XX asr madaniyati adabiyot, kino tasviriy san`at va me`morchilik - Tarix - Slaydlar

XX asr madaniyati adabiyot, kino tasviriy san`at va me`morchilik

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1098 KB

Ko'chirib olish

XX asr madaniyati adabiyot, kino tasviriy san`at va me`morchilik

ADABIYOT MA`NAVIYATNING YUKSALTIRISH VOSITASI • Adabiyot — ko’ngil ishi, ilhom samarasi. Tuyg’usiz, ilhom-siz yozilgan asar changlanmagan gulga o’xshaydi — meva tug-maydi. Ko’ngil rozi bo’lgan asargina kitobxonning ko’ngliga yoi topadi, kitobxonning ko’nglida meva tugadi... Abdulla Qahhor

Ma`naviyat Ma`naviyat o`z xalqining tarixini, uning madaniyatini va vazifalarini chuqur bilish va tushunib yetishga suyangandagina qudratli kuchga aylanadi. I.A. Karimov

O‘zbekiston teatr san’atini rivojlantirish to‘g`risidaO‘zbekistonda asrlar osha yashab kelayotgan tomosha san’ati an’analarini o‘rganish, boyitish va targ`ib qilish, teatr san’atini har tomonlama rivojlantirish, moddiy-texnik negizini yanada mustahkamlash, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ma’naviy-ma’rifiy isloxotlarda teatr arboblarini faol ishtirokini ta’minlash, milliy va umumbashariy qadriyatlarni tarannum etuvchi badiiy barkamol sahna asarlari yaratishni, maxsus ta’lim tizimini zamon talablariga mos holda takomillashtirish, yuqori malakali kadrlarga bo‘lgan ehtyojni to‘laroq qondirish O‘zbekiston teatr san’atini rivojlantirish

Teatr. • Mustaqillik yillarida amalga oshirilayotgan ma’naviy- ma’rifiy islohotlar jarayonida teatr san’ati ham rivojlandi. • 1993 yilda foydalanishga topshirilgan “Turkiston” saroyi Vatanimiz va xorijlik teatr arboblarining, ijodiy guruhlarining sahna asarlari namoyish etiladigan dargohga aylandi. Andijonda jamoatchilik asosida faoliyat ko’rsatayotgan yoshlar teatri, Abbos Bakirov nomli yoshlar va bolalar teatriga aylantirildi. • Respublika Prezidentining 1995yil 20 oktyabrdagi “O’zbekistonda teatr va musiqa san’atini yanada rivojlantirishni qo’llab- quvvatlash va rag`batlantirish chora-tadbirlari to’g`risidagi”gi, 1998 yil 26 martdagi “O’zbekiston teatr san’atini rivojlantirish to’g`risida”gi farmonlari asosida teatrlar davlat byudjeti hisobiga qo’llab- quvvatlandi. Farmon binoan Madaniyat ishlari vazirligi tizimida va teatr ijodiy xodimlari uyushmasi qoshida 1998 yilda “O’zbekteatr” ijodiy- ishlab chiqarish birlashmasi tashkil etildi. Birlashma teatr jamoalariga xalqimizning boy ma’naviy olamini, uning madaniy merosi, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat hissini uyg`otuvchi spektakllar yaratishda, iste’dodli yoshlarni teatrga jalb qilishda, moddiy va texnikaviy bazasini mustahkamlashda, ijodiy xodimlarni ijtimoiy himoya qilishdako’maklashdi. Alisher Navoiy nomli Davlat akademik katta opera va balet teatri Yaponiya tomonidan 1995 yilda bepul ajratilgan 47 mln. ien (1500 ming AQSh dollari) qiymatiga teng yangi uskunalar bilan jiihozlandi.

Respublika da teatr • Respublika teatrlari Vatan tarixini sahna asarlari orqali yoritishga alohida e’tibor berdilar. Milliy akademik drama teatri va Qashqadaryo musiqali drama teatri jamoalari “Sohibqiron” Xorazm viloyati musiqali drama va komediya teatri “Jaloliddin Manguberdi”, Abror Hidoyatov nomli o’zbek davlat teatri “Buyue ipak yo’li” kabi tarixiy dramalarni sahnaga qo’ydi. • 1997 yil oktyabrda Toshkentda bo’lib o’tgan “Teatr: Sharq-G`arb” xalqaro festivalda Yaponiya, Hindiston, Gonkong, Turkiya, Rossiya, Buyuk Britaniya teatr san’atkorlarining chiqishllari bo’ldi. Amir Temur tavalludining 660 yilligiga bag`ishlangan festivalda O’zbekiston, Qozog`iston, Qirg`iziston teatrlarining 15 ta eng yaxshi tarixiy sahna asarlari namoyish etildi. O’zbekiston teatr ustalari Germaniya, Franstiya, Slovakiya, Hindiston, AQSh, Bedgiya, Misr, Rossiya teatr festivallarida qiziqarli spektakllar bilan ishtirok etdilar. • Respublikamiz teatr san’ati xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimiz ma’naviyatini boyitish, ular lngiga Milliy istiqlol g`oyasini singdira borish, vatanparvarlik tuyg`ularini kuchaytirish axloqiy, estetik tarbiya maktabi bo’lib xizmat qilmoqda.

• Maorif va madaniyat barkamol insonni shakllantirishning eng muhim vositasidir. Shu boisdan ham mustaqil O’zbekistonda maorif va madaniyat ishlarini eng muhim va dolzarb soha sifatida rivojlantirishga alohida e’tibor berildi. • 1992 yil 2 iyulda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g`risidagi” qqonuni hamda 1991-1996 yillarda e’lon qilingan 30 dan ziyod Prezident farmonlari va Vazirlar Mahkamasining qarorlari asosida ta’lim sohasida qator o’zgarishlar amalga oshirildi. • Ta’lim tizimida bir qator chora-tadbirlar amalga oshirilsada, hali bu sohada jiddiy kamchiliklar mavjud edi. • Xususan, ta’lim tizimi, kadrlar tayyorlash jamiyatda bo’layotgan demokratik o’zgarishlar, bozor islohotlari talablari bilan bog`lanmagan edi. O’quv jarayonining moddiy texnika va axborot bazasi qoniqarsiz ahvolda edi. Ta’lim muassasalarida zamonaviy o’quv adabiyotlari va dtdaktik materiallar etishmasdi. Yuqori malakali pedagoglar etishmasdi. Maktab o’quvchilarida mustaqil fikr shakllantirilmayotgan edi. • Ta’lim tizimi, fan va ishlab chiqarish o’rtasida hamkorlik, integrastiya o’rnatilmagandi. Kadrlar tayyorlashda marketing mavjud emasdi. Amaldagi ta’lim tizimi zamonaviy taraqqiy topgan davlatlar darajasidan ancha orqada edi. Shu boisdan ta’lim tizimini tubdan isloh qilish masalasi ko’ndalang bo’lib qoldi. Ta’lim ravnaqi.

• O’zbek xalqi me’morchiligi mohiyat e’tibori jihatidan buyuk bunyodkorlik san’atidir. Mustaqillik yillarida me’morchilik san’ati yanada rivojlanib, takomillashib bormoqda. Me’morchilik ikki asosiy tamoyil ko’zga tashlanadi. Ulardan biri sharqona me’morchilikning an’anaviy qonun-qoidalariga rioya etishdir. Bu tamoyil Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Turkiston saroyi, Oliy majlis, Toshkent shahar hokimiyati binolari timsolida o’z aksini topgandir. • Me’morchilikdagi ikkinchi tamoyil esa O’zbekistonning jahon hamjamiyatidan munosib o’rin olish sari intilishini namoyish etuvchi jahon me’morchiligining eng yaxshi yutuqlaridan foydalanishda namoyon bo’lmoqda. Bunday binolar jumlasiga “Meridian”, “Afrosiyob”, “Buxoro”, “Interkontinental”, ” Sheraton” mehmonxonalari, “O’zekspomarkaz”, Milliy bank, Markaziy bank, “Toshkentplaza” savdo markazi, Respublika birja markazi, banklararo moliyaviy xizmatlar Markaz,O’zbekiston Davlat konservatoriyasi va boshqa binolarni kiritish mumkin. • Mustaqillik yillarida haykaltaroshlik san’ati jadal o’sdi. Haykaltarosh I.Jabborov va K. Jabbarovlar tomonidan Toshkentda Amir Temurning otliq haykali, Samamarqand va Shahrisabzda Amir Temur hayokallari, Farog`na va Quvapda al- Farg`oniy (1998), Xorazmda Jaloliddin Manguberdi haykallari (1999)yaratildi. Haykaltarosh R.Mirboshiev ijodiga mansub “Z.M.Bobur” (1993, Andijon), “Abdulla Qodiriy” (1994, Toshkent), “Cho’lpon” (1997, Andijon), “Ona” (1999, Jizzax shahri) kabi bir qator haykal va yodgorliklar yaratildi. 1999 yilda Termizda “Alpomish” haykali va majmua- kompozistiyasi (A.Rahmatullaev vaboshqalar) bunyod etildi.Me’morchilik va amaliy san’at.

Kino san’ati. • Mustaqillik yillarida kino san’ati rivoj topdi. 1996 yilda “O’zbekfilm” tassarufida 8 ta kinostudiya, 30ga yaqin mustaqil ijodiy studiyalar faoliyat yuritdi. 1996 yilda tashkil etilgan “O’zbekkino” davlat akstionerlik kompaniyasi, uning davlat tomonidan moddiy jihatdan qo’llab- quvvatlanishi kino san’atining rivojida muhim ahamiyatga ega bo’ldi. 1991-2002 yillarda 60ga yaqin badiiy filmlar yaratildi. “Temir xotin”, “Dallol”, “Sharif va Ma’ruf”, “Tilla bola”, “Buyuk Amir Temur”, “Yulduzingni ber, osmon”, “ Kenja singal” va boshqa filmlarda milliylik va zamonaviylik uyg`unligi yaqqol nomioyon bo’ldi. 1997 yil 22-29 may kunlari XII Xalqaro Toshkent kinofestivali bo’lib o’tdi. Unda 32ta davlat va 8ta xalqaro tashkilotdan vakillar, kino san’ati ustalari qatnashdi. “Buyuk Amir Temur” filmi ijodkori R.Ibrohimovga festival bosh sovrini – “Neksiya” avtomobili berildi. • Mustaqillik yillarida o’nlab xujjatli filmlar yaratildi. “O’zbekiston bahorlari”, “Ulkan odim”, “Ular Germaniyada o’qigan edilar”, “O’zbekiston qahramonlari”, “Umid qaldirg`ochi”, “Istiqlol fidoyilari” va shular jumlasidandir.

Badiiy adabiyot. • Mustaqillik yillarida badiiy adabiyotda milliylik, ming yillik tarixiy ijodiy an’analar, umuminsoniy qadriyatlar, erkin fikr yuritish tamoyillari tiklandi. Badiiy adabiyot sinfiylik, partiyaviylik, kommunistik mafkuraviylik kabi aqida hukmronligi illatlaridan ozod bo’ldi. • Badiiy adabiyotda mustaqillikni asrab-avaylash, ozod va obod Vatan qurish, barkamol insonni tarbiyalash, milliy o’zlikni anglash kabi masalalar bosh mavzu bo’lib qoldi. Badiiy adabiyot rivojiga H. Karomatovning “Qur’on va o’zbek adabiyoti”, O. Sharofiddinovning “Cho’lponni izlab”, B. Qosimovning “Maslakdoshlar” asarlari ijobiy ta’sir etdi. • A. Oripov, O. Yoqubov, P. Qodirov, X. Davron kabi ijodkorlarning tarixiy roman, pesa va qissalarida ulug` bobokalonlarimiz Amir Temur, Mirzo Ulug`bek, Bobur va boshqalarning siymolari umuminsoniy va milliy qadriyatlarga mos tarzda yangicha talqinda yoritildi. • Shukrulloning “Kafansiz ko’milganlar” romanida, Nazar Eshonqulovning “Qora kitob” povestida, O’. Hoshimovning “Tushda kechgan umrlar”, T. Murodning “Otamdan qolgan dalalar”, singari asarlarda mustabid sovet davrida xalq boshiga solingan behad kulfatlar, g`am- alamlar haqqoniy tasvirlangan. • T. Malikning “Shaytanat”, H. Shayxovning “Tutqin odamlar” asar larida iymon va vijdondan ozdirishga, razolat va qabohat ummoniga botirishga urinuvchi yomonlik dunyosi, mafiya olami shaytonlari fosh qilinadi, ularga nisbatan nafrat tuyg`ulari tarannum etladi .

O'xshashlar

Mustaqillik yillarida O’zbekistonda milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning qayta tiklanishi

Uyg’onish davrida fan - Yevropada fan rivojining yangi bosqichi. Uyg’onish davri va uning o’ziga xos tomonlari

IX-XII asrlarda fan, ta\\'lim, adabiyot, me\\'moriy obidalar

Muzeylar – o’tmish va kelajak orasidagi ko’prik. Sohaviy terminlar va ularning qo’llanilishi

G'arbiy Yevorpada Uyg'onish davri. XIV-XVI asrlar Yevropada ilmiy bilimlar rivoji