OITV - OITS va uning profilaktikasi - Tibbiyot - Slaydlar

OITV - OITS va uning profilaktikasi

Yuklangan vaqt:

20.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4002.166015625 KB

Ko'chirib olish

OITV/OITS VA UNING PROFILAKTIKASI

REJA • OITS kasalligi tarixi • OITS virusi • OITS yuqish yo`llari • OITS belgilari • Aniqlash usullari • Davolash usullari • Profilaktikasi

OITS qanday kasallik? OITS yuqumli kasallik bo`lib, uni virus qo`zg`atadi. OITS virusi odam immunitet hujayralarini zararlaydi va oqibatda bemor organizmi arzimagan infeksiya bilan kurashish qobiliyatini yo`qotadi.

VIRUSNING KELIB CHIQISHI VA ANIQLANISHI • Parijlik Lyuk Montanye OITS kasalligiga uchragan bemorning limfatik bezidan va Amerikalik olim Robert Gallo bemorning limfosit hujayralaridan 1983 yilda oldinma ketin bir xil virus ajratishgan. • Bu virus 1985 yil BDSST tomonidan Odam Immunitet Tanqisligi Sindromi virusi deb nomlangan. • Pandemiya 20 yil ichida o`zining birlamchi o`chog`i xisoblangan Markaziy Afrika va Amerika Qo`shma Shtatlaridan chiqib butun dunyoni qamrab olib ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni keltirib chiqarmoqda.

OIVning kelib chiqish gipotezalari • Bu virus yangi bo`lib, evolutsion yo`l bilan simian maymunlar T-limfositlarida yashovchi viruslardan kelib chiqqan. • Virus labaratoriyada, geninjineriya usulida olimlar tomonidan bakteriologik qurol sifatida su`niy yaratilgan degan fikr tarafdorlari xam bor. 5

6OIV/ОИTS epidemiyasi dunyo bo`ylab shiddat bilan tarqalmoqda. Ayni vaqtda Yer yuzida OIV bilan yashayotgan insonlar soni 33,2 mlndan ortiq. OIV/ОИTS dan o`lganlar soni shu kungacha 30mln kishini tashkil etadi. Har yili kamida 2 mln kishi OITS tufayli nobud bo`lmoqda. Yer yuzida har kuni OIV yuqtirganlar soni 14-15 ming kishini tashkil etadi.

OIV va OITS nima?  OIV (VICH)- Odam Organizmidagi Immunitet Tanqisligini keltirib chiqaruvchi VirusОИВ  ОИВ-инфекцияси – инсон организмида вирус бор бўлиб, аммо касаллик аломатлари ҳали намоён бўлмаган давр. Бу даврда инсон вирус ташувчи ҳисобланади. Асосан одамнинг иммунитет (ҳимоя) тизимига таъсир қилади. Бу асасан клиник белгиларсиз кечадиган одам иммун тизимининг оғир зарарланишигача олиб борадиган, узоқ давом этувчи сурункали юқумли касалликдир.  ОИВни юқтирганлар – одамнинг иммунитет танқислиги вирусини юқтириб яшаб юрган шахслар.  ОИТС (СПИД) – Ортирилган Иммунитет Танқислиги Синдроми. У ОИВ инфекциясининг якуний босқичи ҳисобланади. Бу даврда инсон организми ҳар қандай касалликка бардош бериш хусусиятини йўқотади.

8ОИВ - одам иммунтанкислиги вируси Вирус одамнинг ҳимоя воситаси ҳисобланмиш иммунитет тизимини чукур жарохатлайди Касаллик манбаи ОИВ инфекциясига чалинган бемор ва кўринишдан соғлом вирус ташувчи инсонлар ҳисобланади Вирус одам организмидаги биологик суюкликлар – кон, сперма, жинсий аъзолар ажратмалар ва кўкрак сутида бўлади.Вирус фақат СД-4 рецепторлари бор қон хужайраларида кўпаяди

OITV/OITS bo’yicha statistika • Bugungi kunda Dunyo bo’yicha 33,3 mln OTISli bemor aniqlanmoqda • 2010 yil statistik ma’lumotiga ko’ra OITV bilan eng yuqori zararlangan davlatlar bo’lib quyidagilar hisoblanadi(qaynoq «o’ntalik»): • 1. Hindiston – 6,5mln • 2. JAR – 5,5 mln • 3. Efiopiya – 4,1mln • 4. Nigeriya – 3,6 mln • 5. Mozambik – 1,8 mln • 6. Keniya – 1,7 mln • 7. Zimbabve – 1,7 mln • 8. AQSh – 1,3 mln • 9. Rossiya – 1mln • 10. Xitoy – 1 mln

O`ZBEKISTONDA OITS BO`YICHA XOLAT 2010 yil statistik ma’lumotiga ko’ra O’zbekistonda jami 59000 OITV yuqtirgan shaxslar aniqlangan. Infeksiyaning tarqalishi har 100ming kishiga 11,7 holatni tashkil etdi. OITV yuqtirgan-larning 55% erkak, 44% ayollardir.

OITS VIRUSI XUSUSIYATLARI • Virus tashqi muhitga chidamsiz. U qaynatilganda 15 daqiqada, 56 darajagacha qizdirilganda 30 daqiqada halok bo’ladi. Shuningdek, 70 %li etil spirti, efir, aseton, 5 %li xloramin, 6 %li vodorod peroksidi eritmalarida halok bo’ladi. Quritilgan holda OITV bir necha kun (3-7) mobaynida saqlanib qoladi, muzlatilganda–ancha uzoq saqlanadi

OITS VIRUSI XUSUSIYATLARI • OITV – infeksiyasi bemorlarning biologik suyuqliklari (qon, shahvat, qin suyuqligi va orqa miya suyuqligi) orqali tashqariga chiqariladi.

OITS VIRUSI YUQADI • Jinsiy yo’l. • Parenteral (qon orqali) yo’l. • Yaxshi sterillanmagan o’tkir tig’li asboblar orqali • Umumiy shpritslar va ignalar ishlatish orqali. • Vertikal yo’l.

JINSIY YO’L • Har qanday himoyalanmagan OITSli va OITV – infeksiyali bemor bilan jinsiy aloqada bo’lish OITV – infeksiyasi yuqishining katta xavfini tug’diradi. Infeksiyaning yuqishi organizmdagi suyuqliklar kontakti orqali yuz beradi, bunda yetarli miqdordagi viruslar shilliq qavatdagi mayda jarohatlar va yoriqlar orqali sog’lom odamga o’tadi. Himoyalanmagan (prezervativsiz) har bir aloqa OITVning infeksiya yuqmagan sherigiga yuqish xavfini oshiradi.

Parenteral (qon orqali) yo’l • Bu infeksiyali qonning sog’ odam organizmiga bevosita qon oqimi orqali tushishi, OITS bilan kasallangan odamning to’qima va a’zolari boshqa odamga o’tkazilishi, kasal odam oraganizmidagi suyuqliklar (qusuq massalari, qon izlari bo’lgan so’lak) bilan kontaktda bo’lish, ya’ni, teri qoplami va shilliq qavatida jarohatlanish bo’lishi tufayli yuzaga keladi.

VERTIKAL YO’L Bu yo’l - OITV infeksiyaning onadan bolaga o’tishi. Zararlangan ona bolasiga virusni yuqtirishi mumkin bo’lgan 3 davr mavjud: perinatal (homiladorlik yoki tug’ishga qadar), tug’ish (tug’ilishda), va tug’ishdan keyingi. OITV ning barcha perinatal yuqishi ona orqali sodir bo’ladi. Ona zararlangan bo’lsa, homilaning OITV infeksiyasi bilan zararlanishi 100 %.

OITV – INFEKSIYASI YUQMAYDI 1. O’pishganda; 2. Quchoqlashganda, qo’l berganda, ko’rishganda; 3. Havo – tomchi yo’li orqali; 4. Ichki kiyim va ko’ylaklar orqali; 5. Bemorning idish – tovog’i va shaxsiy gigiena vositalari orqali; 6. Ter yoki yosh orqali; 7. Bemorni shifoxonaga borib ko’rganda; 8. Basseyndan, hammom va hojatxonadan birga foydalanganda; 9. Hasharotlar chaqqanda.

OITS kasalligining turlari 1. O’pka ko’rinishi (eng ko’p uchraydi). 2. Miya ko’rinishi. 3. O’smalar ko’rinishi. 4. Ichak ko`rinishi.

OITV/OITS – kasalligining kechishi OITV organizmga tushgandan to kasallikning ilk belgilari rivojlangungacha 6 oydan 15-20 yillar o’tishi mumkin. Bu yashirin davr deb atalib, u asabi mustahkam, yaxshi sharoitda yashaydigan va kurashuvchanligi yuqori bo’lgan odamlarda uzoq vaqt davom etadi va bunday odamlarda OITS kasalligi asta – sekin rivojlanadi.

OIV INFERSIYSINING DASTLABKI BELGILARI • Tаnа hаrоrаtining sаbаbsiz ko`tаrilishi (bir nеchа xаftа dаvоmidа) • Bir оydаn qo`prоq vаqt mоbаynidа yo`tаlish • Ichning kеtishi vа uni xаftаlаb, оylаb dаvоm etishi

OITS – KASALLIGINING KECHISHI 1. O’tkir davr. Bu davrda bemorlar atrofdagilar uchun o’ta zararli bo’lib hisoblanadilar. Bu davr o’rtacha 3-4 hafta davom etib, sababsiz tana haroratining 38-40 darajagacha ko’tarilishi, ko’p terlash, tez – tez shamollash, umumiy kamquvvatlilik, me’yorida ovqatlansa ham tana vaznining kamayishi, bosh og’rig’i, ichning beto’xtov ketishi, diskomfort, terida turli toshmalarning toshishi, barcha limfa tugunlarining kattalashuvi bilan xarakterlanadi. OITS bilan og’rigan bemorlarning 1/3 qismida dastlab immun tanqisligi bo’lmay, ularda asab kasalliklari kuzatiladi.Yana 1-3 haftalardan so’ng bu belgilar mustaqil sekin yo’qolib ketadi.

OITS – KASALLIGINING KECHISHI 2. Kasallikning belgilarsiz kechuvchi surunkali davri. Bu davr 6 oydan 10-15 yil va undan ortiq cho’zilishi mumkin. Bemor odam o’zini yaxshi his qiladi .

OITS – KASALLIGINING KECHISHI 3. Kasallikning erta belgilari davri. Bu davr bir necha oydan bir necha yilgacha cho’zlishi mumkin . Bu davrda tez – tez shamollash, kechasi ko`p terlash, teriga toshma toshishi kuzatiladi.

OITS – KASALLIGINING KECHISHI 4. Kasallikning kech belgilar davri. Bu davr ham bir necha oydan bir necha yilgacha cho’zlishi mumkin. Bemorlarda tana massasining keskin kamayganligi, doimiy, o’ta kuchli holsizlik, doimiy yo’tal, o’rab oluvchi temiratki, umumiy qichima, teri kasalligi kabi belgilar, shuningdek «Kaposha sarkomasi» deb nomlanuvchi o’ta xavfli kasallik namoyon bo’ladi. Bu immun tizimning batamom ishdan chiqqanligini bildiradi.

OITS – KASALLIGINING KECHISHI 5. Terminal davr. Bu davr 1-2 yil davom etishi mumkin. Shundan so’ng bemorlar yuqumli kasalliklardan, xavli o’smalardan, va hattoki, oddiy shamollashdan ham nobud bo’ladilar.

GERPES-RECIDIV VA BIRLAMCHI INVERSIYA

IMMUNODEFISIT FONIDAGI GERPES VA GERPES- ZOSTER 28

IMMUNODEFISIT FONIDAGI BUTUN TANAGA TARQALGAN GERPES 29

IMMUNODEFISIT FONIDAGI SARKOMA KAPOSHI

IMMUNODEFISIT FONIDAGI KANDIDOZ

OITS O`simtalar

OITS limfoadenopatiya

OITS KAXEKSIYA

OITS KASALLIGINI DAVOLASH MUMKINMI? Bugungi kunda OIITSni davolashda virusga qarshi dori prepatlardan (Suramin, Ribovirin, Azidotimidin) va immunostimulyatorlar (Levamizol, Interferonlar, Imper, T-aktivin)dan keng foydalanilmoqda. Bu preparatlar bemorlarda OITSning yashirin davrini uzaytirishga yordam beradi halos.

OITSDAN QANDAY SAQLANISH M U M KIN  INSОN АHLОQАN PОK, O`Z JUFTI HАLОLIGА DОIMО SОDIQ BO`LISHI, TАSОDIFIY JINSIY АLОQАLАRDАN O`ZINI TIYA BILISHI ZАRUR;  HIMОYA VОSITАLАRIDАN ZАRUR BO`LGАNDА TO`G`RI FОYDАLАNISH;  GIYOHVАND MОDDАLАRNI TА`TIB HАM KO`RMАSLIK;  TIBBIY, MАISHIY АSBОBLАRNING ZАRАRSIZLАNTIRILGАNLIGIGА АHАMIYAT BЕRISH;  TURLI SHАXSLАR BILАN KO`P SОNLI JINSIY АLОQАLАRDАN O`ZINI TIYISH;  JINSIY АLОQА BILАN YASHАSH DАVRINI BАLОG`АT YOSHIDАN ОLDIN BОSHLАMАSLIK;  JINSIY YO`L BILАN YUQQАN KАSАLLIKLАRNI TЕZLIK BILАN TO`LIQ DАVОLАSH ZАRUR.

Mustaqil ish Zaxm, Gonoreya va ularni profilaktikasi

O`ZINGIZNI EHTIYOT QILING!

O'xshashlar

OITS va uning tarqalishi

OITS kasalligi va uning oldini olish chora tadbirlari

OIV va OITS haqida umumiy ma`lumot

OITS – XXI asr vabosi

OITS, enterovirus, neyroviruslar (poliomielit)