O’rta Osiyoning tabiyatini poleolit mezolit davrlarda geografik o’rganish tarixi - Tarix - Slaydlar

O’rta Osiyoning tabiyatini poleolit mezolit davrlarda geografik o’rganish tarixi

Yuklangan vaqt:

01.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3536 KB

Ko'chirib olish

O’rta Osiyoning tabiyatini poleolit mezolit davrlarda geografik o’rganish tarixi

Туркистон генерал – Туркистон генерал – губернаторлиги вилоятлари ва губернаторлиги вилоятлари ва уездлариуездлари Каспийорти вилояти: Ашхобод, Красноводск, Манғишлоқ, Марв ва Тажан уездлариСирдарё вилояти: Тошкент, Авлиёота, Казалинск, Перовск, Чимкент, Амударё бўлими Фарғона вилояти: Марғилон, Андижон, Қўқон, Наманган, Ўш уездлари Самарқанд вилояти: Жиззах, Хўжанд, Самарқанд уездлари Еттисув вилояти: Верний, Жаркент , Копал, Лепсин, Пишпак, Пржевалъск уездлари

Туркистон генерал – Туркистон генерал – губернаторлигининг бошқарув губернаторлигининг бошқарув тизимитизими Генерал-губернатор Вилоятларни ҳарбий губернаторлар бошқарган, улар подшо тарафидан тайинланган Уезд бошқаруви Волост (бўлис) Участка

Ўрта Осиёнинг Россия подшолиги томонидан Ўрта Осиёнинг Россия подшолиги томонидан хом ашё базасига айлантирилишихом ашё базасига айлантирилиши  Россия губернияларидаги саноат корхоналари ни мунтазам равишда хом-ашё билан таъминлаб турувчи темир йўллари қурилди ;  Шу мақсадда 1881-1886 йилларда Михайловский кўрфазидан Чоржўйга ча Каспийорти темир йўли қурилди ;  1888 йилда бу йўл узайтирилиб, Самарқандга етказилди. 1906 йилда Тошкент – Оренбург темир йўли ишга туширилди. 1912 йилда Фарғона водийси ҳам Россия билан темир йўл орқали боғланди;  Россиядан Туркистонга турли фирма ва биржалар кириб кела бошлади ва улар Туркистоннинг иқтисодий ҳаётида жадаллик билан ўз таъсирини кучайтириб борди. Улар ўлкадан хом-ашё олиб кетиш, Россиядан саноат ва қишлоқ хўжалик маҳсулоталри олиб келиб сотиш билан чекланмай , суғориладиган ерларни сотиб олиб пахта экишни кенгайтирдилар;  Россия саноатида пахта толасига бўлган эҳтиёжнинг ортиб бориши ва ерларда етиштириладиган пахтанинг сифатига эътиборни кучайтирди. Шу мақсадда ўлка ерларида пахтанинг Америка навларини етиштиришни йўлга қўйиш бўйича илмий тадқиқот ишлари олиб борувчи станциялар ташкил этилди;  Россия учун Туркистондан кўпроқ фойда кўриш мақсадида ўлканинг ўзида хом-ашёга дастлабки ишлов берувчи корхоналар ташкил этишга к и ришилди;  Рақобат натижасида хунармандчиликнинг кўплаб соҳалари инқирозга юз тутди, хонавайрон бўлган ҳунармандлар ҳам ерсиз деҳқонлар сингари ишсизлар сафини тўлдириб борди;  Мустамлакачилик сиёсатининг асосий йўналишларидан бири Туркистон ўлкасини руслаштиришдан иборат бўлди. Подшо ҳукумати кўп минглаб ерсиз деҳқонларни, ишсизларни мустамлака Туркистонга кўчириб келтириши бу мақсадга эришишда катта ўрин тутади.

Туркистон генерал-Туркистон генерал- губернаторининг губернаторининг ваколатлариваколатлари Туркистон генерал-губернатори ўз қўлида ҳарбий ва фуқаро ҳокимиятини Туркистон генерал-губернатори ўз қўлида ҳарбий ва фуқаро ҳокимиятини бирлаштирганбирлаштирган ;;  Бир вақтнинг ўзида у Бир вақтнинг ўзида у ПП одшо ноиби, ҳарбий округ кўшинлари қўмондони, Еттисув казак одшо ноиби, ҳарбий округ кўшинлари қўмондони, Еттисув казак қўшинлари қўмондони, бош миршаб, бош прокурор қўшинлари қўмондони, бош миршаб, бош прокурор вазифаларини ҳам ўтаганвазифаларини ҳам ўтаган ;;  Унга Бухоро амири ва Хива хони ҳам бўйсунганУнга Бухоро амири ва Хива хони ҳам бўйсунган ;;  Генерал-гуернатор амир фаолиятини Генерал-гуернатор амир фаолиятини Россия Россия ии мператор сиёсий агентлиги орқали мператор сиёсий агентлиги орқали (1885-(1885- 1917), Хива хонини эса 1917), Хива хонини эса Амударё бўлими Амударё бўлими (1873—1918) бошлиғи орқали назорат қилган(1873—1918) бошлиғи орқали назорат қилган ;;  1882—1884 йилларда Туркистон ўлкасидаги бошқарувни атрофлича тафтиш қилган 1882—1884 йилларда Туркистон ўлкасидаги бошқарувни атрофлича тафтиш қилган Марказ вакМарказ вак илил и и — императорнииг махфий маслаҳатчиси генерал-губернатор Ф.Гирс — императорнииг махфий маслаҳатчиси генерал-губернатор Ф.Гирс Россиядаги губернаторлардан фарқли ўлароқ, Россиядаги губернаторлардан фарқли ўлароқ, Туркистонда мустабид ҳоким Туркистонда мустабид ҳоким — ярим — ярим подшо бўлгани, империя қонунчилигига мутлақ риоя қилмай, ўзича қонунлар подшо бўлгани, империя қонунчилигига мутлақ риоя қилмай, ўзича қонунлар чиқаргани ва ўзбошимча ҳукмдор бўлганини эътироф қилган эдичиқаргани ва ўзбошимча ҳукмдор бўлганини эътироф қилган эди ;;  Кауфманнинг ташаббуси билан тузилган Кауфманнинг ташаббуси билан тузилган генерал-губернаторлик Кенгаши ҳгенерал-губернаторлик Кенгаши ҳ ам бутун ам бутун империяда ўхшаши йўқ ташкилот эдиимперияда ўхшаши йўқ ташкилот эди ;;  1886 йилда император Александр III (1881—1894) тасдиқлаган 1886 йилда император Александр III (1881—1894) тасдиқлаган "Туркистон ўлкасини "Туркистон ўлкасини бошқариш ҳақидаги Низом" бошқариш ҳақидаги Низом" бўйича Кенгаш Россиядаги губернатор муассасаси бўйича Кенгаш Россиядаги губернатор муассасаси сифатида белгиланган бўлса ҳам, аслида у катта ваколатга, ҳал қилувчи кучга эга сифатида белгиланган бўлса ҳам, аслида у катта ваколатга, ҳал қилувчи кучга эга ташкилот эдиташкилот эди ;;  Ҳарбий губернатор, суд палатаси раиси, прокурор, округ штаби бошлиғи, генерал-Ҳарбий губернатор, суд палатаси раиси, прокурор, округ штаби бошлиғи, генерал- губернатор ёрдамчиси губернатор ёрдамчиси аъзоларидан иборат бўлган генерал-губернаторлик Кенгаши ўлка аъзоларидан иборат бўлган генерал-губернаторлик Кенгаши ўлка бошқарувининг энг долзарб масалаларини ҳал қилган. бошқарувининг энг долзарб масалаларини ҳал қилган.

ГГ енерал-губернаторлик Кенгашиенерал-губернаторлик Кенгаши Биринчи бўлим маъмурий ва назорат ишларини бошқарган. Иккинчиси бош бошқарма - нинг молиявий- хўжалик ишларига қараган. Учинчи бўлим солиқлар, шаҳарлар маблағлари ҳамда бошқарувга доир низомлар лойиҳаларини тайёрлаган. Тўртинчи бўлим эса махсус бўлим бўлиб, унинг фаолият доираси ғоят кенг ва серқирра бўлган. 1886 йилгача мустақил иш кўрган бу бўлим ҳарбий ва адлия вазирлари кўрсатмаларига хилоф равишда суд қарорларини ҳам қайта кўриш билан шуғулланган.

Чоризм истибдодига қарши Чоризм истибдодига қарши ТТ уркистон уркистон халқларининг миллий-озодлик курашихалқларининг миллий-озодлик кураши  1878 йили 1878 йили Мингтепада Мингтепада чоризмнинг сиёсий ва иқтисодий зулмига чоризмнинг сиёсий ва иқтисодий зулмига қарши Етимхон бошчилигида ғалаён кўтарилдиқарши Етимхон бошчилигида ғалаён кўтарилди ;;  1882 йилнинг бошларида Наманган1882 йилнинг бошларида Наманган аҳолиси маъмурларга қарши аҳолиси маъмурларга қарши бош кўтарди. 1882 йил Ўшда 200 нафар камбағаллар маъмурлар бош кўтарди. 1882 йил Ўшда 200 нафар камбағаллар маъмурлар ўэбошимчалигига қарши чикдилар. Ҳаракат ҳарбий куч билан ўэбошимчалигига қарши чикдилар. Ҳаракат ҳарбий куч билан бостирилдибостирилди ;;  1883 йили қўзғолончилар кураш усулларини ўзгартириб, бойлар ва 1883 йили қўзғолончилар кураш усулларини ўзгартириб, бойлар ва волость ҳокимларининг қўрғонларига ўт қўйдилар. Шу йилларда волость ҳокимларининг қўрғонларига ўт қўйдилар. Шу йилларда қўзғолон бирин-кетин вилоятнинг барча уездларига ёйилдиқўзғолон бирин-кетин вилоятнинг барча уездларига ёйилди ;;  1892 йилда Тошкентда вабо исёни номи билан халқ озодлик 1892 йилда Тошкентда вабо исёни номи билан халқ озодлик ҳаракатлари бўлиб ўтдиҳаракатлари бўлиб ўтди ;;  1892 йилда Тошкентда вабо исёни номи билан халқ озодлик 1892 йилда Тошкентда вабо исёни номи билан халқ озодлик ҳаракатлари бўлиб ўтдиҳаракатлари бўлиб ўтди ;;  1898 йилда Андижонда Дукчи Эшон қўзғолони1898 йилда Андижонда Дукчи Эшон қўзғолони бўлиб ўтди бўлиб ўтди ;;  Умуман аҳолининг қашшоқлашуви, ишсизликнинг ўсиши, миллий Умуман аҳолининг қашшоқлашуви, ишсизликнинг ўсиши, миллий ва маънавий зулм Туркистоннинг барча ҳудудларида халқ озодлик ва маънавий зулм Туркистоннинг барча ҳудудларида халқ озодлик курашларини келтириб чиқарди.курашларини келтириб чиқарди.

Туркистон генерал-губернаторлигининг Туркистон генерал-губернаторлигининг марказий бошмарказий бош ққ арувиаруви

Туркистон генерал-губернаторлигининг Туркистон генерал-губернаторлигининг вилоят бошвилоят бош ққ арувиаруви

Туркистон генерал-губернаторлигининг Туркистон генерал-губернаторлигининг туман боштуман бош ққ арувиаруви

Туркистон генерал-Туркистон генерал- губернаторлигининг шагубернаторлигининг ша ҳҳ ар бошар бош ққ арувиаруви

Туркистон генерал-губернаторлигининг Туркистон генерал-губернаторлигининг ққ ишлоишло ққ бош бош ққ арувиаруви

Туркистон генерал-Туркистон генерал- губернаторлигининг шариат губернаторлигининг шариат ққ озисиозиси

Туркистон генерал-губернаторлигининг Туркистон генерал-губернаторлигининг миршаблик бошмиршаблик бош ққ арувиаруви

Жадидлар ҳаракатиЖадидлар ҳаракати  ИИ ймон-эймон-э ъъ тиқоди бут, халқнинг эмин-эркин, дастурхони тўкин, жаҳондаги тараққий тиқоди бут, халқнинг эмин-эркин, дастурхони тўкин, жаҳондаги тараққий топган халқлар каби маърифатли бўлишини астойдил истовчи илғор гуруҳитопган халқлар каби маърифатли бўлишини астойдил истовчи илғор гуруҳи жадидлар бўлиб, улар жадидлар бўлиб, улар жоҳил руҳонийларга, жоҳил руҳонийларга, хонликлардаги бош бошдоқликларга ва хонликлардаги бош бошдоқликларга ва чоризмга қарши эдиларчоризмга қарши эдилар ;;  Улар халқнинг миллий онгини ошириш ва ўзлигини англатишни энг аввало Улар халқнинг миллий онгини ошириш ва ўзлигини англатишни энг аввало маърифат, илму урфондан қидирдилармаърифат, илму урфондан қидирдилар ;;  Миллат, халқ қайғуси билан яшовчи зиёлилар халқни уйғотишни маърифатдан Миллат, халқ қайғуси билан яшовчи зиёлилар халқни уйғотишни маърифатдан бошлашга қарор қилдилар;бошлашга қарор қилдилар;  Миллати қрим-татар бўлган Исмоил Ғаспирали (1851—1914) жадМиллати қрим-татар бўлган Исмоил Ғаспирали (1851—1914) жад ии дчилик дчилик ҳаракатинииг ҳаракатинииг асосчисидир;асосчисидир;  1904 йилда Бухоро1904 йилда Бухоро дд а яна келиб амир билан музокаралар олиб борди. Натижада а яна келиб амир билан музокаралар олиб борди. Натижада амир унинг отаси номи билан аталувчи Музаффария жадид мактабиамир унинг отаси номи билан аталувчи Музаффария жадид мактаби га асос га асос солинди;солинди;  1898 йилда Қўқонда Салоҳиддин домла 2-жадид мактабига асос солди1898 йилда Қўқонда Салоҳиддин домла 2-жадид мактабига асос солди ;;  1899 йили Андижонда Шамсиддин домла ва Тошкентда Маннон қори жадид 1899 йили Андижонда Шамсиддин домла ва Тошкентда Маннон қори жадид мактабига асос солдилар. 1903 йилда Туркистон ўлкасида 102 та бошланғич ва 2 та мактабига асос солдилар. 1903 йилда Туркистон ўлкасида 102 та бошланғич ва 2 та ўрта жадид мактаблари бор эди;ўрта жадид мактаблари бор эди;  Аср бошида жадидлар зиёлиларининг бутун бир ватанпарвар авлодини тарбиялаб Аср бошида жадидлар зиёлиларининг бутун бир ватанпарвар авлодини тарбиялаб беришдек оғир ишга фидойилик билан киришдилар. Уларнинг бошида М.Беҳбудий, беришдек оғир ишга фидойилик билан киришдилар. Уларнинг бошида М.Беҳбудий, С.Айний, А.Авлоний, А.Фитрат, Мунаввар қори, Бобоохун Салимов ва бошқа С.Айний, А.Авлоний, А.Фитрат, Мунаввар қори, Бобоохун Салимов ва бошқа кўплаб тараққийпарвар инсонлар турар эдилар.кўплаб тараққийпарвар инсонлар турар эдилар.

Жадидлар ҳаракати I- даври: XIX асрнинг 90 йилларидан 1917 йилгача бўлган давр 1) жадидчиликнинг шаклланиши ва мунтазам уюшган ҳаракат шаклига эга бўлиши ( XIX асрнинг 90-йиллари – 1905 йил); 2) Жадидчилик ҳаракатининг нисбатан тез ва қаршиликсиз ривожланиши (1905-1909 йиллар); 3) жадидчиликни чоризм томонидан озодлик, демократик ва инқилобий ҳаракатларга қарши курашни кучайтирган давридаги ривожлантириш (1909-1916 йиллар) II- даври: 1917 йил февралидан 1929 йилгача бўлган давр 1) 1917 йил феврал- октябрь; 2) 1917 йил ноябрь – 1924 йил; 3) 1925-1929 йиллар

Жадидлар аввало мактабларга асос солганлар. Бу мактабларда болалар бир-икки йилда тўла савод чиқариб, мукаммал ўқиш ва ёзишни ўзлаштирган Тезкор ўқитиш «савтия» (товуш) усули жорий қилинган Жадид мактаблари қатъий низом, тартиб ва интизом, дастур ва дарсликларга асосланди Улар тарихда биринчи бўлиб, ўқувчиларга кундалик, чорак ва йиллик баҳолар қўйишни жорий этган Улар томонидан яратилган қўлланма ва дарсликлар: Саидрасул Саидазизовнинг «Устоди аввал», Мунавварқори Абдурашидхоновнинг «Адиби аввал», «Адиби Соний», «Тажвид» (Қуръонни қироат билан ўқиш усулига оид қўлланма), «Ҳавойижи диния» («Шариат қонунлари тўплами»), «Ёр юзи», «Усули ҳисоб», «Тарихи анбиё», «Тарихи ислом», Абдулла Авлонийнинг «Биринчи муаллим» ва Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг «Қисқа умумий география», «Болалар мактуби», «Исломнинг қисқача тарихи», «Амалиёти ислом», «Аҳоли географисига кириш», «Россиянинг қисқача географияси» ва бошқалар«Жадид» арабча сўз бўлиб, «янги» деган маънони билдиради Жадидлар томонидан биринчи марта парталарда ўтириш, дарсларда харита ва расмлардан фойдаланиш жорий қилинган. У кейинчалик ҳозирги замонавий мактаб учун асос бўлган Жадидларнинг маориф соЖадидларнинг маориф со ҳ асидаги фаолиятиасидаги фаолияти

Жадидлар ҳаракати йўналишлариМаориф соҳаси Матбуот ва журналистика Ҳайрия ишлариАдабиёт ва санъат

Абдулла ҚодирийФитрат Абдулла АвлонийБеҳбудий Чўлпон

Жадидлар ҳаракатининг асосчилари Жадидлар ҳаракатининг асосчилари ва намоёндаларива намоёндалари Маҳмудхўжа Беҳбудий (1875-1919), Саидаҳмад Сиддиқий Ажзий (1864-1927), Васлий Самарқандий (1869-1925), Мунавварқори Абдурашидхонов (1878-1931), Абдулла Авлоний (1878-1934), Тўлаган Хўжамёров – Тавалло (1882- 1939), Сидқий Хондайлиқий (1884-1934), Аваз Ўтар ўғли (1884-1919), Муҳаммадшариф Сўфизода (1869-1937), Абдурауф Фитрат (1886-1938), Садриддин Айний (1878- 1954), Абдулвоҳид Бурхонов (1875-1934), Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий (1889-1929), Абдулла Қодирий (1894-1938), Абдулҳамид Чўлпон (1897-1938) ва бошқалар

Адабиётлар:Адабиётлар: 1.1. Каримов И.А. Каримов И.А. Мамлакатни модернизация қилиш ва иқтисодиётимизни барқарор ривожлантириш йўлида. Мамлакатни модернизация қилиш ва иқтисодиётимизни барқарор ривожлантириш йўлида. Т.: 16 – “Ўзбекистон”, 2008.Т.: 16 – “Ўзбекистон”, 2008. 2.2. Бабаджанов Б. АндижанскоБабаджанов Б. Андижанско е восстание 1898 года: «е восстание 1898 года: « дервишский газават” или антиколониальное дервишский газават” или антиколониальное выступлениевыступление ?? //Ўзбекистон тарихи. 2001. №2. С. 25-30.; 2001. №4. С. 61-68.//Ўзбекистон тарихи. 2001. №2. С. 25-30.; 2001. №4. С. 61-68. 3.3. Зиёев Ҳ. Туркистонда Россия тажовузи ва ҳукмронлигига қарши кураш. Тошкент, 1998. 478 б. Зиёев Ҳ. Туркистонда Россия тажовузи ва ҳукмронлигига қарши кураш. Тошкент, 1998. 478 б. 4.4. Зиёева Д. ХIХ аср иккинчи ярми ХХ аср бошларида чоризмнинг Туркистон моддий бойликларини Зиёева Д. ХIХ аср иккинчи ярми ХХ аср бошларида чоризмнинг Туркистон моддий бойликларини ўзлаштириш сиёсати // Ўзбекистон тарихи. 2000. №1-2. 22-34 б.ўзлаштириш сиёсати // Ўзбекистон тарихи. 2000. №1-2. 22-34 б. 5.5. Илҳомов З. АлиИлҳомов З. Али мм қули Амирлашкар. //Ўзбекистон тарихи. 1999. №3. 25-29 б. қули Амирлашкар. //Ўзбекистон тарихи. 1999. №3. 25-29 б. 6.6. Тоғаева А. Тошкент-Оренбург темир йўли ва Россия мустамлакачилик сиёсати. //Тоғаева А. Тошкент-Оренбург темир йўли ва Россия мустамлакачилик сиёсати. // Ўзбекистон тарихи.Ўзбекистон тарихи. 1999. 1999. №4. Б. 49-55.№4. Б. 49-55. 7.7. Туркистон Россия подшолигиТуркистон Россия подшолиги мустамлакачилиги даврида. Ўзбекистоннинг янги тарихи. Биринчи китоб. мустамлакачилиги даврида. Ўзбекистоннинг янги тарихи. Биринчи китоб. Тошкент, 2000. 463 б.Тошкент, 2000. 463 б. 8.8. Ғаффоров Ш. Чоризмнинг Туркистонга аҳолини кўчириш сиёсати ва унинг оқибатлари. // Ўзбекистон Ғаффоров Ш. Чоризмнинг Туркистонга аҳолини кўчириш сиёсати ва унинг оқибатлари. // Ўзбекистон тарихи. 2002. №3. Б. 20-28.тарихи. 2002. №3. Б. 20-28. 9.9. Жадидчилик: ислоҳот, янгиланиш, мустақиллик ва тараққиёт учун кураш. Даврий тўплам №1. (Маъсул Жадидчилик: ислоҳот, янгиланиш, мустақиллик ва тараққиёт учун кураш. Даврий тўплам №1. (Маъсул муҳаррир Д.Алимова.)Тошкент, 1999. 218 б.муҳаррир Д.Алимова.)Тошкент, 1999. 218 б. 10.10. Мирза-Ахмадова П.М., Рашидова Д.А. К изучению джадидского движения: [Конец Мирза-Ахмадова П.М., Рашидова Д.А. К изучению джадидского движения: [Конец XIXXIX - нач. - нач. XXXX вв.] // вв.] // Общественные науки в Узбекистане. 1990. №7Общественные науки в Узбекистане. 1990. №7 . С.. С. 30-40. 30-40. 11.11. Мирза-Ахмадова П.М., Рашидова Д.А.Мирза-Ахмадова П.М., Рашидова Д.А. Джадиды: кто они Джадиды: кто они ?? // Звезда Востока. 1990. № // Звезда Востока. 1990. № 9. С. 137-141.9. С. 137-141. 12.12. Ўзбекистон маданияти тарихшунослигининг асосий йўналишлари.(Ушбу бобдаги жадидчилик Ўзбекистон маданияти тарихшунослигининг асосий йўналишлари.(Ушбу бобдаги жадидчилик тарихшунослиги А.Худойқулов томонидан ёзилган.) // ХХ асрнинг дастлабки ўттиз йиллигида тарихшунослиги А.Худойқулов томонидан ёзилган.) // ХХ асрнинг дастлабки ўттиз йиллигида Ўзбекистонда тарих фани. (Тарихшунослик очерклари) П – қисм. Тошкент, 1994. 208-285 б. Ўзбекистонда тарих фани. (Тарихшунослик очерклари) П – қисм. Тошкент, 1994. 208-285 б. 13.13. Аҳмад С. Мунавварқори Абдурашидхоновнинг миллий истиқлол ҳаракатидаги ўрни ва роли//Ўзбекистон Аҳмад С. Мунавварқори Абдурашидхоновнинг миллий истиқлол ҳаракатидаги ўрни ва роли//Ўзбекистон тарихи. 2000. №4. 13-18 б.тарихи. 2000. №4. 13-18 б. 14.14. Саматов Ш. Беҳбудий ватан тарихи ҳақида//ЎИФ. 2001. №6. 60-61 б.Саматов Ш. Беҳбудий ватан тарихи ҳақида//ЎИФ. 2001. №6. 60-61 б.

O'xshashlar

O’rta Osiyoning o’rganilish tarixi

Mezolit

O’rta Osiyoning temir davri me’morchiligi

O’rta Osiyoning bronza davri me’morchiligi

O’rta Osiyoning VII-IX asr tarixiga oid manbalar