Ijtimoiy antropologiya predmeti va metodlari - Tarix - Slaydlar

Ijtimoiy antropologiya predmeti va metodlari

Yuklangan vaqt:

11.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

146.470703125 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Ijtimoiy antropologiya predmeti va metodlari Reja: 1. Ijtimoiy antropologiya fani haqida umumiy maʼlumotlar 2. Ijtimoiy antropologiya fanida foydalaniladigan metodlar

Ijtimoiy antropologiya madaniy antropologiya yoki ijtimoiy tashkilotga urg'u berib, shaxslar va inson jamoalarini o'rganadigan antropologiya bo'limi.Dastlab, ijtimoiy antropologiya insonning ijtimoiy mavjudot sifatidagi "ibtidoiy" deb ataladigan jamiyatlarda rivojlanganligi haqidagi g'oyalarni o'rgandi.

Ijtimoiy antropologiya atamasi Liverpul universitetida birinchi ijtimoiy antropologiya kafedrasini boshqargan Jeyms Freyzer tomonidan kiritilgan  Jeyms Jorj Freyzer

Ijtimoiy (sotsial) antropologiya yo`nalishi antropologiyaning inson jamoalari xulq-atvori va xatti-harakatlari modellarini tadqiq etuvchi alohida va taniqli tarmog`i sifatida Buyuk Britaniya va boshqa G`arb mamlakatlarida XIX asrdan e`tiboran ildiz ota boshladi. Aynan yuqorida tilga olingan mintaqada ushbu yo`nalishning madaniy antropologiyadan farqlari aniqlashtirib berilgan. AQSh da esa ijtimoiy antropologiya odatda madaniy antropologiya bilan bog`liqlikda tadqiqotlarda qo`llaniladi yoki sotsio-madaniy antropologiya sifatida juftlashtiriladi.

Ijtimoiy antropologiya iqtisodiyot yoki siyosatshunoslik fanlaridan o`zining yaxlit diapazoni va butun dunyodagi inson jamoalari va madaniyatlarining qiyosiy xilmaxilligiga qaratadigan fokusi bilan ajralib turadi va bu xususiyat fanga YevroAmerikanizm gipotezalarini qayta ko`rib chiqish imkonini beradi. Fan sotsiologiya fanidan bir tarafdan o`zining asosiy tadqiqot metodologiyasi (uzoq muddatli kuzatishlar va lingvistik kompetensiyalar) bilan ajralib tursa, boshqa tarafdan mikrotadqiqotlar tufayli kelib chiqadigan aktuallik va yoritilish darajasiga sodiqligini namoyish etadi. Qolaversa, ijtimoiy antropologiya qat`iy ijtimoiy hodisalardan tashqari madaniyat, san`at, individuallik va idrokni ham qamrab oladi. Ko`pgina ijtimoiy antropologlar miqdoriy tahlil usullardan, xususan, mahalliy iqtisodiyot, demografiya, inson ekologiyasi, idrok, kasalliklar va salomatlik kabi mavzularga taalluqli tadqiqotlardan keng foydalanadilar.

1. Tarixiy arxeologiya : Arxeologiya tarixiy davrni o‘rganish demakdir. Shu sababli bu tarixiy fakt qoldiqlarini o‘rganadi. Arxeologiya tarixining yozilmagan qirralarini kashf etadi. Arheologik qazishmalar davomida topilgan faktlar va buyumlar bizga insoniyatning madaniy hayoti borasidagi tassavurlarimizni boyitishga yordam beradi. Madaniy yutuqlarni aniqlash va ularning tarqalish yo‘nalishlarini ham aynan arxeologiya orqali tadqiq etish mumkin. 2. Ijtimoiy antropologiya: Ijtimoiy antropologiya termini nomidan kelib chiqib turibdiki, ijtimoiy tashkilotlar va ijtimoiy insitutlarni yuzaga kelishini tadqiq qilish demakdir. Antropolog olim Fertning qayd etishicha, “Ijtimoiy atropologiyaning asosiy yo‘nalishlaridan biri ijtimoiy jarayonlarni taqqoslash bo‘lishi lozim”Madaniy antropologiya ikki turga bo‘lib tasniflanadi: 

Ijtimoiy antropologiya Ijtimoiy antropologiya antropologiyaning muhim bir yo‘nalishi hisoblanadi. Ijtimoiy antropologiya boshqa yo‘nalishlardan farqli ravishda insoniyat hayotini ijtimoiy jihatdan tahlil etib berishi bilan farqlanadi. Ijtimoiy antropologiyani olimlar quyidagicha ta’riflaydilar: • 1. Piddingtonga ko‘ra: “Ijtimoiy antropologiya ibtidoiy jamiyatlardagi madaniyatni o‘rganadi” Ijtimoiy antropologiyaga bunday ta’rif tor doirada tushunishdir Chunki antropologiya faqatqina ibtidoiy madaniyat shakllarigina emas zamonaviy jamiyatdagi madaniyatni o‘rganadi. Bu borada antropolog olib Dubening yondashuvi ko‘proq mos keladi.

 Hind olimi M. Shirinivasga ko‘ra: " Bu insoniyat jamiyatlarlarini taqqoslab tadqiq etish imkoniki beruvchi fan yo‘nalishidir”.  Charlz Vinik: "Ijtimoiy antropologiya ijtimoiy xulq-atvorni o‘rganuvchi ayniqsa ijtimoiy shakllar va ijtimoiy insitutlarni tizimli taqqoslab o‘rganuvchi fan yo‘nalishidir”.  Pennimanning fikriga ko‘ra : "Madaniy antropologiyaning bir qismi bo‘lib ijtimoiy xodisalarni yuzaga kelishi tadqiq qiluvchi bo‘limdir.

Ijtimoiy antropologiyaning yo‘nalishlari quydagicha bo‘lishi mumkin: 1. Etnografiya 2. Oila antropologiyasi 3. Iqtisodiy antropologiya 4. Siyosiy antropologiya  5. Simvolika va lingvistika

1. Etnografiya: etnografiya ijtimoiy antropologiyaning asosiy sohasi hisoblanadi. Insoniyat irqini tahlil etadi shu bilan birgalikda ularga doir ijtimoiy-madaniy farqlanishlarni aniqlaydi

2. Oila antropologiyasi: Oila jamiyatning muhim ijtimoiy insituti hisoblanadi Bu boshqa jamiyat va madaniyat shakllarida oilani ko‘rinishlarini va vazifasini tadqiq etadi. Shu bilan birgalikda nikoh va nikoh bilan bog‘liq munosabatlarni tahlil etadi uning qay tarzda amalga oshirilishi va farqlanishlarni ijtimoiy jihatlarini ko‘rsatib beradi.

3. Iqtisodiy antropologiya : Ijtimoiy tashkilotlarda iqtisodiy qoidalar juda muhim o‘rin tutadi. Bir qator keskin ijtimoiy o‘zgarishlar iqtisodiy o‘zgarishlar bilan yuz beradi. Ijtimoiy antropologiya insoniyatning ibtidoiy stvilizatsiyasidagi iqtisodiy boshqaruvni tadqiq etib uning ijtimoiy rivojlanishga ta’siri darajasini aniqlashtiradi.

4. Siyosiy antropologiya : Siyosiy antropologiya ijtimoiy strukturada iqtisodiy boshqaruv kabi muhim ahamiyat kasb etadi . Siyosiy antropologiya siyosiy boshqaruvning barcha turlari, qonuniyatlari va qoidalarni o‘rganadi . Siyosiy hayotni tadqiq qilish barobarida ularning evolyutsion o‘zgarishlarini alohida qayd qilib boradi.

5. Simvolika va Lingvistika: Til va belgilar bilan izlanishlarni olib borib ularning jamiyatdagi ahamiyati va boshqa jamiyatlarga ko‘chib o‘tish yo‘nalishlarini aniqlaydi. Bu jamiyatni tadqiq qilish borasida muhim faktlar qayd etish qoidalarini izohlaydi.

1. Ilmiy uslub : Har qanday fan mazmunigagina emas ilmiy ulsubiga ham ega bo‘lishi lozim. 2. Dalillarga asoslanishi : Fan faktlarni o‘rganish hisoblanadi. Bu real holatdagi xaqiqatni aniqlaydi. Fan mukammal emas lekin urinib ko‘rsa bo‘ladi 3. Universiallik : Fan qoidalari universial bo‘lishi lozim . Bu xamma joyda va har qanday davrda o‘zini ko‘rsata qolishi kerak.  Ijtimoiy antropologiya metodlari

 Ijtimoiy antropologiya metodlari 4. Asoslanganlik : Fan qoidalari asoslangan xolda bo‘lishi lozim . Asoslanish har qanday davrda ham kerak bo‘ladi. Asoslanish xaqiqatni yuzaga chiqarishning eng maqbul yo‘lidir. 5. Sababiylik va o‘zaro aloqadorlik : Fan o‘zaro aloqadorlik sabablarini umumiylik bilan bog‘langan mazmunini aniqlashi kerak bo‘ladi. 6. Prognozlash: Fan sinalgan va umumiy qoidalar asosida o‘zaro ta’sir munosabatlarini oldindan aytib bera olishi kerak bo‘ladi. Bu borada fan o‘zi o‘rnatgan qoidalar asosida masalaga yondashib sabab ehtimolik asosida ishontira olishi lozim. Olimlar umumiylik va o‘zgarmaslikga fan qoidalari qanchalik ta’sir eta olishini bilishadi.

 Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Hendry, Joy. An Introduction to Social Anthropology: Other People`s Worlds. London. 1999. 2. Dianteill, Erwan, Cultural Anthropology or Social Anthropology? A Transatlantic Argument. 2012. 3. Bernard, R. Research Methods in Anthropology. Lanham: Alta Mira Press. 2006. 4. Sumananthromaterials.blogspot.com. Anthropology for beginners: Social and Cultural anthropology. 2010. Academic blog post explaining the similarities/ differences between social and cultural anthropology.

E’tiboringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

Tarix o’qitishning metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Tongo va Taitiliklar ijtimoiy tuzumi

Antrapologiya tadqiqot uslublari oʻrganish metodlari

Sivilizatsiya fani predmeti, maqsad va vazifalari

Tarix o’qitishning ko’rsatmali metodlari