Birinchi Jahon urushi va Rossiyadagi davlat to’ntarishlari - Tarix - Slaydlar

Birinchi Jahon urushi va Rossiyadagi davlat to’ntarishlari

Yuklangan vaqt:

28.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3244.919921875 KB

Ko'chirib olish

Birinchi Jahon urushi va Rossiyadagi davlat to’ntarishlari

Reja: 1. Birinchi jahon urushi va uning jahon tarixidagi o’rni 2. Antanta va Uchlar Ittifoqi. 3. Rossiyada totalitar tuzumning qaror topishi 4. Rossiya 1917-yil oktyabr to’ntarishidan keyin. 5. Brest tinchlik shartnomasi.

XIX asr oxiri — XX asr boshlarida keskinlashgan dunyoni qaytadan bo'lib olish uchun bo'lgan kurash Yevropa davlatlarining ikki guruhi shakllanishiga olib keldi. Birinchi guruhda Germaniya boshchiligidagi Avstro-Vengriya, Turkiya va Bolgariya bor edi. Ikkinchi guruhga esa Angliya, Fransiya va chor Rossiyasi kirgan edi. Keyinroq unga Italiya, Yaponiya, Amerika Qo'shma Shtatlari va boshqa davlatlar qo'shildilar.

Davlatlarning mazkur ikki guruhi o'rtasida mustamlakalarni bo’lib olish, ta'sir doiralarini qaytadan taqsimlash va XX asr boshlarida vujudga kelgan kuchlarning yangicha o ’ zaro nisbatiga mos ravishda yangi jahon tartiblarni qaror toptirish uchun kurash borar edi. Bu shiddatli va ayovsiz kurashning o'ziga xos xususiyati shunda ediki, u milliy manfaatlar uchun emas, balki hali bo'lib olinmagan yerlarni qolga kiritish uchun intilayotgan yirik sarmoya egalarining manfaati uchun olib borilmoqda edi. Bu — dunyoni qaytadan bo’lib olish, ulkan daromad va jahon bozorida alohida imtiyozlarga ega bo'lish uchun kurash edi.

XX asr boshlarida Germaniya qudratli jahon davlatiga aylandi va mustamlaka yerlardan o’z ulushini talab qila boshladi. U Britaniya imperiyasi uchun jiddiy havfga aylandi. Kuchli nemis dengiz flotining yaratilishi Britaniya imperiyasining mavqeiga ham zarba edi. Chunki Angliyaning dengizlardagi ustunligi musramlaka yerlardagi hukmronligining barqarorligini kafolatlar edi. Germaniyaning Afrikadagi mustamlakalarga da'vosi bu qit'adagi fransuz va inglizlarga qaram yerlarga ham xavf tug'dirardi.

1904-yil aprel oyida Angliya va Fransiya o'rtasida so'nggi bo'sh, ya'ni hali egallanmagan yerlarni bo’lib olish va ularni birgalikda himoya qilish haqida bitim imzolandi .U Antanta ittifoqi deb nomlandi (fransuzcha entent — samimiy ). Ana shu bitim tufayli muslamlaka masalalari bo'yicha ingliz-fransuz ziddiyatlari bartaraf etildi va harbiy ittifoq yo'li ochildi.

1881 yil 20 may – Uchlar Ittifoqi – Germaniya, Avstro-Vengriya, Italiya 1907-yil 31 avgust Antanta ittifoqi – Buyuk Britaniya, Fransiya, Rossiya

Angliya Rossiyani ham Anlantaga jalb etishga ahd qildi. Chunki Rossiyasiz Germaniyaga qarshi kurashda g ’ olib chiqish mumkin emas edi. 1 907-yil 31-avgustda Osiyodagi ta'sir doiralanni bo'lib olish haqida ingliz-rus bitimi imzolandi. Mazkur bitimga ko'ra, Eron uch ta'sir hududiga bo'lindi: mamlakat shimoli - rus ta'sir hududi, janubi - ingliz ta'sir hududi, mamlakat markazi esa betaraf hudud deb qabul qilindi. Rossiya Afg'onistonni o'z ta'sir doirasidan chetda deb tan oldi va Afg'onision bilan barcha munosabatlarrri faqat ingliz hukumali orqali olib borishga rozi bo'ldi.

1907-yil bitimi ikkala mamlakaining Qsiyodagi keskin ziddiyatlarini vaqtincha bartaraf etdi. Ayni paytda, Germaniya, Avstro-Vengriya va Italiya ishtirokidagi Uchlar ittifoqiga qarshi Buyuk Britaniya, Fransiya va Rossiya tarkibidagi Uchlar kelishuvini yuzaga keltirdi. Urush boshlangach, Italiya betaraf bo'lib turdi. Ammo 1915-yil may oyida Afrikadan mustamlakalar va Bolqondan yer berish, shuningdck, 50 million funt sterling zayom ajralish haqida Antantadan va'da olgach, Uchlar ittifoqi haqidagi shartnomadan chiqdi va 23-mayda Avstro-Vengriyaga urush e'lon qiidi.

Ikkala harbiy ittifoq ham urushga hazirlik ko'rmoqda edi. Ikki mamlakat o’zining barcha harbiy tadbirlarini Germaniyaga qarshi harbiy operatsiyalarni birgalikda amalga oshirishni nazarda tutgan holda rejalashtirishi ta'kidlangan edi. Наrbiу-dengiz shtablari o'rtasida imzolangan konvensiyaga ko'ra, Angliya Fransiyaning Atlantika dengizi sohillarini himoya qilishni, fransuz floti еsа O’rta Yer dengizida ingliz manfaatlarini muhofaza qilishni o'z zimmasiga oldi.

Ikkala harbiy ittifoqda ham qurol-yarog'larning yangi turlari yaratildi, o'ta qudratli harbiy kemalar qurildi. Jumladan, Angliyada tarixdagi ilk tanklar yasaldi. Germaniyada kimyoviy urushga tayyorgarlik borar, zaharlovchi moddalar ishlab chiqarilmoqda edi. Barcha mamlakatlarda pulemyotlarning eng yangi turlari ixtirosi ustida ish olib borildi, harbiy samolyollardan foydalanishga hozirlik ko'rildi.

1914-yil 29-iyul da Rossiya imperatori Nikolay II harbiy safarbarlik haqidagi buyruqni imzoladi. 1-avgust kuni Germaniya ham safarbarlik e'lon qildi va shu kuniyoq Rossiyaga urush ochdi. Rus-german urushi boshlandi. 1914-yil 3- avgustda Germaniya Fransiyaga urush e'lon qildi. 4-avgustda esa Angliya Germaniyaga urush e'lon qildi. 19l4-yil 23-avgustda Yaponiya Germaniyaga urush ochdi va uning Xitoydagi bir qator yerlarini, shuningdek, Tinch okeanidagi Germaniyaga qarashli bir qancha orollarni egallab oldi. Turkiya Germamyani qo'llab-quvvatladi. 1914-yil 22-iyul da Turkiya harbiy vaziri shu haqda bayonot berdi. 1914-yil 2-noyabr da Rossiya, 5 va 6-noyabr da esa Angliya va Fransiya Turkiyaga urush e'lon qildi. Nihoyat, uzoq kelishuvlardan so'ng 1915-yil 13-mayda Italiya Avstro-Vengriyaga urush e'lon qildi.

Birinchi jahon urushining sabablari: Yevropa daviatlarinmg ikki harbiy-siyosiy guruhi— Antanla va Uchlar ittifoqi o'rtasida dunyoni qaytadan bo 'lib olish uchun kurash. Jahon bozorida ta'sir doiralarini qaytadan bo'lish, yangi yerlar zabt etish uchun kurash.

Urushayotgan tomonlarnmg maqsadlari:  Germaniya — Angliya va Fransiyaning yerni bosib olish; Fransiya va Rossiyani kuchsizlanlirish, Yevropa va Osiyoda (Sharqiy O'rla Yer dengizi mamlakatlari, Turkiya) o'z hukmronhgini o'rnatish;  Avstro-Vengnya — Bolqonda ta'sir doirasini kengaytirish, zulm ostidagi slavyan xalqlarining milliy-ozodlik harakatlarini bostirish.

• Angliya — Germaniyani kuchsizlantirish, uning mustamlakatari bir qismini bosib ohsh. Usmonli imperlyasini bo'lish; • Fransiya — Germaniyani kuchsizlanlirish, Germaniyaning Elzas va Lotaringiya, Saar viloyatlarini, Reyn viloyatining bir qismini qaytarib olish;

Rossiya — Bolqonda va Bosfor hamda Dardanel bo'g'ozlarida o'z hukmronligini o'rnatish, Germaniyani mag’lubiyatga uchratish, Avstro-Vengriyaning Bolqondagi hukmronligi xavfini bartaraf etish. ltaliya — Afrika va Bolqonda yangi hududlar egallash.

O'xshashlar

Birinchi jahon urushi davrida xalqaro munosabatlar

Birinchi jahon urushi va ikkinchi jahon urushi o’rtasida - 1919-1939. 20 yillik notinchlik

Ikkinchi Jahon urushi

Birinchi jahon urushining sabab va oqibatlari

Vetnam urushi