Irsiyat va o'zgaruvchanlikning moddiy asosi

Irsiyat va o'zgaruvchanlikning moddiy asosi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

416.5 KB

Ko'chirib olish

Irsiyat va o'zgaruvchanlikIrsiyat va o'zgaruvchanlik ningning moddiy asosimoddiy asosi

Tirik organizmlarga xos bo’lgan irsiyat, o’zgaruvchanlik qonuniyatlari  Irsiyat – tirik organizmlarning o’z belgi va hususiyatlarini kelgusi avlodlarga qoldirish, ya’ni nasldan-naslga berish. xossasidir.  O’zgaruvchanlik – tirik organizmlarning tashqi va ichki omillar ta’sirida yangi, o’zgargan belgi va hususiyatlarni hosil qilishidan iborat.  O’zgaruvchanlik tufayli organizmlar ajdodlaridan hamda bir-biridan o’z belgi va hususiyatlari bilan farq qiladi. Buning natijasida Ularda xilma-xillik nomoyon bo’ladi.

Irsiyat va o’zgaruvchanlik tirik organizmlarining bir-biriga qarama-qarshi, lekin o’zaro uzviy bog’liq bo’lgan xossalaridandir.  Irsiyat deganda odatda organizm o’z belgilari va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi naslga o’tkazish xossasi tushuniladi. Irsiy belgilar va xususiyatlarini bir bo’g’indan keyingi bo’g’inlarga o’zgarmagan holda o’tishi hujayrada yozilgan axborotga asosan yuzaga chiqadi. Bu xususiyat hayvonlar, o’simliklar va mikroorganizmlarda avlod, tur va zot, navlarga oid belgilarni avlodda saqlanib qolishini ta’minlaydi.  Hujayra yadrosida joylashgan xromosomalar irsiyatning moddiy negizi bo’lib, avlodlar o’rtasida navbatlanishni ta’minlovchi asosiy man’ba hisoblanadi.

Irsiyat va o’zgaruvchanlik, buyuk olim Charlz Darvin takidlaganidek, organik olam evolyutsiyasining muhim omillari hisoblanadi.  Genetika fa’ni biologiyaning bir qator nazariy va amaliy muammolarini hal etadi. Genetikaning hal qilishi lozim bo’lgan nazariy muammolar quyidagilardan iborat:  Irsiyatning moddiy asoslari – xromosomalar, genlar, DNK va RNK molekulalarining strukturasi va funksiyasini tekshirish.  Organizmlar belgi va hususiyatlarining kelgusi avlodlariga berilishi va rivojlanish qonuniyatlarini aniqlash.  Turli fizik va kimyoviy omillar ta’sirida organizmlarni irsiy o’zgaruvchanlikning paydo bo’lish qonuniyatlarini ochish.  Irsiy o’zgaruvchanlikning organizmlar evolyutsiyasidagi ahaniyatini tadqiq etish.

Duragaylash, stogenetik molekulyar genetik, ontogenetic va genetic injineriya metodlari  Duragaylash metodining mohiyati chatishtirish natijasida olingan duragay  avlodlarida ota-ona belgilarining irsiylanishini o’rganishdan va uning qonuniyatlarini ochishdan iborat.  Stitogenetik metod qo’llanilganida ota-ona belgilarining duragaylarda irsiylanishini o’rganish bilan bir qatorda ularning xromosomalarining xolati ham stitologik usulda maxsus mikroskoplar yordamida o’rganiladi.  Molekulyar genetic metodning mohiyati irsiyatning moddiy asosi bo’lgan nuklein kislotalari (DNK, RNK) ning strukturasi va funktsiyasini o’rganishdan iborat.  Ontogenetik metod yordamida organizmlarning individual rivojlanish jarayonida gemnotib va tashqi muhit omillari ta’sirida belgi va hususiyatlarning fenotibda nomoyon bo’lish qonuniyatlari o’rganiladi.  Genetik Injineriya metodi bir organizimning noyob genlari yoki xromosomalarini boshqa organizemga ko’chirib o’tqazishni ishlab chiqarishga asoslangan.

O'xshashlar

Irsiyat va muhit

Irsiyat va irsiy kasalliklar

Oliy nerv faoliyati

Ko’rish va eshitish organlarining yosh xususiyatlari gigienasi. Yaqindan ko’rish va uni oldini olish

Sezgi organlari