O‘rta Osiyoda Ahamoniylar davrida davlat boshqaruvi - Tarix - Slaydlar

O‘rta Osiyoda Ahamoniylar davrida davlat boshqaruvi

Yuklangan vaqt:

12.02.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6830.9482421875 KB

Ko'chirib olish

O‘rta Osiyoda Ahamoniylar davrida davlat boshqaruvi REJA: 1 Ahamoniylar davlatining vujudga kelishi, bosqinchilik yurishlari. 2 Ahamoniylar hukmronligi davrida davlat boshqaruv apparati. 3 Ahamoniylar davlatining qo‘shin turlari va O‘rta Osiyoni satrapliklarga bo‘linishi. 4 Madaniyat va din.

Qadim zamonlardan boshlab Urmiya ko‘lining janubiy tomonlarida parsua qabilalari yashar edilar. Mil.avv. VIII-VII asrlarda ular Elamga ko‘chib ahamon urug‘idan chiqqan sardor atrofida birlashganlar, ular dastlab podsholari Kayxusrav I (Kir I) davrida Ossuriyaga, Kambiz I davrida (mil. avv. 600-559) Midiyaga itoat etganlar.Ahamoniylar davlatining vujudga kelishi

Kambiz I bilan Midiya shohi Astiagning qizi o‘rtasidagi nikohdan Kir II (Kayxusrav II ) dunyoga keladi. Kambiz I vafot etgach Parsua taxtiga Kir II o‘tirib, mil.avv. 559 yilda Pasargada shahrini qurdirib, uni davlat poytaxtiga aylantiradi. Mil. avv. 553- 549 yillar mobaynida olib borilgan urushlarda Kir II bobosi Astiag qo‘shinlarini yengib, Midiya va Elamni Parsuaga qo‘shib oladi. Shu tariqa Ahamoniylar sulolasi asos solgan Ahamoniylar ya’ni Eron davlati tashkil topadi. Bu davlat qariyb ikki yuz yil mobaynida yashagan. Uning hududlari Misrdan to shimoli g‘arbiy Hindistonga qadar cho‘zilgan edi. Ahamoniylar davlati poytaxti Pasargad bo’lgan.

Ahamoniylar davlati poytaxti PASARGAD PERSOPOL SUZA

Ahamoniylar davlatining bosqinchilik yurishlari. Kir II g‘arbda Lidiya shohi Krass qo‘shinlarini, shimolda armanlarni yengib, butun Kichik Osiyoni bosib oladi. Lidiya poytaxti Sard talanib, shoh Krass asir olinadi va o‘ldiriladi, shundan so‘ng Geradodning xabar berishicha “… Kir II yo‘lida Bobil, Baqtriya xalqi, sak va misrliklar turar edi”. Mil. avv. 545-530 yillar oralig‘ida Eron shohi Bobilni ham bosib olib Hind daryosigacha bo‘lgan yerlarni istilo qiladi. Mil. avv. 530-yilda Kir II O‘rta Osiyo ko‘chmanchilari massagetlar bilan bo‘lgan jangda o‘ldiriladi. Kir II o‘ldirilgach, Eron taxtiga uning o‘g‘li Kambiz II o‘tiradi. “… shundan so‘ng Kambiz II bor e’tiborini g‘arbga tomon qaratadi va natijada milloddan avvalgi 525-yilda Misr bosib olinadi”.

Mis r Ela m Marg’ iyona daParfiy aBob ilEron taxtiga Ahamoniylar urug‘idan bo‘lgan Doro I o‘tiradi ( Mil. avv. 522- 486-yillar ). 1A10 0E

Satrap (O‘rta Osiyadagi) mahalliy zodagon rasmiylarga soliqlar yig‘ilishini, xazina hisob- kitobini ishongan. Bundan tashqari ular jarchilik, tergovchilik va kotiblik ishlarini ham yuritganlar.

O`rta Osiyo viloyatlari ahamoniylar davlati tarkibida . SATRAPLIKLAR 12 o`lka 15 o`lka 16 o`lka baqtriylar, marg`iyonaliklar, egilar saklar, kaspiylar parfiyaliklar, xorazmliklar, sug`diylar, ariylar Soliqlar turi va hajmi 360 talant 250 talant 300 talant Tuyalar, hunarmandchilik buyumlari Otlar, kiyim- kechaklar Gazmollar, idishlar, harbiy qurollar, zeb- ziynatlar, otlar, TALANT - soliq miqdori; 1 talant 34 kg ga teng bo`lgan. Ammo bu pul birligi B.Eshovning asarida 1 talant 30 kg kumushga teng bo`lganligi ko`rsatilgan. (88 - bet) A.Sagdullayev, B.Aminov, O`.Mavlonov, N.Norqulovlarning "O`zbekiston tarixi: davlat va jamiyat taraqqiyoti" kitobida 1 talant 25.92 kg kumushga tengligi ko`rsatilgan. (43 - bet)

Ahamoniylar davrida davlat hujjatlari Ahamoniylar davrida oromiy yozuvi qadimiy Akkadning mixxat yozuvini siqib chiqardi. Va natijada oromiy yozuvi Osiyoda xalqaro savdo va diplomatik tilga aylandi.

Saroydagi shixna Ko‘p sonli aholining va byurokratiyani (qonuniylikni) nazorat qilish maqsadida saroyda maxsus tekshiruv guruhi “shohning ko‘zi va qulog‘i”- bir vaqtning o‘zida bu yashirin politsiya vazifasini bajargan. Bu maxsus guruh mamlakatning barcha hududlarida faoliyat olib borgan. Ular hatto, satrap va harbiy qo‘mondonlarni ham nazorat qilib turishgan.

Geradod qiziq bir ma’lumot qoldirgan. Kir va uning o‘g‘li Kambiz hukmdorligi davrida qaram mamlakatlardan muayyam bir soliq olinmagan. Biroq har bir tobe mulklardan ularga sovg‘a-salomlar yuborib turilgan. “Doroni forslar savdogar deyishlariga sabab, deb yozadi Geradod: - u birinchi bo‘lib soliq tizimini joriy etganligidir

Forslarning o‘zlari pul to‘l ovidan ozod bo‘lib, natural to‘l ovga tortilganlar. Qolgan qaram xalqlar har yili 7740 bobil kumush talanti (232200 kg) miqdorda soliq to‘l aganlar. Pul-tovar munosabatlarining rivojlanishi pul islohotiga sabab bo‘lgan. Miloddan avvalgi 517-yildan so‘ng Doro I butun mamlakat miqyosida yagona pul birligi fors pul tizimining asosi 8,4 gr og‘irlikdagi tilla tanga "darik" ni joriy qiladi

Ahamoniylar davlatida eng yuqori darajadagi ishlar bilan, xususan, barcha davlatlardagi shohning yaqinlari hamda davlat lavozimida ishlaydigan shaxslarning (hatto forslarning) ustidan nazoratni hazarapatu (ming boshi) - bir paytning o‘zida shohning shaxsiy gvardiyasining bosh qomondoni bo‘lgan lavozim nazorat olib borgan.

Markaziy devonga bo’sunuvchilar kotiblar podshohga ma’lumot yig‘ib keluvchilar aloqa xizmati xodimlari harbiylartaftishchilar

Davlat boshqaruvi va barcha amaldorlar ustida oliy nazorat “xazorapat” deb atalgan mansabdor qo‘lida bo‘lgan. U bir vaqtning o‘zida “o‘n ming o‘l mas” podsho shaxsiy gvardiyasining boshlig‘i bo‘lgan. Davlat boshqaruvi poytaxt Suzada bo‘lib, podshoning bosh qarorgohi Persopol bo‘lgan.

 Forslarning qudratini dunyoda ularning armiyasi orqali bilishadi. Ahamoniylar armiyasi asosini forslar va midiyaliklar tashkil etgan, ular armiya safida 20 yil mobaynida xizmat qilganlar. Forslarning harbiy qudratini sharqiy eronliklar va shimoli-sharqiy hududdagi jangchilar saqlab turishgan. Forslarning otliq qo‘shini asosini O‘rta Osiyolik saklar tashkil etgan. Harbiy hayotda saklar butun Ahamoniylar davlati faoliyati davomida otliq qo‘shindagi ustunlikni hech kimga bermaganlar. Forslar armiyasida 10 ming kishidan tashkil topgan “ O‘l maslar ” guruhi bo‘lgan. Janglardagi forslarning g‘alabasini aynan ular ta’minlashgan. Hokimiyatdagi boshqaruv haqida gapiradigan bo‘lsak, barcha sud ishlarini satraplar nazorat qilgan, tergov va tekshiruv ishlari esa ishonchli mahalliy zodagonga yuklangan.

Qo‘shin otliq va piyoda harbiy qismlardan tashkil topgan. Otliq qismlar-zodagonlardan; piyodalar-dehqonlardan olingan. Bu ikkala qismlarning uyg‘un harakati urushlarda g‘alabani qo‘lga kiritishga sabab bo‘l ar edi. Piyoda qo‘shinning asosiy quroli kamon, suvoriyning qurol-aslahasi temir sovut, jez qalqon va ikki temir nayza ham bo‘lgan

Qadimgi Eron dini va madaniyati . Zardushtiylik Midiya podshosi Astiag davridayoq rasmiy dinga aylangan edi. Zardushtiylik dinining kohinlari diniy an’ana, urf-odat va rasm-rusumlarni saqlovchi maglar bo‘lgan Doro I Bobil, Elam va Yaxudiyadagi buzib tashlangan ibodatxonalarni qayta tiklashga buyruq beradi Qadimgi Eron mafkurasida miloddan avvalgi I ming yillikda shakllangan diniy ta’limot- zardushtiylik muhim o‘rin egalladi. Diniy e’tiqodni mazkazlashtirish maqsadida Kserks (mil.avv. IV asrda) Eronda diniy islohot o‘tkazadi. U Mitra, Anaxita, Zardusht inkor qilingan boshqa qadimgi ibodatxonalarni yo‘q qilmoqchi bo‘ladi .. Zardushtiylik odamlarni qurbonlik qilishni ta’qiqladi, odamlarni birbiriga mehribon bo‘lishini targ‘ib qildi. Doro I mil.avv. 520 yil atroflarida zardushtiylikni rasmiy davlat dini deb e’lon qildi Misr ishg‘ol qilingach, Kambiz Misr urf- odatlari bo‘yicha toj kiyadi. U Sais shahridagi ma’buda Neyt ibodatxonasida diniy marosimlarga qatnashadi. Doro I o‘zini ma’buda Neytning o‘g‘li deb e’lon qiladi, xudo Amon va boshqa Misr xudolariga bag‘ishlab ibodatxonalar quradi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

O'xshashlar

Shayboniylar davlat boshqaruvi

Somoniylar davlat boshqaruvi

O’rta Osiyoda Ahamoniylar davlatining boshqaruv shaklining joriy etilishi

‘’Temur tuzuklari’’da davlat boshqaruvi tartiblari

Mustaqillik yillarida davlat boshqaruvi tizimida amalga oshirilgan islohotlar