Tarix o’qitishning ko’rsatmali metodlari - Tarix - Slaydlar

Tarix o’qitishning ko’rsatmali metodlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

196.40625 KB

Ko'chirib olish

TARIX O’QITISHNING KO’RSATMALI METODLARI

Tarix o’qitishning ko’rsatmali metodlari Ko’rsatmalilik deganda, avvalo o’qitish va tarixiy bilimlarning o’rganishning ko’rsatmali usuli, o’qituvchi bayoninng manbai va uni ko’rsatmali bo’lishi, uning o’quvchilardagi aniq, tayyor obrazlarga suyana bilishi, o’quv vositasi materialini bayon qilish vaqtida ko’rsatmali qurollardan foydalanish va ko’rsatmali qurollar vositasida o’quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish hamda ularning o’rganilayotgan tarixiy faktlarni, voqea va hodisalarni aynan o’zini yoki ularning tasvirlarini ko’rish yordamida o’rganishlari tushuniladi.

Tarixiy hujjatlar va badiiy adabiyotlardan foydalanish o’qituvchi bayonini obrazli qilib aniqlashtirsa, ko’rsatmali qurollar vositasida o’quvchilarda o’tmish to’g’risida yorqin va aniq tasavvur hosil bo’ladi, o’quvchilarning eshitish faoliyatiga ko’rish va sezish organlarining faoliyati ham qo’shiladi. SHu bilan ularning bilimi yanada chuqurlashadi, mustahkamlanadi.

SHuningdek, bezaklardan foydalanmay turib, o’rganilayotgan davrning manzarasini ham to’la, aniq va chuqur tasavvur qilib bo’lmaydi.O’qituvchining bayoni har qancha to’liq bo’lganda ham o’quvchilarning voqealar to’g’risidagi tasavvurlari to’la bo’lmaydi.Avvalo ko’rsatmali qurol o’quvchilarning bilim olishida muhim manba bo’lib xizmat qiladi. Tarix o’qitishning ko’rsatmali bo’lishining ta’limiy va tarbiyaviy ahamiyati ham katta.

Ko’rsatmali qurollar o’quvchilarning tarixiy tasavvurlariga aniqlik kiritish va bu tasavvurlarni aniqlashtirishga yordam beradi. Ko’rsatmali tasvirlar tarixiy fakt va hodisalarning tashqi ko’rinishinigina emas, balki ularning ichki mohiyatini ham ochib beradi. Ko’rsatmali qurollar o’quvchilarning murakkab tarixiy hodi salarni, tarixiy tushunchalarning ma’nosini osonroq tushunib olishlariga yordam beradi.

Ko’rsatmali qurollar o’quvchilarda tarixiy tushunchalarni shakllantirishga, ularning nazariy xulosalash va umumlashtirishg a, yakunlarini, ijtimoiy rivojlanishning ob’ektiv qonuniyatlarini, o’zaro aloqalarni yaxshiroq tushunib olishlariga yordam beradi, shuningdek, o’quvchilarni estetik jihatdan tarbiyalashning muhim vositasi bo’lib ham xizmat qiladi.

SHu tariqa, ko’rsatmalilikning ahamiyati tarixiy faktlarni, hodisalarni ko’rish organlari ishtirokida mushohada etish va ular haqida aniq tasavvur hosil qilish bilan chegaralanmaydi, murakkab tarixiy hodisalarni, tushunchalarni tushunib olishni ham yengillashtiradi, tarixni haqqoniy tushunishga yordam beradi.

SHUNDAY QILIB, KO’RSATMALILIK METODI: 1) tarixiy bilimlarning asosiy manbalaridan biri bo’lib xizmat qiladi; 2) o’quv materialining ta’lim-tarbiya vazifalarini muvaffaqiyatli amalga oshirishga yordam beradi; 3) o’qituvchi bayonining aniq, obrazli va ta’sirchan bo’lishiga yordam beradi; 4) o’quvchilarning o’quv materialini o’rganishga qiziqishini oshiradi va ularning bilish faoliyatini faollashtiradi; 5) o’qituvchining bayonini va uning darsda qo’llangan boshqa o’quv usullarini o’quvchilarning tushunib olishini yengillashtiradi; 6) o’quvchilarning fikrlash faoliyatini va ijodiy qobiliyatini o’stiradi; 7) o’quvchilar bilimining aniq, chuqur va mustahkam bo’lishiga yordam beradi.

KO’RSATMALI QUROLLAR KLASSIFIKATSIYASI. va foydalanish usullariga qarab quyidagi turlarga bo’linadi:ularni tayyorlash texnikasi tarixiy obrazlarning xarakteri, Ko’rsatmali qurollar o’zining mazmuni, 12 1702 18 07 01

1. Predmet ko’rsatmalilik - tarixiy yodgorliklar, esdalik joylari, me’moriy yodgorliklari xo’jalikka doir va boshqa qurilishlar, mehnat qurollari, qurol- yarog’lar, ro’zg’or buyumlari, shu jumladan arxeologik topilmalar. 2. Tasviriy ko’rsatmalar - o’qitishda foydalanish uchun ishlangan tarixiy suratlar va albomlar, san’at asarlari, portretlar, rasmlar, fotohujjatlar va fotonushalar, darsliklardagi bezaklar, o’quv diapozitivlari, diafilmlar va kinofilmlar, maketlar, mulyajlar, har xil modellar va boshqalar. 3. SHartli ko’rsatmali qurollar - tarixiy va kontur xaritalar, tarixiy atlaslar, sxemalar, grafika, diagramma va kartogrammalar, applikatsiyalar va pedagogik rasmlar.

PREDMET KO’RSATMALILIK  Predmet ko’rsatmalilik ta’limda alohida ahamiyat kasb etadi. Fizika, ximiya yoki botanika o’qituvchilari o’rganilayotgan mavzuni o’quvchilarga formula, shakl va boshqalarda ko’rsatib tushuntirsalar tarix o’qituvchisi unday imkoniyatdan mahrumdir. Tarix o’qituvchisi o’quvchilarga ibtidoiy odamlar hayoti va faoliyatining aynan o’zini ko’rsatib berolmaydi, faqat gapirib beradi, ko’rsatsa faqat ibtidoiy kishi ishlatgan qurollarni, yashagan joylarini, yoki aytaylik feodallarning o’zaro urushlarini emas, urushda ishlatilgan qurollarni va boshqa ba’zi buyumlarni, lekin har holda kishilarning o’tmishidan qolgan bu yodgorliklar tarixiy voqealar to’g’risida real tasavvur qilishga so’zsiz yordam beradi. O’quvchilar oradan bir necha asrlar, xatto necha-necha ming yillar o’tib ketgan zamonlardagi voqealar to’g’risida ma’lumot beruvchi haqiqiy buyum va narsalarni juda qiziqish va hayajon bilan o’rganadilar. SHuning uchun ham o’rta ta’lim va o’rta maxsus ta’lim tizimida tarixiy o’tmishni o’rganishning asosiy manbalaridan biri bo’lgan bu yodgorliklarni to’plash va ulardan foydalanishga juda katta e’tibor beriladi. 01 01 07 150A 02 07 02 0B 0B 1B 12 13 13 1506 07 13 07 06 18

TASVIRIY KO’RSATMALI Tasviriy ko’rsatmali qurollar o’rta ta’lim va o’rta maxsus ta’lim tizimida tajribasida ko’proq qo’llaniladi. Tasviriy ko’rsatmalar bir necha xil bo’ladi: a) o’tmishdan qolgan haqiqiy asl nusxa hujjatlar asosida yaratilgan tasviriy ko’rsatmalar, hujjatli fotosuratlar va hujjatli kinofilmlar, predmet yodgorliklarining tasvirlari, mehnat qurollari, madaniy yodgorliklarning tasvirlari va boshqalar. b) ilmiy jihatdan asoslab qayta tiklangan me’moriy va boshqa yodgorliklar tasviri, ro’zg’or buyumlari yoki ular ning tasviri; v) rassomning ijodiy faoliyati bilan qilingan tasviriy ko’rsatmalar; tarixiy san’at asarlari, darslikda berilgan illyustratsiyalar, maketlar, modellar va boshqalar.

KO’RSATMALI QUROLLARNI TANLASH VA ULARDAN FOYDALANISHDA O’QITUVCHI QUYIDAGILARNI E’TIBORGA OLISHI LOZIM: 1. O’quvchilarning yoshi, bilimi va malakalari o’sib borgan sa ri ularning predmet va tasviriy ko’rsatmalarga qiziqishi ortib boradi. Masalan, 5-6-sinf o’quvchilarini ko’proq o’tmishdagi voqea va hodisalarning yaxlit manzaralari tasvirlangan kartinalar, maketlar va modellar qiziqtiradi. Yuqori sinflardagi o’quvchilarni esa predmet yodgorliklarining aynan o’zi va shartli ko’rsatmalar qiziqtiradi.

2. Har bir dars uchun tanlangan ko’rsatmali qurol mazmuni, g’oyaviyligi, ilmiyligi jihatidan talabga javob beradigan bo’lishi, sinf o’quvchilariga mos bo’lishi, soni ko’paytirib yuborilmasligi lozim. Agarda ko’rsatmali qurollar ko’payib ketsa, o’qituvchi va o’quvchilar shu qurollar bilan ovora bo’lib qolib, o’quvchilarning dars materialini o’zlashtirishlariga halaqit berishi mumkin. Darsda eng muhim 2—3 ta ko’rsatmali qurolni taxlil qilish va o’rganish kifoya. 3. O’quvchilarning ko’rsatmali kurollarni ongli ravishda puxta o’zlashtirib olishlariga erishish kerak. Buning uchun masalan, o’qituvchi “Poltava jangi”ning chizmasini tushuntirishdan oldin, o’quvchilarni Karl XII ning Rossiyaga yurishi, Ukraina hududida olib borilgan janglar bilan tanishtiradi. So’ngra jang chizmasini devorga ilib qo’yadi va uni bo’limlarga bo’lib o’quvchilarga har bir bo’limni alohida tushuntirib beradi. 4. Ko’rsatmali qurollar o’qituvchining bayoni jarayonida ko’rsatib boriladi.

KO’RSATMALI QUROLLARDAN FOYDALANISHNING METODIK USULLARI. Tarix o’qitishda qo’llaniladigan — tasviriy ko’rsatmali vositalar ichida o’quv suratlari muhim o’rin tutadi. Suratlar o’rganilayotgan voqealar va hodisalar haqida o’quvchilarda yorqin tasavvur hosil bo’lishiga yordam beradi. Tarixiy mavzularga bag’ishlangan suratlar mazmuni va xarakteriga qarab quyidagi turlarga bo’linadi: 01 3D21

 1. Voqelik suratlari. Ularda muhim voqealar, ijtimoiy hayotdagi noyob faktlar, harbiy harakatlar yoritiladi. Masalan, bu suratlar o’qituvchidan voqeani yorqin hikoya qilib berishni, voqeaning rivojlanishi va undagi dramatizmni ochib berishni talab etadi. SHundagina kartina o’quvchilarga ahloqiy va g’oyaviy ta’sir etishi mumkin.  2. O’ rganilayotgan davr uchun tipik bo’lgan voqealarni aks ettiruvchi suratlar. Masalan, «Qadimgi Gretsiyada qul savdosi». Suratning bu turi katta bir voqeani yoki uning bir ko’rinishini o’rganish bilan bog’liq bo’lgan hamma savollarga javob bera di. Ular ustida o’quvchilarning faol mustaqil ishlarini tashkil etish xam mumkin.

3. Qadimgi shaharlar, qurilishlar, me’moriy yodgorliklari yoki ularning ansambli tasvirlangan tarixiy suratlar. Masa lan, “Qadimgi dunyo tarixi” darsligida berilgan «Afina Akropo li» va boshqalar. Kartinalarning bu turini o’qituvchi o’quvchilarga mufassal tasvirlab tushun tirib beradi. Masalan, o’quvchilarni Akropolga xayolan ekskursiya qildirish. 4. Tarixiy portretlar. Ular ustida o’quvchilar mustaqil ish olib boradigan bo’lsa, ular tarixiy shaxslarning hayoti va faoliyatini og’zaki yoki yozma ravishda hikoya qilib beradi.

O'xshashlar

Tarix o’qitishning metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Tarix va zamonamiz

Tarix fanidan slayd test

Tarix saboqlari va mustaqillik istiqbollari

Tarix o’qitishda axborot texnologiyalardan foydalanish