Manbashunoslikning asosiy yo’nalishlari. Nazariy va amaliy manbashunoslik - Tarix - Slaydlar

Manbashunoslikning asosiy yo’nalishlari. Nazariy va amaliy manbashunoslik

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

84.48828125 KB

Ko'chirib olish

Manbashunoslikning asosiy yo’nalishlari. Nazariy va amaliy manbashunoslik • Reja: • 1. Manbashunoslik yo’nalishlari. • 2. Nazariy manbashunoslik. • 3. Manbalarni turkumlash. • 4. Arxeografiya. • 5. Tarihiy manbalarni aniqlash. • 6.Biografik va memuar asarlar .

• Manbashunoslik asosan 2 yo’nalishga bo’lib o’rganiladi: • 1. Ilmiy nazariy manbashunoslik. • 2. Amaliy manbashunoslik.

• Nazariy manbashunoslik yo’nalishi manbalarini vujudga kelishi va ularning real tarihiy sharoitni o’zida aks ettirish qonuniyatlari, manbalarni izlab topish, turkumlash, tartibga solish asoslarini ishlab chiqadi va manbalarning tadqiq qilish uslubiyatini ishlab chiqadi va asosiy maqsadga muvofiq talablarni aniqlaydi.

• Hozirgi paytda olimlarning manba ustida ishlashning hozirgi bosqichida bulardan faqat bittasiga, ya’ni manbalarning turlariga qarab turkumlash qoidasiga tayanishni maqsadga muvofiq deb hisoblaydilar. O’zbekiston tarihi manbalarni asosan 2 turga: • 1. Rasmiy hujjatalar. • 2. Tarihiy, geo- kosmografik va biografik asarlarga ajratish mumkin.

• Yozma manbalarni ilk tavsifga olish yoki ularni qidirib topish ilmiy muomalaga olib kelishni nazarda tutadi. Hozirgi paytda Sharqshunoslik va Islom universiteti qoshida arxiografiyani rivojlantirish uchun qo’lyozmalarni qabul qilish yo’lga qo’yilgan bo’lib, ularda aholi o’rtasidagi yozma manabalarni qiymatini aniqlashga qodir mutaxasislar bor.

• Nazariy manbashunoslikda tarihiy manbalarni aniqlash, ularni ilmiy tahlil qilish har qanday ilmiy tadqiqotlarning, uning katta kichikligidan qat’iy nazar dastlabki bosqich hisoblanadi. Tadqiq etilmoqchi bo’lgan masalaning ilmiy hamda nazariy jihatidan to’g’ri hal etilishi ilmiy ishning asosi hisoblanadi.

• Qo’lyozma asarlar ustida olib borilgan ko’p yillik izlanishlar shuni ko’rsatadiki, ba’zi tarihiy asarlar ijtimoiy-iqtisodiy masalalar hamda madaniy hayotga oid qimmatli ma’lumotlardir. Rasmiy hujjatlar va biografik asarlarda esa siyosiy tarihga oid qimmatli faktlar bor. Amaliy manbashunoslikda, tadqiqotchi o’zi uchun belgilangan biror mavzuga tegishli manbalar tanlab olingandan keyin ularni har biri ichki va tashqi belgilarga ko’ra guruhlarga ajratib tahlil qilinadi.

• O`zbekiston tarixini umuman tarixni o`rganishda biografik asrlar tazkiralar va memuar asarlarning axamiyati kattadir.Bazan maxsus tarixiy asarlarda uchramaydigan ma’lumotlar biografik va memuar asarlarda uchraydi. • Memuar asar deganda - yozuvchining bevosita o`zi ishtirok etgan asar tushiniladi. • SHulardan bazilariga misolar keltiramiz;

• Davlatshoh Samarqandiy. XV asrning ko`zga ko`ringan adabiyotshunos olimlaridan biridir.To`liq ismi : Davlatshoh ibn Alauddavla Bahtishoh al – Foziliy as – Samarqandiy. Tarjimai holiga oid malumotlar juda oz. O`zining “ Tazkirat ush - shuaro” asarida o`zini yirik xarbiy xizmatchi oilasida katta bo`lganini aytadi.

• Davlatshohning tug`ilgan vaqti malum emas.Lekin buni boshqa dalil malumatlarga tayanib , taxminan aniqlasa bo`ladi . Davlatshohning o`zi maskur asarini 50 yoshga kirganda yoza boshlaganini aytadi. Biz bu asarni 1487 - yozib tamomlanganini bilamiz. Bu katta muxum asarni yozish uchun ikki uch yil vaqt ketgan,albatta. SHunday tahmin qilinganda, Davlatshoh 1435-1436 yillarda tavallud topgan deyish mumkin.

• Tazkirada VII-XV asrlarida yashab ijod etgan 155 shoir haqida qisqacha, lekin nihoyatda qimatli malumotlar keltirilgan. To`g`ri har qanday ilmiy asarda bo`lgani kabi Davlatshoh Samarqandiyning tazkirasi ham ayrim juziy kamchiliklardan holi emas. Masalan, ayrim hollarda , sanalar, shoirlarning tug`ilgan joyi noto`g`ri berilgan bo`lsa ham lekin o`sha paytda yashagan shirlar haqida qimatli malumot beradi.

• Muqaddimada asarning yozilish sabablari , VII – X asrlarda yashab ijod etgan arab shoirlardan 10 nafari haqida ma’lumot berilgan. Tazkirada tildan tilga olingan shoirlar orasida fors-tojik mumtoz sheriyatining namoyondasi vatandoshimiz Abu Abdulla Jafar Rudakiy , Qatron Ibn Mansur va boshqalar haqid ma’lumotlar beradi

• Qisqasi “ Taskirat ush shuaro” O`rta osiyo , O`zbekiston va Eronning X-XV asrlardagi madaniy hayotini, o`zaro adabiy alaqolari tarixini o`rganishda muhim manba bo`ladi . Asarda yuqorida qayt etilgandek, tarihiy malumotlar ham ko`p. Bular ichida XIV asrning 30-80- yillarida bo`lgan sarbadorlar harakati haqida keltirilgan malumotlar muhimdir.

A d a b i y o t l a r : • 1. B.A.Ahmedov: “O’zbekiston halqlari tarihi manbalari”. Tosh. O’qit. 1991. • 2. T.Saidqulov: “O’rta Osiyo halqlari tarihining tarihnavisligidan lavhalar”. Tosh. O’qit. 1993. • 3. Internet ma’lumotlari.

O'xshashlar

Manbashunoslik fanining maqsad va vazifalari. Manbashunoslikning yo’nalishlari

Manbashunoslik va tarixshunoslik

Manbashunoslikning yo`nalishlaril

Hujjatshunoslik

O’zbekistonning eng yangi tarix faning metodologik asoslari