XVI-XVIII asrlarda Usmoniylar imperiyasi (Turkiya) - Tarix - Slaydlar

XVI-XVIII asrlarda Usmoniylar imperiyasi (Turkiya)

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2898.291015625 KB

Ko'chirib olish

22-§. XVI-XVIII asrlarda Usmoniylar imperiyasi (Turkiya) 8 sinf “Jahon tarixi” darsligi asosida. 2014

• Imperiyaning yuksalishi. XVI asr boshlarida butun imperiya viloyatga, viloyatlar esa sanjoq(tuman)larga bo'lingan edi. Viloyatlarni vali, sanjoqlarni esa sanjoqbey boshqarardi. Imperiyaning asosiy tayanchi uning qo’shini edi.

• Imperiya bosib olgan hududlardagi yerlar ham davlat mulki deb e'lon qilindi. Sulton buyerlarni o'z sipohiy(otliq askar)lariga harbiy majburiyat evaziga taqsimlab bergan. Ularning miqdori har xil edi. Sipohiylar shu tariqa o'z xo'jaliklariga ega bo'lganlar. Ular o'z yerlarini dehqonlarga ijaraga berganlar.

• Ayni paytda sipohiylar zimmasiga harbiy harakatlarda qatnashish zarurati tug'ilganida sulton farmon bergani zahotiyoq sanjoqbey qo'mondonligida belgilangan joyga yetib kelish majburiyati yuklatilgan.

• Shuningdek, ular o'zi bilan birga yeridan oladigan daromadi miqdoriga mos ravishda qurolli askarlar ham olib kelishi shart bo'lgan. Sipohiy xo’jaligining daromadini ijarachi dehqon to'laydigan soliq tashkil etardi.

• Bundan tashqari, imperiyaning doimiy piyoda qo'shini—yanicharlar (yangiqo'shin), shuningdek, kuchli harbiy dengiz floti ham bor edi. Bu omillar XVI asrda ham Usmoniylar imperiyasiga keng ko'lamda bosqinchilik urushlari olib borish imkonini berdi. Bu davrda Eron imperiyaning Osiyodagi eng yirik raqibiga aylangan edi.

• Sulton Salim I 1514-yilda Eron shohi Ismoil Safaviy qo'shinini tor-mor etdi. Bu g'alaba sultonning Eron shohi ittifoqchisi bo'lgan Misr sultonligiga qarshi yurish boshlashiga yo'l ochdi. Sulton Salim I dastlab Suriya va Falastinni bosib oldi. 1517-yilda esa Misr poytaxti Qohira shahri egallandi.

• Imperiya hududining kengayishi yirik savdo yo'llarining ham Turkiya nazorati ostiga o'tishiga olib keldi. Bu omillar imperiya markaziy hokimiyatining hamda harbiy qudratining yanada kuchayishini ta'minladi. Oqibatda,Turkiyaning xalqaro ta'sir-e'tibori, Yevropa, Osiyo va Afrika mamlakatlari taqdiridagi o'rni yanada ortdi.

• Ichki ahvol. Imperiya o'z qudratiga faqat sultonlarning oqilona siyosati tufayligina erishgani yo'q. Bunday qudratga mehnatkashlarni ekspluatatsiya qilishni kuchaytirish, mustamlaka o'lkalardan tashib kelingan ulkan miqdordagi boyliklar hisobiga ham erishdi.

• Ekspluatatsiyaning tobora kuchayishidan tinkamadori qurigan dehqonlar shaharlarga, tog'larga qochib keta boshladilar. Sulton buning oldini olish maqsadida yer egalariga qochib ketgan dehqonlarni majburan qaytarib olib kelish huquqini beruvchi maxsus farmon chiqarishga majbur bo'ldi.

• Dehqonlarning xonavayron bo'lishi va ko'plab qochib ketishi XVI asr o'rtalaridan boshlab qishloq xo'jaligining inqirozga yuz tutishiga sabab bo'ldi.

• Shu tariqa Turkiya harbiy qudratining pasayish davri boshlandi. G'arbiy Yevropada markazlashgan davlatlar, kuchli markaziy hokimiyat qaror topgan bir sharoitda Turkiya kuchsizlana boshladi. 1684-yilda Yevropa davlatlari Turkiyaga qarshi «Muqaddas Liga»tuzdilar.

• Yevropa davlatlariga qaramlikning boshlanishi. Bora-bora Turkiyada iqtisodiy tanglik davri boshlandi. Bunday sharoitda Turkiya Yevropa davlatlari madadiga tayanishni lozim ko'rdi. Yevropa davlatlari savdogarlariga katta yengillik va imtiyozlar berila boshlandi.

• Masalan, Fransiya savdogarlari uchun atigi uch foiz miqdorida bojxona to'lovi joriy etildi. NatijadaTurkiya bozor-lari Yevropa tovarlariga to'ldirib tashlandi. Bu esa mahalliy hunarmandchilikka o'nglanmas zarba berdi.

• Turkiya tashqi siyosatda esa, birinchi navbatda, Angliya va Fransiya bilan yaqinlasha boshladi. Sultonlar nazdida ular imperiyaning Rossiyaga qarshi kurashida ittifoqchilari bo'lishlari kerak edi. Angliya va Fransiya hukumatlari ham mavjud vaziyatdan o'z manfaatlari yo'lida foydalanib qolishga intildilar. Ularning madadidan umidvor bo'lgan Turkiya XVIII asrda Rossiya bilan bir necha bor urushga kirdi, biroq yengildi. Mag'lubiyat Turkiyada hukm surayotgan o'rta asr munosabatlarining butunlay chiriyotganligining namoyishi bo'ldi.

Savol va topshiriqlar • Usmoniylar imperiyasi tarixida XVI asr qanday o'rin tutadi? • 2.Nima uchun imperiyada uzoq vaqt ichki notinchlik hukm surdi? • 3.TurkiyaningYevropa davlatlariga qaramligi qay tariqa sodir bo'ldi? • 4.Turkiyadagi Fransiya savdogarlariga qanday imtiyozlar berildi va nima uchun shunday qilindi? • 5.Turkiya—Rossiya munosabatlari haqida nimalarni bilib oldingiz?

O'xshashlar

XVI-XVIII asrlarda Usmonli Turklar Imperiyasi

XVI – XVIII asrlarda Hindiston

XVI-XVIII-asrlarda Hindiston

XVI-XVIII asrlarda G’arbiy Afrika mamlakatlari

XVI-XVII asrlarda Yaponiya