Varaxsha - Tarix - Slaydlar

Varaxsha

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5976.5 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: VaraxshaMavzu: Varaxsha

 VARAXSHA — Qadimgi shahar xarobasi. VARAXSHA — Qadimgi shahar xarobasi. Buxorodan 40 km shimoli-g‘arbda, Dashti Buxorodan 40 km shimoli-g‘arbda, Dashti Urganji ko‘lining qadimgi Ranjfandun Urganji ko‘lining qadimgi Ranjfandun vohasida joylashgan. Varaxsha maydoni 9 vohasida joylashgan. Varaxsha maydoni 9 ga va balandligi 10-20 metrli ulkan tepa ga va balandligi 10-20 metrli ulkan tepa shaklida saqlangan.shaklida saqlangan.  Arxeologik qazishmalardan ma’lum Arxeologik qazishmalardan ma’lum bo‘lishicha, Varaxsha mil. avv. II asrda bir-bo‘lishicha, Varaxsha mil. avv. II asrda bir- biriga tutashgan bir nechta istehkomli biriga tutashgan bir nechta istehkomli qishloqlar tarzida qad ko‘targan. Varaxsha qishloqlar tarzida qad ko‘targan. Varaxsha xarobalarining shimoli-g‘arbida qadimgi xarobalarining shimoli-g‘arbida qadimgi qo‘rg‘onlardan birining tashqi devori qo‘rg‘onlardan birining tashqi devori hamda yarim doira shaklidagi burji (ichki hamda yarim doira shaklidagi burji (ichki sahni 4,5x5 m) kavlab o‘rganilgan. sahni 4,5x5 m) kavlab o‘rganilgan.

 Devor (qalinligi 1,8-1,9 m) xom Devor (qalinligi 1,8-1,9 m) xom g‘ishtdan (hajmi 37x41x10 sm) g‘ishtdan (hajmi 37x41x10 sm) qurilgan. qurilgan.  Devor va burjlarida paykonsimon Devor va burjlarida paykonsimon nishon tuynuklari (ichki tomoni nishon tuynuklari (ichki tomoni 38-40 sm, tashqarisi 75-80 sm, 38-40 sm, tashqarisi 75-80 sm, kengligi 20-22 sm) ochilgan.kengligi 20-22 sm) ochilgan.  Mil. avv. II-I asrlarda va milodiy I-Mil. avv. II-I asrlarda va milodiy I- II asrlarda Varaxsha va uning II asrlarda Varaxsha va uning atrofida madaniy hayot gullagan. atrofida madaniy hayot gullagan. III-IV asrlarda Varaxsha III-IV asrlarda Varaxsha tanazzulga yuz tutgan. tanazzulga yuz tutgan.

 V asrda Varaxsha yana tiklanib V asrda Varaxsha yana tiklanib Buxoroning qadimgi hukmdorlari — Buxoroning qadimgi hukmdorlari — buxorxudotlarning qarorgohiga buxorxudotlarning qarorgohiga aylangan. aylangan.  Shu davrda Varaxsha mustahkam Shu davrda Varaxsha mustahkam devor bilan o‘ralgan, uning janubiy devor bilan o‘ralgan, uning janubiy qismida ark qurilgan.qismida ark qurilgan.  VIII-X asrlarda ayniqsa obod bo‘lgan. VIII-X asrlarda ayniqsa obod bo‘lgan. Varaxsha va uning atroflari o‘nVaraxsha va uning atroflari o‘n ikki ikki kanal bilan sug‘orilib, Rajfandun kanal bilan sug‘orilib, Rajfandun vohasidagi eng yirik va markaziy vohasidagi eng yirik va markaziy qal’alardan biriga aylangan.qal’alardan biriga aylangan.  Buxoro va Xorazm oralig‘idagi Buxoro va Xorazm oralig‘idagi karvon yo‘li Varaxsha orqali o‘tgan karvon yo‘li Varaxsha orqali o‘tgan (Istaxriy va Ibn Havqal (Istaxriy va Ibn Havqal ma’lumotlari). ma’lumotlari).

 Buxorxudotlar qarorgohi qilinishi bilan Buxorxudotlar qarorgohi qilinishi bilan Varaxsha yirik shaharga aylangan.Varaxsha yirik shaharga aylangan.  Har o‘n besh kunda Varaxshada bir Har o‘n besh kunda Varaxshada bir kunlik, yil oxirida 20 kunlik bozor sayli kunlik, yil oxirida 20 kunlik bozor sayli (navro‘zi kashovarzon, ya’ni dehqonlar (navro‘zi kashovarzon, ya’ni dehqonlar yangi yili) o‘tkazilgan (Narshaxiy). yangi yili) o‘tkazilgan (Narshaxiy). Buxorxudotlar qarorgohi qilinishi bilan Buxorxudotlar qarorgohi qilinishi bilan Varaxsha yirik shaharga aylangan.Varaxsha yirik shaharga aylangan.  XI-XII asrlarda uning hududi eniga 6 XI-XII asrlarda uning hududi eniga 6 km dan ziyod bo‘lgan.km dan ziyod bo‘lgan.  XII asrda Varaxsha vohasidagi hayot XII asrda Varaxsha vohasidagi hayot to‘satdan noma’lum sabablarga ko‘ra to‘satdan noma’lum sabablarga ko‘ra to‘xtab qolgan. to‘xtab qolgan.

 1949-1954-yillarda Varaxsha tarixi va me’morс hi ligi o‘rganildi.  Kvadrat shakldagi yirik xom g‘ishtlardan q o‘shminora tarzida o‘rab chiqilgan tagkursi (balandligi 15 m) larning biriga podsho saroyi va ikkinchisiga soqchixonali darvozaxona bino qilingan.  Arkning sharqiy qismida tomi ravoqsimon gumbaz tarzida yopilgan uzun yo‘laksimon (navkarxona va darvozaxona) xonalar mavjud bo‘lgan.  Arkning markazida janubiy tomoni mudofaa devoriga yondoshgan Varaxsha hukmdorining saroyi joylashgan.  U Sharqiy (11,5 x 17 m) va G‘arbiy (6,6x7,25 m) mehmonxona hamda Qizil xona (zal) (8,5x12 m) lardan iborat bo‘lgan. Saroy g‘arb tomonidan 3 ravoqli ganchkori ustunlar o‘rnatilgan hashamatli peshayvon bilan o‘ralgan.

Saroy g‘arb tomonidan 3 ravoqli ganchkori ustunlar o‘rnatilgan hashamatli peshayvon bilan o‘ralgan. Ayvon ravoqlarining ustunlari va toqilari ganchkori qabartma tasvirlar hamda turli xil girihlar bilan bezatilgan. Saroyning Qizil xona va Sharqiy mehmonxonalari to‘la kavlab ochilgan. Xona devorlari mayda somonli loy suvoq ustidan yupqa ganch suvoq qilinib, devoriy rasmlar qizil, sariq, kulrang, qora, zangori, pushti va jigarrang bo‘yoqlar bilan bezatilgan.

 Ularda turli xil manzaralar, fil mingan Ularda turli xil manzaralar, fil mingan shahzoda va chokarlarning old va shahzoda va chokarlarning old va ortdan chovut solgan qoplonlar bilan ortdan chovut solgan qoplonlar bilan olishuvi; qayrilib nishonga kamondan olishuvi; qayrilib nishonga kamondan o‘q uzayotgan ot ustidagi chavandoz, o‘q uzayotgan ot ustidagi chavandoz, qanotli tuya shaklidagi oltin taxtda qanotli tuya shaklidagi oltin taxtda o‘tirgan hukmdor tasvirlangan. Sharqiy o‘tirgan hukmdor tasvirlangan. Sharqiy mehmoxona devorida tiz cho‘kib, mehmoxona devorida tiz cho‘kib, qo‘lida qadah tutgan malika, belida qo‘lida qadah tutgan malika, belida shamshir, bir qo‘lida qisqich ushlagan shamshir, bir qo‘lida qisqich ushlagan podshoh, o‘rtada vazasimon podshoh, o‘rtada vazasimon otashgohda yonib turgan muqaddas otashgohda yonib turgan muqaddas olov-azarxurro, otashgohdan o‘ngda olov-azarxurro, otashgohdan o‘ngda beliga xanjar taqilgan shahzodaning tiz beliga xanjar taqilgan shahzodaning tiz cho‘kib ibodat qilayotgan tasviri yoki cho‘kib ibodat qilayotgan tasviri yoki sovut va dubulg‘a kiygan, qo‘llarida sovut va dubulg‘a kiygan, qo‘llarida nayza, qalqon ushlagan suvoriylarning nayza, qalqon ushlagan suvoriylarning jang qilayotgan, shuningdek butazor, jang qilayotgan, shuningdek butazor, to‘qay ichidagi ov manzarasi kabi to‘qay ichidagi ov manzarasi kabi tasvirlar ayniqsa diqqatga sazovordir. tasvirlar ayniqsa diqqatga sazovordir.

 Arxeologik topilmalardan Arxeologik topilmalardan aniqlanishicha, janubiy xonalarning aniqlanishicha, janubiy xonalarning ikkinchi qavatidagi xona ganchkori ikkinchi qavatidagi xona ganchkori naqshlar bilan bezatilgan ekan. naqshlar bilan bezatilgan ekan.  Ko‘plab topilgan qabartma ganchkori Ko‘plab topilgan qabartma ganchkori naqshlar orasida hovuzda suzib yurgan naqshlar orasida hovuzda suzib yurgan baliqlar, yerlkasidan o‘q yegan arxar, baliqlar, yerlkasidan o‘q yegan arxar, yelib borayotgan jayran, bedanalar, yelib borayotgan jayran, bedanalar, ayol boshli baxt qushi — Humo, ayol boshli baxt qushi — Humo, hamlaga tayyorlanayotgan ajdarho, hamlaga tayyorlanayotgan ajdarho, taqimiga sadoq bog‘lagan suvoriy taqimiga sadoq bog‘lagan suvoriy hamda ko‘pdan ko‘p ayollarning bosh hamda ko‘pdan ko‘p ayollarning bosh qismlari bilan bir qatorda turli xil qismlari bilan bir qatorda turli xil islisl oo miy va girih parchalari uchraydimiy va girih parchalari uchraydi ..

O'xshashlar

Varaxsha o’rta asrlarning yirik shaharlaridan

Buxoro vohasi shaharlari

O‘zbekistonning tarixiy geografik o‘rni va tabiiy iqlim sharoitlari

Antik davr davlatlari va madaniyati

Buxoro vohasi arxeologik manzilgohlari va uning fandagi ahamiyati