Tarixiy obidalar - Tarix - Slaydlar

Tarixiy obidalar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3323.2763671875 KB

Ko'chirib olish

GO’RI AMIR MAQBARASI (Oqsaroy ko’chasida) Sohibqiron Amir Temur Turon zaminining yirik davlat arbobi, buyuk sarkardasidir. U qudratli davlatni vujudga keltirgan. Amir Temur har gal uzoq yurishga otlanganda davlat poytaxti Samarqandga nevarasi Jahongir Mirzoning o’g’li Muhammad Sultonni valiahd qilib qoldirar edi. Go’ri Amirga Amir Temur avlodlari dafn etilgan. Bu yerda sohibqironning piri Mir Sayyid Baraka va Sayyid Umarning qabri ham bor. Ulug’ Shayx Mir Sayyid Baraka Kirmon viloyatidan bo’lib, Amir Temurning ustozi hisoblanadi. U 1404 yilda Mozandaronda vafot etgan va Afg’onistonning Andhud shahrida dafn etilgan. Amir Temur vasiyatiga ko’ra jasadi Samarqandga Shohruh Mirzo tomonidan keltirilgan. Buyuk Sohibqiron o’z jasadini uning oyog’i uchiga qo’yishlarini vasiyat qiladi. Samarqand viloyat hokimining 1992 yil 10 iyuldagi 89-qarori bilan shahardagi sobiq Nekrasov ko’chasiga alloma Mir Sayyid Baraka nomi berildi.

Bibixonim 1408 yilda vafot etadi. Uning jasadi o’zi qurdirgan madrasa yonidagi maqbaraga qo’yilgan. Bibixonim madrasasi yoniga sohibqiron Amir Temur Hindiston zafaridan keyin mahobatli masjid qurdiradi. Hozir ushbu masjid mavjuddir. Bu buyuk koshonalar xalq o’rtasida “Bibixonim” nomi bilan shuhrat topgandir. Viloyat hokimining 95- qarori bilan 1998 yil 7 mayda sobiq 8 Mart ko’chasi Bibixonim ko’chasi deb o’zgartirildi. BIBIXONIM MADRASASI VA MAQBARASI Saroymulkxonim (Bibixonim) Chig’atoy xonlariga mansub Qozonxonning qizi bo’lib, 1341 yilda tug’ilgan. 1370 yili Amir Temur nikohiga o’tgan. U xon avlodiga mansubligi uchun “Bibixonim” (Kattaxonim) unvoniga sazovor bo’lgan. Saroymulkxonim siyosatdon va insonparvar ayol edi.

Qusam ibn Abbos Shohizinda (Tirik shoh) Muhammad payg’ambarimizning amakivachchasi (amakisi Abbosning o’g’li) bo’lib, 676 yilda Samarqandga Islom dinini joriy etish uchun keladi va jangda halok bo’ladi. Uning jasadi hozirgi Afrosiyob tepaligining Janubiy-Sharqiy qismiga dafn etiladi. Qusam ibn Abbos haqida “Qandiya” kitobida shunday satrlar keltirilgan: “Hyech bir mozor Shohizinda mozoridek ulug’ emasdir. Payg’ambarimizning muborak yuzlarini ko’rgan oxirgi kishi ham Qusam ibn Abbosdir”. Shuningdek, Payg’ambarimizning “Qusam ibn Abbos o’zining yuz tuzilishi, husni va fazilatlari, odatlari bilan menga ko’proq o’xshaydi” - degan hadislari ham bor. SHOHIZINDA MAQBARASI

Registon ansambli – Samarqandning Registon maydonida uch madrasa ( Ulug’bek madrasasi , Tillakori madrasa, Sherdor madrasa) dan iborat me’moriy majmua. Dastlab Ulug’bek madrasasi bunyod etilib(1417-1420), keyinchalik qarshisiga - maydon sharqiga Ulug’bek xonaqohi (1424) , shimoliga Mirzoyi karvonsaroyi, janubiga Alika Ko’kaldosh Juma masjidi(1430) qurdirgan , yonida esa yog’ochdan xotamkori uslubida masjidi Muqatta va Abusaid madrasasi qurilgan .

Ulug’bek madrasasi (1417-1420 yillar) Ulug’bek madrasasi Movarounnahr hukmdori, buyuk olim va munajjim Mirzo Ulug’bekning buyrug’iga ko’ra 1417-1420 yillarda qurilgan. Ushbu madrasa Markaziy Osiyoda saqlanib qolgan eng qadimgi o’quv yurti binosidir.

Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy 810 yil 20 iyulda Buxoroda tavallud topadi. 7 yoshida Qur’on va Hadisni, 10 yoshida bir qator ilmlarni mukammal egallaydi. Buxoro ulamolari unga endi boshqa yurtlarga borib o’qishligini tavsiya etadilar. Imom al-Buxoriy 16 yoshida onasi va akasi Ahmad bilan Makkaga yo’l oladi, umrining 42 yilini 7 mamlakkatining 19 ta shahrida ya’ni, Makka, Madina, Hijoz, Nishopur, Qohira, Basra, Kufa, Baғdod kabi shaharlarda o’tkazadi. «...biz Imom al-Buxoriy maqbarasini ul zotning sha’n-shavkatiga munosib, yon-atrofi munavvar go’shaga, ziyoratga kelgan mo’min- musulmonlarga ruhiy- ma’naviy kuch ato etadigan qadamjoga aylantirishni niyat qilgan edik. IMOM AL-BUXORIY MAQBARASI

OQSAROY (Go’ri Amir maqbarasining orqasida) Oqsaroy Samarqanddagi XV asr arxitektura yodgorligi, temuriylarning so’nggi daxmasi. Unda Ashratxona va Go’ri Amir maqbarasidan tashqari qo’shimcha dahma sifatida temuriyzodalar jasadi qo’yilgan. Oqsaroy Abu Sayyid va Sulton Ahmad Mirzo hukmronligi davrida qurilgan. Bugun Oqsaroy ta’mirlanmoqda. Qadimiy shuxrati tiklanmoqda. Viloyat hokimining 81-qarori bilan 1995 yil 24 aprelda Oxunboboev ko’chasining bir qismi Oqsaroy ko’chasi deb o’zgartirildi.

ShERDOR MADRASASI Mazkur madrasa XVII asr me’morchiligi yutuqlari asosida qurilgan. Madrasaning old tomoni ulkan peshtoq bilan bezatilgan. Peshtoq ravog`i tepasidagi timpanda qizg`ish- zarhal sher oq ohuni quvlamoqda. Quyosh bodomqovoq, qiyiq ko’zli yuz shaklida tasvirlanadi. Madrasa peshtoqidagi Sher, Ohu va Quyosh tasvirlari shu ma’nodaki, quyosh- shamsiy yilning beshinchi oyi asad (sher), o’ninchi oyi esa jaddiy(kiyik ohu) dir. Asad o’n ikki burj oylarining burji otash, ya’ni o’z oylari guruhga kirsa, jaddiy burji ob- qish oylariga kiradi. Madrasaning qurila boshlashi va tugallanishi shu oylarga to’g`ri kelgan bo’lishi ehtimol. Madrasa peshtoqida Yalangto’shbiy Bahodirni ulug`lovchi she’rlar bitilgan

• Xoja Doniyol mozori Afrosiyob qo’rg`onining kun chiqar tomonida- Siyob arig`ining yoqasidadir (un zavodi yonida). Ba’zilar uni Qusam ibn Abbosning yaqinlaridan bo’lgan, deyishadi. • Dardmand kishilar Xoja Doniyol mozori pastidan oquvchi buloq suvidan shifo topganlar! Shu bois mazkur mozor muqaddas deb tushunilgan. XOJA DONIYoL (Afrosiyob davlat qo’riqxonasi hududida)

MIR ARAB MADRASASI

MINORAI KALON

NODIR DEVON BEGI XONAQOSI 1620 YIL

ISMOIL SAMONIY MAQBARASI 9--10 ASRLAR

Арк (Кўҳна арк) Хон арки шаҳарнинг энг қадимий қисми бўлиб, XVII асрда Ичан қалъанинг бутун ғарбий томонини эгаллаб олган эди, бу ерда хон девонхонаси, кўринишхона (қабулхона), хоннинг ҳарами, ёзги ва қишги масжидлари ҳамда зарбхона жойлашган эди. XIX асрга келиб шаҳар кенгайди, у икки қисмдан, яъни Ичан қалъа шаҳристон (ички шаҳар) ва Дешон қалъа работ (ташқи шаҳар)дан иборат бўлиб. Шаҳар теварагида эса ўнлаб қишлоқлар жойлашган эди.

Муҳамма д Аминхон мадраса си ва минорас и.

• Мадраса пишиқ ғиштдан қурилиб, унинг деворларини қалинлиги 1,5 метрга етади. Мадраса 130 ҳужрадан иборат бўлиб, тарихий маълумотларга асосан унда бир вақтнинг ўзида 260 нафар талаба таҳсил олган.

Муҳаммад Аминхон минораси: • Маълумки миноралар, Ислом дини юртимизга тарқалиши билан боғлиқ равишда қурилгандир. Ҳар бир масжид ёки мадраса ёнида албатта минора қурилиб, ундан мусулмонларни ибодатга чорлаш учун фойдаланилган. Кейинчалик эса шаҳарларни безаги ва ҳукмдорларни куч-қудратини намойиши сифатида ҳам қурилган. Шунинг учун Шарқ шаҳарларидаги кўҳна обидаларни минораларсиз тасаввур этиб бўлмайди. • Хивада қурилган машҳур миноралардан бири ниҳоясига етказилмаган Муҳаммад Аминхон минорасидир. • Минора ҳозирги пайтда кесик конус шаклида бўлиб ҳозирни ўзида ҳам ҳайбатли кўринишга эга. Динамик қисқаришига қараб хулоса қилинадиган бўлса, битганидан сўнг унинг баландлиги 100 метрга яқин бўлиб Ўрта Осиёда энг катта ва баланд минора бўлиши мумкин эди. Минорага тушган инсоляция (қуёш нурларини тушуши ва синиши)га қарайдиган бўлсак минорадаги кошинларнинг ранги ўзгармайди. Чунки қуёш нури ҳар қандай жисмни рангини ўзгартиради, яъни оқартиради ёки очиқ тусга киргизади. Бу ҳолат минорада сезилмайди. Мана қанча вақт ўтган бўлса ҳам худди янги қурилгандай сақланиб турибди. Минорада асосан геометрик нақшлар (гиреҳ) кўп қўлланилган минорага иккинчи қаватдан кўтарилиш мумкин, яъни минорага ёғоч зинапоя орқали чиқилади. Минора 1853 йилда Муҳаммад Аминхон томонидан қурила бошланган ва 1855 йил Шимолий Эронга юриш пайтида хоннинг ўлдирилиши ва Абдуллахоннинг тахтга ўтириши билан қурилиш ишлари тўхтаб қолган.

Жума масжид. Ислом Хўжа минораси.

Қутлуғ Мурод Иноқ мадрасаси • Ўтмишдаги воқеаларни тарих саҳифасига муҳрлаган сарой тарихчиси Худойберди ибн Қўшмуҳаммад Хивақий ўзининг Дили ғаройиб асарида:-Хевақ кўп маротаба вайрон қилинган ва қайта тикланган. Жаноби олийларининг (Оллоқулихон) раҳматли отаси ва жойлари жаннатда бўлсин Абулғозий Муҳаммад Раҳимхон ва унинг укаси Қутлуғ Мурод иноқ томонидан шаҳар обод қилинди, уларнинг саъйи ҳаракатлари билан катта мадраса (Қутлуғ Мурод иноқ мадрасаси 1812 й.) ва катта гумбазли мақбара (Паҳлавон Маҳмуд мақбараси 1810- 1825) барпо этилди- деб ёзади.

O'xshashlar

Tarixiy obidalar 2

Obidalar moziydan so`zlar

Tarixiy manbalar

IX-XII asrlarda fan, ta\\'lim, adabiyot, me\\'moriy obidalar

Tarixiy shaharlarga sayohat