Personajlar nutqi tasviri va tarjima - Tilshunoslik - Slaydlar

Personajlar nutqi tasviri va tarjima

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

268.84765625 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: Personajlar nutqi tasviri va tarjima www.arxiv.uz

Personajlar nutqi tasviri va tarjima Tilning lug’at tarkibi, Grammatik qurilishi va fonetik tuzilishi uning barcha sohiblari uchun umumiy bo’lsa- da, har hir shaxs fikrini o’ziga xos tarzda ifoda etishi bilan ajralib turadi . Badiiy asar personajlari turli –tuman sharoit va muhitlarda yashab faoliyat ko’rsatishlari tufayli ularning umumxalq tili imkoniyatlaridan foydalanishlarida sezilarli farq ko’zga tashlanadi: har bir personaj o’z ilmi va madaniy saviyasi, dunyo-qarashi, ijtimoiy sharoiti va nutq muhitini, kasb- kori doirasida so’zlaydi, fikr- mulohaza yuritadi. www.arxiv.uz

Tarjimada personajlar nutqi tasviri o’z aksini topmas ekan, badiiy ijod sohibining bu boradagi xizmatlari ko’rinmay qoladi. Adabiy asar muallifidan personajlari nutqi tasvirini yaratish talab qilinadi, aks xolda u hayotni xaqqoniy aks ettirilmaganlikda tanqid qilinadi. Xatto buyuk Shekspirni ham personajlari nutqi tasviriga kam e’tibor berganligi uchun ayblashadi. www.arxiv.uz

M.E Salitikov-Shchedrin o’zining “Janob Golovlyovlar” nomli asarida bosh qahramon Iudushka nutqi tasvirini o’ziga xos ravishda yaratgan. Muallif tomonidan ataylab “Iudushka” deb nomlangan qahramon obrazi, injilda zikr etilgan “ Iuda” obrazi timsoli o’laroq, qabihlikni shirinzabonlik orqali niqoblashga intilish xususiyati bilan ajralib turadi. www.arxiv.uz

Personajlar nutqi tasvirining tarjimada qayta yaratilishi ko’p xollarda asliyatda o’z aksini topgan lahjaviy unsurlar xususiyatining kitobxonga yetkazilishi bilan bog’liqdir. Muayyan personaj nutqiga xos lahjaviy unsurlarning tarjimada aks ettirish zarurligi haqidagi fikr aslo ularni o’zbek tiliga xos biror lahja unsurlari bilan almashtirish lozimligini bildirmaydi. Asliyat foydalanilgan lahjaviy so’zlarni tarjima tilining biror lahjaviy unsurlari bilan almashtirib qo’yish asarga o’zgacha –tarjima tiliga xos milliy-lisoniy xususiyat baxsh etadi. www.arxiv.uz

Bu jixatdan M.Sholoxovning “Tinch Don” romani personaji Panteley nutqida “ ili” o’rnida qo’llanilgan “ali” lahjaviy so’zi vazifasining tarjimada og’zaki nutq tarkibida goho “birga” so’zi o’rnida qo’llaniladigan “billa” noadabiy so’zi yordamida talqin etilishi vazifaviy monandlikni yuzaga keltirgan. www.arxiv.uz

Tarjima uchun nutqiy vaziyatni hisobga olishning ahamiyati katta. Zero, har bir shaxs til dalillaridan vaziyat taqozosi bilan foydalanadi. Shunga kora, ayrim lisoniy vositalar personajlarning yoshi va jinsiga qarab ixtisoslashgan tarzda qo’llaniladi. Masalan, tojik ayoli yosh bolaga F.Niyoziyning “Vafo” ramanida qayd etilganidek, shirinsuxanlik bilan,”choni xola”, “choni amma” kabi so’zlar yordamida muomala qilsa, erkak kishi shunday vaziyatda “sheri tog’o” “sheri amaki” deb murojat qiladi. www.arxiv.uz

Duduqlanib gapiradigan personajlar nutqi tasvirining tarjimada to’g’ri talqin etilishi ham muallif maqsadining ro’yobga chiqishida muhim ahamiyat kasb etadi. Duduqlanish har bir til jamoasi nutqida o’ziga xos shaklga ega bo’lib, personaj nutqi tasvirini yaratish uchun qo’llanilgan bunday ifoda vositasi tarjimada o’zining tegishli shaklida talqin etilsagina asliyatga vazifaviy monand tasvir vujudga keladi. Ayrim shaxslar ba’zi tovushlarga tillari kelishmay, ularni soqovlanib talaffuz etadilar. Yozuvchilar odamlar lafzidagi bunday xususiyatdan goho personajlari nutqi tasvirini yaratish maqsadida foydalaniladi. www.arxiv.uz

Tarjima amaliyotida personajlar nutqi tasviri aks etgan so’zi yoki jumlalarni betarjima qoldirish xollari ham uchrab turadi. Buning oqibatida keng kitobxon ommasi nafaqat personajlar nutqi tasvirini his etmaydi, balki ifoda ma’nosini ham tushunmaydi: Лейтенант улыбался, кивал головой, ломанным русским языком говорил:та,та хорошо… нато выпит фаш здоров// Leytenant bosh qimirlatib, tirjayib kular, rus tilini buzib chuldirar edi: нато выпит фаш здоров www.arxiv.uz

Tarjima tilida asliyatdagi ifoda mazmun va shakil birligiga mos lisoniy vositaning topilmasligi adekvatlikka erishish yo’llarining yo’qligini bildirmaydi. Muallif nazarda tutgan uslubiy maqsad tarjima muqobil ta’sirchanlikni yuzaga keltiradigan turli-tuman vositalari yordamida vazifaviy aks ettiriladi. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Grammatik tarjima va uslubiy tarjima

Uslubiyat haqida umumiy ma’lumot va nutq uslublari

Bayon haqida ma`lumot

Makro va mikro toponimlar

Leksikologiya o'z va o'zlashma qatlam