Birinchi jahon urushining sabab va oqibatlari - Tarix - Slaydlar

Birinchi jahon urushining sabab va oqibatlari

Yuklangan vaqt:

07.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20134.669921875 KB

Ko'chirib olish

MAVZUNING TAYANCH PUNKTLARI: 2

BIRINCHI JAHON URUSHINING BOSHLANISH SABABLARI Birinchi jahon urushi – ikki harbiy-siyosiy guruhlar bo`lgan Antanta va Uchlar(To`rtlar) ittifoqi davlatlari o’rtasida 1914-1918 yillarda sodir bo`lgan muhim siyosiy voqiylik . 3

06/07/2024 4Antanta va Uchlar Ittifoqi

06/07/2024 5

06/07/2024 6

GЕRМАNIYА IМPЕRIYASI АVSTRO- VENGRIYA ИМPЕRIYASI ИТАЛИЯ “ Uchlar ittifoqi” 188 2188 2

BUYUK. BRITANIYA FRANSIYA ROSSIYA IMPERIYASI1904 190 7190 7 АНТАНТА

BIRINCHI JAHON URUSHINING VUJUDGA KELISH SABABLARI  Ikki harbiy-siyosiy guruh o’rtasida bo’lingan dunyoni qaytadan bo’lib olish uchun boshlangan kurash; 06/07/2024 9

1914-YILNING 28-IYULIDA SERBIYALIK MILLATCHI G. PRINSIP TOMONIDAN SARAYEVODA AVSTRIYA-VENGRIYA TAXTI VORISI FRANS FERDINAND O‘LDIRILDI . Frans Ferdinand BIRINCHI JAHON URUSHINI KELTIRIB CHIQQAN BAHONA

Sarayevodagi qotillik

Gavrilo Prinsip Terezina qamoqxonasi 11 15 1004

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi Sana Kim e’lon qildi Kimga e’lon qildi 1914-yil 28-iyul Avstriya-Vengriya Serbiya 1-avgust Germaniya Rossiya 3-avgust Germaniya Fransiya 4-avgust Germaniya Belgiya Buyuk Britaniya Germaniya 5-avgust Chernogoriya Avstriya-Vengriya 6-avgust Avstriya-Vengriya Rossiya Serbiya Germaniya 9-avgust Chernogoriya Germaniya 11-avgust Fransiya Avstriya-Vengriya 12-avgust Buyuk Britaniya Avstriya-Vengriya 22-avgust Avstriya-Vengriya Belgiya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi) Sana Kim e’lon qildi Kimga e’lon qildi 23-avgust Yaponiya Germaniya 25-avgust Yaponiya Avstriya-Vengriya 1-noyabr Rossiya Turkiya 2-noyabr Serbiya Turkiya 3-noyabr Chernogoriya Turkiya 5-noyabr Buyuk Britaniya Turkiya Fransiya 1915-yil 23-may Italiya Avstriya-Vengriya 3-iyun San-Marino Avstriya-Vengriya 21-avgust Italiya Turkiya 14-oktabr Bolgariya Serbiya 15-oktabr Buyuk Britaniya Chernogoriya Bolgariya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi) Sana Kim e’lon qildi Kimga e’lon qildi 16-oktabr Fransiya Bolgariya 19-0ktabr Italiya Bolgariya Rossiya 1916-yil 9-mart Germaniya Portugaliya 15-mart Avstriya-Vengriya Portugaliya 27-avgust Ruminiya Avstriya-Vengriya Italiya Germaniya 28-avgust Germaniya Ruminiya 30-avgust Bolgariya Ruminiya 1-noyabr Turkiya Ruminiya 1917-yil 6-aprel AQSh Germaniya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi) Kim e’lon qildi Kimga e’lon qildi 7-aprel Kuba Germaniya 10-aprel Bolgariya AQSH 13-aprel Boliviya Germaniya 20-aprel Turkiya AQSH 2-iyul Gresiya Germaniya Avstriya-Vengriya Turkiya Bolgariya 22-iyul Siam Germaniya Avstriya-Vengriya 4-avgust Liberiya Germaniya 14-avgust Xitoy Germaniya Avstriya-Vengriya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi) Sana Kim e’lon qildi Kimga e’lon qildi 6-oktabr Peru Germaniya 7-oktabr Urugvay Germaniya 26-oktabr Braziliya Germaniya 7-dekabr AQSh Avstriya-Vengriya 7-dekabr Ekvador Germaniya 10-dekabr Panama Avstriya-Vengriya 16-dekabr Kuba Avstriya-Vengriya 1918-yil 23-aprel Gvatemala Germaniya 8-may Nikaragua Germaniya Avstriya-Vengriya 23-may Kosta-Rika Germaniya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi) Sana Kim e’lon qildi Kimga e’lon qildi 12-iyul Gaiti Germaniya 19-iyul Gonduras Germaniya 10-noyabr Ruminiya Germaniya

Shliffen rejasi. Unga ko’ra, Parij 39 kun ichida egallanishi, 42 kunda Fransiya to’liq taslim bo’lishi kerak edi.

Qo’shimcha ma’lumot Shliffen rejasiga ko’ra, Fransiyani bosib olgandan so’ng, Germaniya bu yerda qo’shinning 9 % iniqoldirib, 91 % ini Rossiya imperiyasiga qarshi yo’naltirmoqchi edi. Germaniya imperatori Vilgelm II shunday degan: “Paris for lunch, dinner at St. Petersburg". Tarjimasi: “Bizning tushligimiz Parijda, kechki ovqatimiz esa Sankt- Peterburgda bo’ladi”.

Marna jangi

Qo’shimcha ma’lumot Marna yaqinidagi jangda urush maydoniga qo’shimcha kuchlarni jo’natish uchun Fransiya qo’mondonligi hatto … Parij taksilaridan foydalangan . 1914-yil 7-sentabrda 600 ta taksi shu maqsadda askar tashigan.

“ Marna taksilari” (Reno avtomoboli). Undan Marna bo’yiga askarlarni tashishda foydalanishgan.

Marna bo’yidagi jangda qo’llanilgan harbiy texnikalar

1914-yildagi Kavkaz fronti

Mavzu yuzasidan ma’lumot 1915-yilning 19-yanvarida Antanta harbiy dengiz kuchlari Turkiyaga qarshi Dardanell bo’g’ozida harbiy operatsiyalarni boshlab yubordi. Germaniya mumkin bo’lgan barcha imkoniyatlardan foydalanib, Turkiyaga yordam ko’rsatdi.

Sarich burnidagi jang sxemasi

Nemislaning “Gyoben” va “Breslau” kemalarini ta’qib qilayotgan Britaniya kemasi

Rus armiyasining Sariqamish (Kavkaz fronti)dagi pozitsiyalaridan biri

Mavzu yuzasidan ma’lumot Buyuk chekinish. Germaniya va Avstriya- Vengriya 1915-yilning bahorida Sharqiy frontda hujum boshladilar. Natijada, rus qo’shini qonli mudofaa janglari olib borishga majbur bo’ldi. 850 ming soldat va zobit nobud bo’ldi. 900 ming nafari asir tushdi. Rus qo’shini Polsha, Boltiqbo’yi, Ukraina va Belorussiyaning bir qismini tashlab chiqishga majbur bo’ldi. Bu chekinish Birinchi jahon urushi tarixiga “buyuk chekinish” nomi bilan kirdi.

122 mm li rus gaubitsasi o’t ochmoqda. Sharqiy front. 1915-yil.

Nemis otliq qo’shinlari 1915-yil 5-avgustda Varshavaga kirib kelmoqda.

Mavzu yuzasidan ma’lumot Sharqiy frontdagi dastlabki g’alabalardan ruhlangan Germaniya G’arbiy frontdagi ahvolini ham o’zgartirib olmoqchi bo’ldi. Bu o’rinda u mutlaqo yangi qurol – suvosti kemalariga katta umid bog’ladi.

Germaniyaning Birinchi jahon urushi davridagi mashhur “U-20” suvosti kemasi

Mavzu yuzasidan ma’lumot Germaniya harbiy harakatlar hududlaridagi har qanday suv osti kemalarini ham cho’ktirib yuborish niyatida edi.

Germaniya tomonidan suv osti urushi e'lon qilingan hudud (Britaniya qirg'oqlari)

Mavzu yuzasidan ma’lumot Germaniya suvosti kemalari 1915-yilning 7-may kuni buyuk Britaniyaning “Luzitaniya” yo’lovchi kemasini cho’ktirib yubordi. Uning bortida jami 2000 ga yaqin yo’lovchi bor edi. Ulardan 1195 nafari halok bo’ldi.

“ Luzitaniya” kemasi

Cho’kayotgan “Luzitaniya”

Mavzu yuzasidan ma’lumot Germaniya 1915-yilning 25-aprelida Ipr jangi da urushlar tarixida birinchi marotaba kimyoviy qurol – zaharli gaz (xlor) ishlatdi. Natijada 15ooo kishi zaharlandi. Ulardan 5 mingi vafot etdi. Biroq, bu qurol ham Germaniya kutgan natijani bermadi. Antanta qo’shini tez orada gazga qarshi himoya vositasi (protivogaz) bilan ta’minlandi.

Ipr jangi Shamol zaharli gazni raqib tomonga haydamoqd a

G’arbiy front. 1915. Kimyoviy zaryad otuvchi nemis minomyoti

G’arbiy front. 1915. Zaharli gazlarga qarshi turli gazniqob (protivogaz)la r

Mavzu yuzasidan ma’lumot Yevropada borayotgan urush harakatlari Yaponiyaning Uzoq Sharq va Tinch okeanidagi harbiy harakatlari uchun qulay sharoit tug’dirdi. U 1915-yilning 18- yanvarida Xitoy hukumati oldiga qator talablarni qo’ydi.

Yigirma bir talab Yaponiyaning Xitoyga qo’ygan talabnomasi matni (yapon tilida).

Mavzu yuzasidan ma’lumot Rossiya qo’shinining 1915- yilgi buyuk chekinishi Bolgariyani kimning tarafida urushga kirishi masalasini hal etdi.

Bolgariya shohi Ferdinand I ning Serbiyaga urush e’lon qilish to’g’risidagi Manifesti

Mavzu yuzasidan ma’lumot 1915-yilning 6-sentabr kuni Avstriya-Vengriya va Bolgariya, 15-sentabr kuni Bolgariya va Turkiya o’rtasida ittifoqchilik shartnomalari imzolandi. Shu tariqa, “To’rtlar ittifoqi” vujudga keldi.

“ To’rtlar ittifoqi” (chapdan o’ngga – Vilgelm II, Frans Iosif I, Mehmed V, Ferdinand I)

1916-1917- yillardagi urush harakatlari

Verden jangi Germaniya hukmron doiralari Rossiyani tor- mor eta olmagach, yana asosiy e’tiborni G‘arbiy frontga qaratdi. Bundan ko‘zlangan maqsad - Fransiya taqdirini uzil- kesil hal etish edi.

Germaniya qo‘shinining hujumi 1916 - yilning 21-fevralida boshlandi va 21-martgacha davom etdi. Nemis piyoda askarlari hujumga ko‘tarilganda fransuzlar kutilmaganda ularni to‘plardan qattiq o‘qqa tutdilar.

Bu jangda inglizlar urushlar tarixida birinchi bor yana bir yangi qurol - tankni ishga soldilar. Po‘latdan yasalgan bu dahshatli qurol dushman qo‘shinini dastlab qattiq sarosimaga solib qo‘ydi.

Verden va Somma janglari misli ko‘rilmagan darajada qirg‘inbarot janglar ham bo‘ldi. Verden jangining tarixga „Verden qirg‘ini“ nomi bilan kirganligi bejiz emas. Ularda har ikki tomondan 2 million 260 mingdan ortiq jangchi halok bo‘lgan.

Sharqiy frontdagi ahvol Germaniya qo‘shini 1916-yil fevral oyida G‘arbiy frontda hujumga o‘tgach, Fransiya yordam so‘rab yana Rossiyaga murojaat qilishga majbur bo‘ldi.

Bunga javoban general A.A. Brusilov qo‘mondonligidagi rus qo‘shini may oyida hujumga o‘tdi. 4-iyul kuni Avstriya-Vengriya qo‘shinining Galitsiyadagi fronti yorib o‘tildi va Avstriya-Vengriya qo‘shiniga qattiq zarba berildi A.A. Brusilov

Ruminiyaning urushga kirishi 1914-yilning 1- oktabrida Rossiya- Ruminiya shartnomasi imzolangan edi. Shartnomaga ko‘ra, Rossiya Ruminiyaning hududiy yaxlitligini kafolatlaydigan bo‘ldi.

1916-yilning 17-avgust kuni Ruminiya bilan Antanta davlatlari o‘rtasida shartnoma imzolandi va Ruminiya Avstriya-Vengriyaga qarshi urushga kirish majburiyatini oldi.

Tomonlarning rejalari Harbiy-iqtisodiy jihatdan qoloq Rossiya ham 1917-yilning boshlarida oylik o‘q- dori va harbiy texnika ishlab chiqarish bo‘yicha eng yuqori ko‘rsatkichga erishdi.

1916-yilning 29- avgustida general- Feldmarshal fon Gindenburg Germaniya qo‘shinining qo‘mondoni etib tayinlandi va ko‘p o‘tmay Germaniya qo‘shinining 1917-yilgi harakat rejasini tuzib chiqdi. General Feldmarshal fon Gindenburg

AQSHning urushga kirishi 1915-yilda AQSH Buyuk Britaniya va Fransiya bilan 500 mln. dollar miqdorida qarz berish haqidagi shartnomani imzoladi. Asta-sekin Yevropadagi 20 davlatning AQSHdan qarzi 10 mlrd. dollarni tashkil etdi.

1917-yilning 3- fevralidan boshlab Germaniya Buyuk Britaniyaga qarshi cheklanmagan suvosti urushi e’lon qilganligi va bu urushning, ayni paytda, AQSH manfaatlariga ham katta zarar yetkazganligi AQSH hukmron doiralarini befarq qoldirmadi.

AQSH hukumati 6- aprel kuni Germaniyaga urush e’lon qildi. AQSH harbiy kuchlarining dastlabki qismlari 26-iyunda Fransiya hududiga tashlandi.

BIRINCHI JAHON URUSHINING TURKISTONGA TA’SIRI  G‘arbiy Yevropa davlatlaridan taraqqiyoti ancha orqada qolib ketgan Rossiya urush tufayli yanada nochor ahvolga tushib qoldi. Natijada podsho hukumati o‘z mustamlakalaridan, jumladan, Turkiston o‘lkasidan ham yanada ko‘proq foyda olish uchun ularning tabiiy boyliklarini ko‘proq o‘zlashtirishga jonjahdi bilan kirishdi. Mahalliy aholidan esa arzon mehnat kuchi sifatida foydalanishga harakat qildi 06/07/2024 64

Bu urush tufayli Rossiyada ommaviy safarbarlik e’lon qilindi. Safarbarlik Rossiyaning mustamlakalariga jumladan, Turkistonga ham tegishli edi. Unga ko‘ra Turkiston o‘lkasidan urushga 19 yoshdan 43 yoshgacha bo‘lgan aholining yevropalik qismi vakillari chaqirildi. Aynan hosillarni yig‘ib olish vaqtiga to‘g‘ri kelgan bu chaqiruv Turkiston o‘lkasidagi Rossiya gubernalaridan ko‘chirib keltirilganlarning oilalari uchun qiyinchilik tug‘dirdi. 06/07/2024 65

«FAVQULODDA MUHOFAZA HOLATI» 1914-yilda Turkistonda «favqulodda muhofaza holati» deb e’lon qilinishi natijasida mustamlaka hukumatning mahalliy aholi ustidan nazorat va jazo choralari kuchaydi. Turkiston aholisi urushga safarbarlik e’lon qilinishiga qarshi chiqib, «favqulodda holat» tartiblariga rioya etmay qo‘ydilar. Bunday tartiblarni buzganlar 50 so‘mgacha jarima to‘laydigan yoki 3 oygacha qamoqqa olinadigan bo‘ldi. Busiz ham aholi turmush sharoitining yomonligi, oziq-ovqat va boshqa mahsulotlarning yetishmasligi, narx- navoning oshib ketganligi o‘lkada norozilik kayfiyatining yanada oshishiga hamda ommaviy ko‘rinishdagi qo‘zg‘olonlarning kuchayishiga sabab bo‘ldi 06/07/2024 66

BIRINCHI JAHON URUSHINING TURKISTONGA TA’SIRI 06/07/2024 67

 Urush ketayotgan joylardagi vayronagarchiliklarni tugatish, mudofaa inshootlarini qurish, urushga oziq-ovqat va qurol-yarog‘larni tayyorlash va ularni joylarga yetkazish ishlari katta muammoga aylandi. Bu ishlarni amaliy boshqarish va tashkil qilish umuman izdan chiqib ketdi. Muammoni hal qilish uchun qo‘shimcha ishchi kuchi va front ortida ishlash uchun ko‘plab odamlar zarur bo‘ldi. 06/07/2024 68

 Shu vaziyatdan kelib chiqib amaldagi hukumat tomonidan imperiya mustamlakalaridagi tub aholi vakillari va urushga safarbar qilinmagan kishilardan front orqasidagi ishlarda foydalanishga qaror qilindi. 1916-yil 25-iyunda Rossiya imperatori Nikolay II (1894–1917) Oliy Bosh qo‘mondon va harbiy vazir taklifi bilan chiqargan farmoni bo‘yicha «front ortidagi xizmatlar uchun Turkiston, Sibir va Kavkazdan 19 yoshdan 43 yoshgacha bo‘lgan erkaklar safarbarligi» boshlandi 06/07/2024 69

MUSTAHKAMLASH  1) I jahon urushiga Turkistondan kimlar safarbar etildi? A) 19 yoshdan 43 yoshgacha bo’lgan aholi B) 19 yoshdan 42 yoshgacha bo’lgan aholining yevropalik qismi C) 19 yoshdan 42 yoshgacha bo’lgan aholi D) 19 yoshdan 43 yoshgacha bo’lgan aholining yevropalik qismi  2) Turkistonda qachon “Favqulotda muhofaza holati” e’lon qilindi? A) 1914 B) 1917 C) 1915 D) 1916  3) Rossiya imperatori Nikolay II hukmronligi yillarini aniqlang. A) 1894-1917 B) 1893-1917 C) 1896-1917 D) 1895-1917  4) Qachon Rossiya imperatori Nikolay II ning “front ortidagi xizmatlar uchun ”safarbarligi e’lon qilindi? A) 1916-yil 24-iyun B) 1916-yil 25-iyul C) 1916-yil 24-iyul D) 1916-yil 25-iyun  5) Rossiya imperatori Nikolay II ning “front ortidagi xizmatlar uchun ” safarbarligiga ko’ra qayerlardan erkaklar front orqasiga safarbar etildi? A) Asetiya, Dog’iston, Checheniston B) Turkiston, Dog’iston, Astraxan C) Turkiston, Sibir, Kavkaz D) Verniy, Turkiston, Kavkaz 06/07/2024 70

06/07/2024 71UYGA VAZIFA:  Yangi mavzuni o’qib, xarita bilan ishlash;  Yangi mavzu bo’yicha 10 tadan tezkor savol-javob tuzib kelish;  Birinchi jahon urushi haqida internet orqali ma’lumot to’plash;

06/07/2024 72

O'xshashlar

Turkistonning xonliklarga bo'linib ketishi, uning sabab va oqibatlari

II-jahon urushining boshlanishi va uning kengayib borishi

Birinchi Jahon urushi va Rossiyadagi davlat to’ntarishlari

Birinchi jahon urushi yakunlari va versal shartnomasi

Ikkinchi jahon urushining tugashi. Fashistlar Germaniyasining tor-mor qilinishi