Neolit davri arxeologiyasi - Tarix - Slaydlar

Neolit davri arxeologiyasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2963.5 KB

Ko'chirib olish

Neolit davri Neolit davri arxeologiyasiarxeologiyasi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Reja:Reja: 1. Neolit davri xususiyatlari va 1. Neolit davri xususiyatlari va xronologiyasi.xronologiyasi. 2. 2. Osiyo, Osiyo, Yevropa va Rossiya hududida Yevropa va Rossiya hududida neolit. neolit. 3. O’rta Osiyoning neolit davri 3. O’rta Osiyoning neolit davri madaniyatlari (Joytun, Kaltaminor, madaniyatlari (Joytun, Kaltaminor, Sazag'on va Hisor madaniyatlari).Sazag'on va Hisor madaniyatlari). www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Adabiyotlar:Adabiyotlar: 1. Виноградов Л.В. 1. Виноградов Л.В. Неолитические памятники Неолитические памятники Хорезма. – М., 1968.Хорезма. – М., 1968. 2. Массон В.М. Первые 2. Массон В.М. Первые цивилизации. – Л., 1961.цивилизации. – Л., 1961. 3. 3. MM аа cc сон В.М. Поселение сон В.М. Поселение Джейтун // МИА. – Л., 1971. -Джейтун // МИА. – Л., 1971. - № 180.№ 180. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tayanch so'zlarTayanch so'zlar Neolit tushunchasi, neolit Neolit tushunchasi, neolit kashfiyotlari, tosh kashfiyotlari, tosh quollarning xususiyatlari, quollarning xususiyatlari, maishiy munosabatlar, Hisor, maishiy munosabatlar, Hisor, Kaltaminor, Sazag’on, Jaytun Kaltaminor, Sazag’on, Jaytun madaniyatlari, Darvoza qir madaniyatlari, Darvoza qir makoni, Markaziy Farg’ona makoni, Markaziy Farg’ona neolit makonlari, Uchtut neolit makonlari, Uchtut shaxtasishaxtasi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit yunoncha, «Neolit yunoncha, « neosneos » - » - yangi, «yangi, « litoslitos » - tosh degan » - tosh degan so’zlardan tarkib topgan so’zlardan tarkib topgan bo’lib, u «yangi tosh» davri bo’lib, u «yangi tosh» davri degan ma’noni anglatadi. degan ma’noni anglatadi. Arxeologiya faniga neolit Arxeologiya faniga neolit tushunchasini 1865 yilda tushunchasini 1865 yilda ingliz arxeologi Lebbok olib ingliz arxeologi Lebbok olib kirgan.kirgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit davri Neolit davri miloddan avvalgi miloddan avvalgi 6-4 ming yilliklar6-4 ming yilliklar ni o’z ichiga ni o’z ichiga oladi.oladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Bu davr xo’jaligi ishlab Bu davr xo’jaligi ishlab chiqaruvchi xo’jalik deb chiqaruvchi xo’jalik deb atalib, unda nafaqat atalib, unda nafaqat tabiatdan tayyor tabiatdan tayyor mahsulotlar o’zlashtirilgan, mahsulotlar o’zlashtirilgan, balki chorvachilik va balki chorvachilik va ziroatchilik orqali ehtiyoj ziroatchilik orqali ehtiyoj uchun qo’shimcha oziq-uchun qo’shimcha oziq- ovqatlar yaratilgan.ovqatlar yaratilgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

hh ayvonlarni qo’lga o’rgatishayvonlarni qo’lga o’rgatish orqali chorva mollariga ega orqali chorva mollariga ega bo’linishi; yovvoyi bo’linishi; yovvoyi o’simliklarni o’simliklarni madaniylashtirish va madaniylashtirish va boshoqli don ekinlari boshoqli don ekinlari ekishga o’tishekishga o’tish www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit davrida qabilalarning Neolit davrida qabilalarning ko’pchiligi o’troq hayot ko’pchiligi o’troq hayot tarziga o’tadi, doimiy tarziga o’tadi, doimiy yashash uchun manzillar yashash uchun manzillar qura boshlaydi.qura boshlaydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

DD oimiy yerto’lalar, kulbalar oimiy yerto’lalar, kulbalar yasash, loydan, zuvaladan yasash, loydan, zuvaladan uy qurish, neolit davri uy qurish, neolit davri jamoasining asosiy odatiga, jamoasining asosiy odatiga, turmush tarziga aylanib turmush tarziga aylanib boradi. boradi. DD oimiy o’troqlik oimiy o’troqlik xo’jaligi paydo bo’ladixo’jaligi paydo bo’ladi .. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit davrida tosh xom Neolit davrida tosh xom ashyosining xususiyatlari ashyosining xususiyatlari yaxshi o’zlashtirilishi natijasida yaxshi o’zlashtirilishi natijasida shakl va vazifa doirasi har xil shakl va vazifa doirasi har xil bo’lgan yangidan yangi bo’lgan yangidan yangi mehnat qurollari yaratiladi. mehnat qurollari yaratiladi. Tosh qurollar orasida tosh Tosh qurollar orasida tosh boltalar, ponalar, tosh teshalar, boltalar, ponalar, tosh teshalar, iskanalar paydo bo’ladi.iskanalar paydo bo’ladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit davrida tosh boltalar Neolit davrida tosh boltalar keng tarqalgan. Pardozlangan keng tarqalgan. Pardozlangan tosh boltalar o’rmon kesishda, tosh boltalar o’rmon kesishda, uy qurilish ishlarida, ovchilikda uy qurilish ishlarida, ovchilikda o’zining tengi yo’q jangovor o’zining tengi yo’q jangovor qurol ekanligini ko’rsatdi. qurol ekanligini ko’rsatdi. Neolit davrida barcha og’ir Neolit davrida barcha og’ir yumushlar ana shu tosh yumushlar ana shu tosh boltalar orqali bajarilar edi. boltalar orqali bajarilar edi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolitda Neolitda parrakchalar, parrakchalar, qadamalar, nayza qadamalar, nayza va kamon va kamon o’qlarining uchlari, o’qlarining uchlari, pichoq, teshgich, pichoq, teshgich, parmalar, yorma parmalar, yorma toshlar, o’roq-toshlar, o’roq- randalar va boshqa randalar va boshqa qurollar qurollar takomillashgan.takomillashgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

NeolitNeolit - mil - mil .. avvavv .. 6 6 -- 4 4 ming yilliklarming yilliklar « Neolit davri revolyutsiyasi » - o’zlashtiruvchi xo’jalikdan ishlab chiqaruvchi xo’jalikka o’tilishi Neolit manzilgohlari : Farg’ona, Janubiy Orolbo’yi, quyi Amudaryo va Qashqadaryo , Zarafshon vohasi Matriarxat davrining gullab-yashnashi Hunarmandchilikning paydo bo’lishiKulolchilik Sopol idishlarning tayyorlanishi To’quvchilik Toshga yangi ishlov berish O’troq hayotga o’tish Doimiy turar joylarning qurila boshlanishiDehqonchilikning rivojlanishi Tekislash, arralash , yo’nish Ishlab chiqaruvchi kuchlarning tez suratda rivojlanishi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit davri turli joylarda Neolit davri turli joylarda turlicha kechgan, ya‘ni yer turlicha kechgan, ya‘ni yer yuzida neolit davri har xil yuzida neolit davri har xil vaqtda paydo bo’lgan va vaqtda paydo bo’lgan va tugagan.tugagan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Misr va MesopotamiyaMisr va Mesopotamiya dada rivojlangan bronza davri rivojlangan bronza davri boshlangan bo’lib, quldorlik boshlangan bo’lib, quldorlik davlatlari tarkib topa davlatlari tarkib topa boshlagan, Shimoliy Yevropada boshlagan, Shimoliy Yevropada qadimgi odamlar endigina qadimgi odamlar endigina neolit davriga o’ta neolit davriga o’ta boshlaganlar, chekka Shimol va boshlaganlar, chekka Shimol va shimoli-sharqiy Osiyoda esa shimoli-sharqiy Osiyoda esa paleolit davri davom etayotgan paleolit davri davom etayotgan edi.edi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ChatalChatal -- GuyukGuyuk yoki Chatalyoki Chatal - - ХХ yuyukyuyuk ( ( turkturk . Çatalhöyük . Çatalhöyük [tʃaˈtal.højyk][tʃaˈtal.højyk] yoki yoki Çatal Çatal Höyük Höyük vava Çatal Hüyük Çatal Hüyük yodgorligi Anadoli yodgorligi Anadoli (Anatoliya) shahridan (Anatoliya) shahridan janubda joylashgan neolit janubda joylashgan neolit davriga oid yirik davriga oid yirik manzilgohdir. manzilgohdir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ChatalChatal -- Guyuk (ChatalGuyuk (Chatal - - ХХ yuyuk)yuyuk) www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ChatalChatal -- Guyuk (ChatalGuyuk (Chatal - - ХХ yuyuk) so’zi turkchadan yuyuk) so’zi turkchadan tarjima qilinganda tarjima qilinganda panjshoxasimon tepalik panjshoxasimon tepalik degan ma’noni bildiradidegan ma’noni bildiradi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Manzilgohning quyi Manzilgohning quyi qatlami mil. avv. qatlami mil. avv. 7500 7500 yillarga oid bo’lib, mil. yillarga oid bo’lib, mil. avv. avv. 5700 5700 yilgacha yilgacha qadimgi aholi yashagan. qadimgi aholi yashagan. Ular manzilgohni bronza Ular manzilgohni bronza davri arafasida tashlab davri arafasida tashlab ketishganketishgan www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Neolit davriga oid ChatalNeolit davriga oid Chatal -- Guyuk (ChatalGuyuk (Chatal - Х- Х yuyuk) yuyuk) manzilgohining umumiy manzilgohining umumiy maydoni 13 ga ni tashkil maydoni 13 ga ni tashkil etib, shundan 0,5 ga etib, shundan 0,5 ga maydonida qazuv ishlari maydonida qazuv ishlari olib borilganolib borilgan www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

19611961 -- 1965 1965 yyyy . . Djeyms Djeyms Mellaart tomonidan Mellaart tomonidan dastlabki tadqiqot ishlari dastlabki tadqiqot ishlari olib borilgan. 1993 yildan olib borilgan. 1993 yildan qazuv ishlari yana davom qazuv ishlari yana davom ettirilmoqdaettirilmoqda www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ChatalChatal -- Guyukdagi aholi asosan Guyukdagi aholi asosan dehqonchilik va chorvachilik dehqonchilik va chorvachilik bilan shug’ullangan. bilan shug’ullangan. Shuningdek, bug’doy, arpa, Shuningdek, bug’doy, arpa, dukkakli o’simliklarni yetishtidukkakli o’simliklarni yetishti rishgan, yovvoyi holda o’suvchi rishgan, yovvoyi holda o’suvchi bodom, pista va mevalar bilan bodom, pista va mevalar bilan oziqlaoziqla nishgan. Qo’y va yirik shoxli nishgan. Qo’y va yirik shoxli mollarni boqishgan.mollarni boqishgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Olimlar manzilgohda 10 Olimlar manzilgohda 10 mingga yaqin kishi mingga yaqin kishi yashaganligini taxmin yashaganligini taxmin qilishgan. Yodgorlikda faqat qilishgan. Yodgorlikda faqat turar joylar topilgan. turar joylar topilgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Vafot etgan kishining jasadi Vafot etgan kishining jasadi asosan uyning poli tagiga dafn asosan uyning poli tagiga dafn etilgan. Jasadning yoniga etilgan. Jasadning yoniga hayotlik vaqtida ishlatgan hayotlik vaqtida ishlatgan qimmatbaho va qimmatbaho va yarimqimmatbaho toshlar, yarimqimmatbaho toshlar, qurollar, matolar, yog’och va qurollar, matolar, yog’och va sopol idishlarni qo’yishgan. sopol idishlarni qo’yishgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ilohlashtirilgan Ilohlashtirilgan Onaga sig’inilgan Onaga sig’inilgan www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Anadolu tamadduni muzeyi Anadolu tamadduni muzeyi (( turkturk . Anadolu . Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Medeniyetleri Müzesi, ingliz tilidaingliz tilida Museum Museum of Anatolian Civilizations)of Anatolian Civilizations) www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Jarmo manzilgohi Iroq Jarmo manzilgohi Iroq Kurdistoniga qarashli Kirkuk Kurdistoniga qarashli Kirkuk shahri yaqinida topilganshahri yaqinida topilgan www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

19481948 -- 55 55 yyyy . . amerikalik amerikalik arxeolog Chikago arxeolog Chikago universiteti olimi universiteti olimi R.Breydved tomonidan R.Breydved tomonidan o’rganilgano’rganilgan www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Jarmoliklar Jarmoliklar madaniylashtirishgan madaniylashtirishgan bug’doy, arpa, dukkali bug’doy, arpa, dukkali o’simliklarni o’simliklarni yetishtirishgan. yetishtirishgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

XojilarXojilar (( turkturk . Hacilar) . Hacilar) –– Turkiyadan janubi-g’arbda, Turkiyadan janubi-g’arbda, Burdurdan 25 km janubi-Burdurdan 25 km janubi- g’arbda joylashgan neolit g’arbda joylashgan neolit davriga oid yodgorlik. Eng davriga oid yodgorlik. Eng qadimgi ashyolar mil. avv. qadimgi ashyolar mil. avv. 7040 y. teng. 7040 y. teng. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

1956 1956 yilda mahalliy yilda mahalliy o’qituvchi ingliz arxeologi o’qituvchi ingliz arxeologi Jeyms Mellaartga ko’rsatadi. Jeyms Mellaartga ko’rsatadi. 1957 yildan arxeologik 1957 yildan arxeologik qazuv ishlari boshlanadi va qazuv ishlari boshlanadi va 1960 yilgacha tadqiqot 1960 yilgacha tadqiqot ishlari olib boriladiishlari olib boriladi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

G’arbiy Yevropadagi eng qG’arbiy Yevropadagi eng q aa dimgi dimgi manzilgohlardan biri Kampinidir. manzilgohlardan biri Kampinidir. Kampini manzilgohi Fransiyaning Kampini manzilgohi Fransiyaning shimolidagi Quyi Sena shimolidagi Quyi Sena departamentiga qarashli Bleni-departamentiga qarashli Bleni- syur-Brel qishlog’i yaqinidan syur-Brel qishlog’i yaqinidan topilgan. Bu manzilgohdagi qazuv topilgan. Bu manzilgohdagi qazuv ishlari 1897 yildan P.Salmon va ishlari 1897 yildan P.Salmon va G.d’O-dyu-Menil tomonidan G.d’O-dyu-Menil tomonidan boshlangan. boshlangan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Izlanishlar vaqtida neolit Izlanishlar vaqtida neolit davrining Yevropadagi eng davrining Yevropadagi eng yirik chaqmoqtosh koni yirik chaqmoqtosh koni (shaxtasi) topilgan (shaxtasi) topilgan (Belgiya yaqinidagi (Belgiya yaqinidagi Spenna shaxtasi). Uning Spenna shaxtasi). Uning chuqurligi 15 m. ni tashkil chuqurligi 15 m. ni tashkil etgan. etgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O’rta Osiyoning neolit O’rta Osiyoning neolit davriga oid davriga oid Kaltaminor, Hisor va Kaltaminor, Hisor va Joytun madaniyatJoytun madaniyat lari lari mavjudmavjud www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O’rta Osiyoda O’rta Osiyoda Kaltaminor madaniyatiKaltaminor madaniyati nomi nomi bilan mashhur bo’lgan yodgorliklar asosan bilan mashhur bo’lgan yodgorliklar asosan o’lkaning g’arbiy va shimoli-g’arbiy tomonlarida o’lkaning g’arbiy va shimoli-g’arbiy tomonlarida keng tarqalgan. Shu bilan birga uning chegarasi keng tarqalgan. Shu bilan birga uning chegarasi Ural daryosi va Kaspiy dengizi bilan ham Ural daryosi va Kaspiy dengizi bilan ham tutashgan. Janubda Qoraqum va Shimoliy tutashgan. Janubda Qoraqum va Shimoliy Qizilqum etaklarida, sharqda esa Orol dengizi Qizilqum etaklarida, sharqda esa Orol dengizi shimoliy-sharqiy va janubiy tomonlarida quyi shimoliy-sharqiy va janubiy tomonlarida quyi Sirdaryoga borib taqaladi. Qizilqum va Sirdaryoga borib taqaladi. Qizilqum va Ustyurtning keng hududlarida ham Kaltaminor Ustyurtning keng hududlarida ham Kaltaminor madaniyati ancha keng tarqalgan.madaniyati ancha keng tarqalgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Kaltaminor madaniyatini Kaltaminor madaniyatini arxeolog arxeolog S.P.TolstovS.P.Tolstov o’rgangan.o’rgangan. Arxeologlar Arxeologlar Jonbos-4Jonbos-4 manzilgohini manzilgohini o’rganish jarayonida yarim o’rganish jarayonida yarim yerto’la shaklidagi kulba yerto’la shaklidagi kulba (chaylaga) duch keladilar.(chaylaga) duch keladilar. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Jonbos-4 makonida topilgan Jonbos-4 makonida topilgan kulbaning maydoni 300 m2 kulbaning maydoni 300 m2 bo’lib, bu yerda 120-125 bo’lib, bu yerda 120-125 kishi istiqomat qilgan. U kishi istiqomat qilgan. U katta urug’ jamoasining katta urug’ jamoasining makoni bo’lgan.makoni bo’lgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Hisor madaniyatiHisor madaniyati nomi bilan atalgan nomi bilan atalgan Markaziy Osiyoning neolit davri Markaziy Osiyoning neolit davri makonlari. Hisor – Pomir tog’laridan makonlari. Hisor – Pomir tog’laridan topib o’rganilgan. Hisor topib o’rganilgan. Hisor madaniyatining asosiy markazi madaniyatining asosiy markazi Tojikiston Respublikasining Hisor – Tojikiston Respublikasining Hisor – Bobotog’ - Qoratog’ oralig’idagi yerlar Bobotog’ - Qoratog’ oralig’idagi yerlar bo’lib, dastlab o’rganilgan yodgorliklar bo’lib, dastlab o’rganilgan yodgorliklar Hisor vodiysidan topilganligi uchun u Hisor vodiysidan topilganligi uchun u shu nom bilan ataladi.shu nom bilan ataladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Hisor madaniyatiga mansub Hisor madaniyatiga mansub bo’lgan yodgorliklar 200 bo’lgan yodgorliklar 200 dan ortiq bo’lib, ular dan ortiq bo’lib, ular miloddan avvalgi V-III miloddan avvalgi V-III ming yilliklarming yilliklar bilan bilan belgilanadi.belgilanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Markaziy Osiyoda eng Markaziy Osiyoda eng qadimgi dehqonchilik qadimgi dehqonchilik markazlaridan biri markazlaridan biri Kopetdog’ va Qoraqum Kopetdog’ va Qoraqum oralig’idan (Turkmaniston) oralig’idan (Turkmaniston) topilgan.topilgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Nayzatepa, Qadimtepa, Nayzatepa, Qadimtepa, JoytunJoytun va boshqa qator va boshqa qator ibtidoiy dehqonlar ibtidoiy dehqonlar manzilgohlari Jоytun manzilgohlari Jоytun madaniyati nomi bilan ataladi.madaniyati nomi bilan ataladi. Bu madaniyatga mansub Bu madaniyatga mansub qabilalarqabilalar miloddan avvalgi miloddan avvalgi VI-V ming yilliklarVI-V ming yilliklar da yashab, da yashab, asosan dehqonchilik, asosan dehqonchilik, chorvachilik, qisman ovchilik chorvachilik, qisman ovchilik bilan shug’ullangan.bilan shug’ullangan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Joytun madaniyatiJoytun madaniyati ga ga mansub qabilalar paxsa va mansub qabilalar paxsa va guvalasomon aralashtirib guvalasomon aralashtirib qurilgan uylarda yashab, qurilgan uylarda yashab, bo’yoq bilan naqshlangan bo’yoq bilan naqshlangan idishlardan foydalangan. idishlardan foydalangan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Markaziy Farg’onaMarkaziy Farg’ona hududida ham neolit hududida ham neolit yodgorliklari topilgan. yodgorliklari topilgan. Arxeologlar bu erda 80 ga Arxeologlar bu erda 80 ga yaqin neolit makonlarini yaqin neolit makonlarini o’rganadilar. Ular o’rganadilar. Ular arxeologiya faniga arxeologiya faniga “Markaziy Farg’ona neoliti” “Markaziy Farg’ona neoliti” nomi bilan kiritilgan. nomi bilan kiritilgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Markaziy Farg’onaMarkaziy Farg’ona hududida yashagan hududida yashagan qabilalar xo’jaligi baliqchilik, qabilalar xo’jaligi baliqchilik, ovchilik va termachilikdan ovchilik va termachilikdan iborat bo’lgan.iborat bo’lgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Eneolit davri arxeologiyasi

O`rta Osiyoda Neolit davri

Misrning bronza davri arxeologiyasi

Eron hududining eneolit davri arxeologiyasi

G’arbiy Osiyo arxaik davri arxeologiyasi