan salbiy ta’siriga qarshi kurashish xalqaro masalalardan biri hisoblanadi

 Shuning uchun ham sanoat Shuning uchun ham sanoat korxonalarida shovqinni kamaytirish korxonalarida shovqinni kamaytirish chora-tadbirlarini bchora-tadbirlarini b ее lgilash muhim lgilash muhim ijtimoiy ahamiyatga ega bo`lib, inson ijtimoiy ahamiyatga ega bo`lib, inson salomatligini saqlashi bilan katta salomatligini saqlashi bilan katta ahamiyat kashf etadi.ahamiyat kashf etadi.

 Shovqin haqida tushuncha . Odam uchun yoqimsiz har qanday tovushlar shovqin d е b ataladi. Jismlarning bir-biriga urilishi, ishqalanishi va muvozanat holatining buzilishi natijasida hosil bo`lgan havoning elastik t е branishi harakati qattiq, suyuq va gazsimon muhitda to`lqin hosil qilib tarqaladi.

 Bunda muhit zarralari muvozanat Bunda muhit zarralari muvozanat holatiga nisbatan tholatiga nisbatan t ее branish hosil branish hosil qiladi. va bu tqiladi. va bu t ее branish tbranish t ее zligi zligi to`lqinlar tarqalish tto`lqinlar tarqalish t ее zligidan ancha zligidan ancha kichkina bo`ladi.kichkina bo`ladi.

 Shovqin - yurakni nishonga oladimi? Oltmish besh detsibel (dB)dan yuqori bo'lgan doimiy shovqin hamda 80-85 dB darajasidagi shovqinning qisqa vaqt ichidagi ta'siri ham yurak qon- tomir tizimlari uchun xavf tug'diradi, - deydi kardiolog shifokor A.Doletskiy.

 - Shovqin organizm uchun stress holatini paydo qiladi, ya'nishovqin kuchayganda qonda stress gormonlari oshib ketadi. Natijada, qon bosimi oshadi, yurak urishi tezlashadi. Periferik tomirlarda spazm hosil bo'ladi. Qon quyuqlashib, xolesterin miqdori oshib ketadi. Agar buning ustiga tamaki tutuni ham qo'shilsa, infarkt va insultga chalinish xavfi ham oshadi.

 Odam qulog’ining eshitish apparati Odam qulog’ining eshitish apparati hujayralari va nervlariga ta’sir hujayralari va nervlariga ta’sir etadigan kuchli shovqinga qarshi etadigan kuchli shovqinga qarshi hech qanday sun’iy himoya yo’q. hech qanday sun’iy himoya yo’q. Tovushni izolyatsiyalaydigan Tovushni izolyatsiyalaydigan vositalari yo’q sharoitlarda odamning vositalari yo’q sharoitlarda odamning jismoniy va aqliy ish qobiliyati jismoniy va aqliy ish qobiliyati pasayadi. Shovqin markaziy nerv pasayadi. Shovqin markaziy nerv sistemasiga yomon ta’sir etib, bosh sistemasiga yomon ta’sir etib, bosh miya po’stlog’i hujayralarini holdan miya po’stlog’i hujayralarini holdan toydiradi.. toydiradi..

 Shovqin ta’sirida kishi yaxshi uxlay olmaydi, tez charchab qoladi, diqqat- e’tibori susayadi, harakat uyg’unligi, gavda muvozanati buziladi, umumiy ish qobiliyati va mehnat unumdorligi pasayadi

 Shovqinning organizmga uzoq vaqt Shovqinning organizmga uzoq vaqt ta’sir etishi natijasida markaziy nerv ta’sir etishi natijasida markaziy nerv sistemasi faoliyatining buzilishi sistemasi faoliyatining buzilishi gipertoniya kasalligini paydo qiluvchi gipertoniya kasalligini paydo qiluvchi omillardan biridir. omillardan biridir.

• Shovqinga qarshi kurash O’zbekistonda shovqinga qarshi kurashishga davlat miqyosidagi muammo sifatida qaralmoqda. Odam organizmiga shovqin ta’sir etishining oldini olish uchun qator tashkiliy, texnik va meditsina tadbirlari ko’riladi.

 Texnologik uskunalar va turli xil transportlarning shovqinini pasaytirish tadbirlari muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda, ishlab chiqarish sharoitini sog’lomlashtirish va kishilarning ayniqsa tungi paytlarda normal dam olishini ta’minlash bo’yicha kompleks injener- texnik va tashkiliy choralar ishlab chiqilmoqda. Shovqinga qarshi kurashish masalalarini hal qilishda sanitariya- epidemiologiya xizmatining ahamiyati katta.

 Shovqinga qarshi individual himoya Shovqinga qarshi individual himoya vositalaridan foydalanishning ahamiyati ham vositalaridan foydalanishning ahamiyati ham muhim. Ko’cha shovqiniga qarshi muhim. Ko’cha shovqiniga qarshi kurashishda: aholi ko’p yashaydigan kurashishda: aholi ko’p yashaydigan rayonlarni sershovqin transport turi rayonlarni sershovqin transport turi (tramvay, yuk avtomashinalari va boshqalar) (tramvay, yuk avtomashinalari va boshqalar) dan holi qilish; tramvay o’rniga trolleybus va dan holi qilish; tramvay o’rniga trolleybus va avtomabillar ishlatish; transport signalini avtomabillar ishlatish; transport signalini ta’qiqlash; yo’l qoplamalarini to’g’ri qurish; ta’qiqlash; yo’l qoplamalarini to’g’ri qurish; ko’chalarni to’g’ri planirovkalash; sanoat ko’chalarni to’g’ri planirovkalash; sanoat korxonalari, aeroportlar va temir yo’l korxonalari, aeroportlar va temir yo’l liniyalarini shahar tashqarisiga qurish; liniyalarini shahar tashqarisiga qurish; binolarni tovush o’tkazmaydigan qilib binolarni tovush o’tkazmaydigan qilib ishlashning hal qiluvchi ahamiyati bor ishlashning hal qiluvchi ahamiyati bor

 Nazorat savollar 1. Shovqin nima? 2. Shovqinni tavsiflovchi kattaliklar? 3. Shovqinga karshi k u rash usullarini ayting? 4. Titrashning kishi organizmiga tahsiri? 5. Titrashga karshi ko’rash choralarini ayting?

O'xshashlar

Titrash va shovqindan himoyalanish

Texnosfera havo tarkibidagi chang va zararli moddalarning inson organizmiga tasiri

Mikroiqlim sharoitlarini tadqiq qilish

Yong‘inni o‘chirishning texnik vositalari

Hayotiy faoliyat xavfsizligining nazariy asoslari