Tinish belgilari va ularning yozma nutqdagi ahamiyati - Tilshunoslik - Slaydlar

Tinish belgilari va ularning yozma nutqdagi ahamiyati

Yuklangan vaqt:

04.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1144.4248046875 KB

Ko'chirib olish

Tinish belgilari va ularning yozma nutqdagi ahamiyati (ona tili)

Abu Nosir Farobiy Fanlar ichida eng birinchi fan– til haqidagi fandir ; ikkinchi fan– grammatika (til qoidalari) ; uchinchi fan – mantiq; to’rtinchi fan– poetika (she’riyat) deb tasdiqlayman. .

Topshiriq. Ahmad Yugnakiyning hikmatli so’zida qo’llangan tinish belgilarini izohlang va undagi g’oya to’g’risida fikrlashing. Eshitgil bilimlik nima deb aytur: “ Adablar boshi tilni tiyib turishdur”. 1.Tinish belgilarini toping. 2.G’oya to’g’risida erkin fikr bildiring.

1.Nuqta, ikki nuqta va qo’shtirnoq kabi tinish belgilari ishlatilgan. 2.Insondagi eng yaxshi xulqlardan biri chiroyli va odob doirasida suhbatlashishdir. Demak, odobning boshi tilni tiyib, beandisha so’zlardan tiyilib, ko’ngilga ozor beruvchi so’zlardan, g’iybatdan voz kechish demakdir. Yuqorida keltirilgan hikmatli so’zda shu kabi ma’no va g’oya mujassamlashgan. Ahmad Yugnakiyning hikmatli so’zida qo’llangan tinish belgilari va undagi g’oya sharhi bo’yicha variant

Esda saqlang. • Yozuv madaniyatini takomillashtirish va savodxonlikni ta’minlashda tinish belgilari alohida ahamiyatga ega. Siz bilasizki, tinish belgilari va ularni yozma nutqda to’g’ri qo’llash yo’l- yo’riqlarini o’rganuvchi tilshunoslik bo’limi punkyuatsiya deb nomlanadi. Tinish belgilari tilning sintaktik qurilishi bilan uzviy bog’liq bo’lib, yozma nutqni to’g’ri, ifodali, baniq bayon qilishda, uning uslubiy ravonligini tez tushunilishini ta’minlashda benihoya zaruriy vositadir.

“ Tushunchalar tahlili” - ushbu metod o’tilgan mavzularni o’quvchilar tomonidan yodga olish va yangi mavzuni o’zlashtirish, o’qituvchi tomonidan berilgan tushanchalarga mustaqil ravishda o’z izohlarini berish, shu orqali o’z bilimlarini tekshirib baholashga imkoniyat yaratish va o’qituvchi tomonidan qisqa vaqt ichida barcha o’quvchilarni baholay olishga yo’naltirilgan. Tushunchalar Mazmuni Sintaksis Tilning sintaktik qurilishini,ya’ni so’z birikmasi va gapni o’rgatuvchi tilshunoslik bo’limi. “ Sintaksis” grekcha so’z bo’lib, ”tuzish” demakdir. Punktuatsiya Tinish belgilari va ularni yozma nutqda to’g’ri qo’llash yo’l-yo’riqlarini o’rgatuvchi tilshunoslik bo’limi.

Talaffuzi Yozilishi Nuqta . Vergul , So’roq ? Undov ! Ikki nuqta : Nuqtali vergul ; Tire __ Qo’shtirnoq “” Ko’p nuqta … Qavs ()Tinish belgilari

Mavzuga oid mashqlar (99-100 betlar) 222-mashq. O’. Hoshimovning Kitob haqidagi fikrlarinio’qing, Gaplarda tinish belgilarining ishlatilish o’rinlarini izohlang. Ko’p kitob o’qish inson nutqiga qanday ta’sir qiladi? Fikr bildiring.221-mashq. Matnni o’qing. Tinish belgilarining vazifalarini izohlang. 223-mashq. Gaplarni o’qing, ogohlik va hushyorlik haqida fikrlashing. Tinchlik, halovat, fayzli, tarovatli so’zlarining ishlatilish o’rinlariga diqqat qiling. Tinish belgilarining qo’llanilish o’rinlarini izohlang. 224-mashq. Tog’ay Murod asarlaridan olingan gaplarda qo’llangan tinish belgilarini izohlang. Adibning qaysi asarlarini o’qigansiz?

224-mashq.Tog’ay Murod asarlaridan olingan gaplar berilgan.Qaysi asaridan olinganligini va qanday tinish belgilari ishlatilganligini topamiz. • 1.O’smirlar davra qurib kurash tushdi. • (“Yulduzlar mangu yonadi” qissasidan olingan.) • 3.Oti Momosuluv emish.Yuzlari kulchadaymi yo suluvmi? • (‘Ot kishnagan oqshom” qissasidan olingan.) • Momo so’zi bilan bog’liq ism adib asarlarining diyarli barchasida uchraydi.O’quvchilar shu o’rinda ikkilanishlari mumkin.Masalan,”Oydinda yurgan odamlar”qissasida Oymomo,“Yulduzlar mangu yonadi” qissasida esa Momoqiz obrazlari bor. • 2-4-gaplarning qaysi asaridan olinganligini topishni sizning hukmingizga havola qilamiz.Javobini kelgusi darsimizda aytasiz.

Uyga vazifa: • Berilgan savollarga yozma javob yozing. • 1. Tinish belgilarini tilshunosligimizning qaysi bo’limi o’rganadi? • 2. Tinish belgilarining sintaksis bilan qanday aloqasi bor? • 3. 225-mashq.Tushirib qoldirilgan tinish belgilarini o’rniga qo’yib,matnni ko’chiring.

AYTGIL, DO’STIM, NIMA QILDIK VATAN UCHUN? Boshing egib, ta’zim ayla, shukrona ayt, Seni guldek erkalagan chaman uchun. Osmonlarda yurgan bo’lsang, tuproqqa qayt, Aytgil, do’stim, nima qildik Vatan uchun? (Iqbol Mirzo)

• E’tiboringiz uchun rahmat.

O'xshashlar

Uyushiq va ajratilgan bo’laklarda tinish belgilari

O‘zbek tilida tinish belgilari sinonimiyasi

Orfografiya va punktuatsiya

Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi

Og`zaki va yozma nutqiy faoliyatlar