Электр ускуналар эксплуатациясининг назарий асослари - Suv xo'jaligi - Slaydlar

Электр ускуналар эксплуатациясининг назарий асослари

Yuklangan vaqt:

01.07.2021

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2350.5703125 KB

Ko'chirib olish

Э лектр ускуналар эксплуатациясининг назарий асослари

Вақти 2 соат Талабалар сони 40 та Ўқув машғулотининг шакли ва тури Ахборотли маъруза, муаммоли маъруза. Амалий машғулот режаси Ўқув машғулотининг тузилиши Кириш. Ўқув машғулотининг мақсади. Сув хўжалигида электр ускунала эксплуатациясининг асосий тушунчалари. Бакалаврнинг энергетика тизимидаги ўрни ва вазифалари Педагогик вазифалар: Ўқув фаолиятининг натижалари: 1.1. Умумий тушунчалар. Фаннинг мақсади ва вазифалари Таълим усули Маъруза , аклий хужум Таълим шакли Жамоавий, гуруҳларда ишлиш Таълим воситалари Махсус техника воситаси билан жиҳозланган ўқув хоналар Таълим бериш шароити Амалий машғулот матни.Махсус техника билан жихозланган гуруҳли ишлашга мўлжалланган хоналар. Мониторнинг ва баҳолаш. Оғзаки сўров, тезкор сўров, реферат, тест ва бошқалар.Э лектр ускуналар эксплуатациясининг назарий асослари

Кириш Мустақил Республикамиз халқ хўжалиги тармоқларининг, шу жумладан қишлоқ ва сув хўжалиги тармоқларининг ривожланиш даражасини улардаги ишлаб чиқариш жараёнларда қанчалик даражада электр энергияси қўлланилаётганлиги билан баҳолаш мумкин. Қишлоқ ва сув хўжалиги корхоналарида, фермер хўжаликларида тобора кўпроқ электрлаштирилган жиҳозлар ва ускуналар ишлатилмоқда. Электр ускуналар миқдори ортиб бормоқда. Республикамиз аграр соҳасида ҳозирда йирик ва майда насос станциялар агрегатлари, чорвачилик ва паррандачилик технологик машиналар қаторлари, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини сақлаш ва қайта ишлаш объектларининг электр ускуналари ишлаб турибди. Уларда юқори технологик, компьютер техникаси билан жиҳозланган, замонавий назорат ўлчов асбоблари ва автоматлаштириш воситалари билан бошқарилувчи электр ускуналар комплектлари мавжуд. Уларни сифатли электр энергияси билан таъминлаш учун автоматлаштирилган ишончли электр таъминот тизими ишлаб чиқилган. Ишлаб чиқариш унумдорлигини ва самарадорлигини таъминлаш учун электр ускуналарга сифатли электротехник хизмат кўрсатишни ташкил этиш зарур. Ҳозирги кунда қишлоқ ва сув хўжалиги электр ускуналари, автоматлаштириш воситалари ва электр таъминот тизимининг ишончлилиги талаб даражасида эмас. Электр энергетик тизим, жумладан электр ускуналар узлуксиз, технологик талаб режимлари бўйича ишлаб туриши учун электр ускуналар эксплуатацияси ва таъмирини тўғри ташкил қилиш, эскирган электр жиҳозларни таъмирлаб, янгиларига алмаштириш, ходимларни мунтазам равишда малакасини ошириш ва билимларини текшириб туриш зарур.

Қишлоқ ва сув хўжалигида электр ускуналар қувватидан фойдаланиш даражаси етарли эмас. Электр ускуналар оптимал юкланмаслиги уларнинг энергетик кўрсаткичларини паст бўлаётганлигига олиб келади. Электр ускуналарнинг эксплуатацион ишончлилигини ошириш учун мунтазам равишда уларни диагностика қилиб, профилактик техник қаров ва таъмир тадбирларини ўтказиб туриш зарур. Техник қаров ва таъмир ишларига кетган ҳаражатлар янги электр ускуна нархидан 10…100 марта кам бўлиб, ўз ҳаражатларини қисқа вақтда қоплайди. Электр ускуналарнинг узлуксиз ва ишончли ишлаб туриши қишлоқ ва сув хўжалигида маҳсулот сифатини ва ишлаб чиқариш унумдорлигини оширади. 2007 йилда Республикамизнинг агросаноат тармоқларида 20 мингдан ортиқ электр моторлар, 12,3 минг бирлик турли хил иссиқлик ускуналари, 1,20 минг сув иситгич ва пар қурилмалари ишлаб турди. Электр тармоқлар узунлиги 225 минг км дан ортиқ бўлиб, электр энергия истеъмоли 12,5 млрд. кВт с ни ташкил қилди. Бутун электр энергиясининг 85% қисмини иссиқлик электр станцияларида, 15% га яқини гидроэлектростанцияларда олинаяпти. 2005 йилга келиб электр энергия истеъмоли республика миқёсида 48 млрд. кВт ּсоатни ташкил қилди ва ягона энергетик система ташкил бўлди.

1.1. Умумий тушунчалар. Фаннинг мақсади ва вазифалари Қишлоқ ва сув хўжалиги корхоналарида турли хил электрлаштирилган ускуналар ишлатилади. Электр ускуналарига техник хизмат кўрсатиш базаси ҳам тобора такомиллашиб кенгайиб бормоқда. Электр ускуналардан фойдаланишнинг самарадорлиги электр техник хизмат кўрсатиш таннархи янги ускуна нархидан бир неча баробар пастдир. Электр энергия ишлаб чиқариш маҳсулот тан нархига таъсир кўрсатади ва ортиқча исрофгарчиликни камайтиради. «Электр ускуналарнинг эксплуатацияси ва таъмирлаш» фанининг мақсади бўлажак бакалавр-энергетикларга, инженерларга турли электр ускуналаридан самарали фойдаланишни, уларнинг техник эксплуатациясини ташкил қилишни, қишлоқ ва сув хўжалиги энергетикаси масалаларини ечишни ўргатишдир. Электр ускуналари эксплуатациясига электр ускуналарини тайёр ҳолга келтиришдан тортиб, уни фойдаланиш жойига олиб келиш, ўрнатиш, созлаш, ишлатиш, техник хизмат кўрсатиш, таъмирлаш, саклаш жараёнлари киради. Эксплуатация – бу электр ускуналарининг барча техник имкониятларидан тўла фойдаланишдир. У ишлаб чиқариш ҳамда техник экспуатация кўринишида бўлади, ишлаб чиқариш эксплуатацияси – бу электр ускунасидан фойдаланиб маълум иш бажаришдир. Техник эксплуатациясига электр ускуналаридан фойдаланишда унинг барча кўрсаткичларини ишчи ҳолатида ушлаб туриш киради. Ишлаб чиқариш эксплуатацияси эса хизмат қилиш деб юритилади (1-расм). Эксплуатациянинг мақсади электр ускуналар ва машиналардан юқори унум билан мақсадга мувофиқ фойдаланиб, электротехнологик объектлар самарали ишлашини таъминлашдир.

1-расм. Ишлаб чиқариш тизимининг соддалаштирилган схемаси: ИЧТ – ишлаб чиқариш тизими; МР1 – меҳнат ресурслари; МР2 – материал ресурслари; ЭР – энергетик ресурслари.

Солиштириш – объект ёки ходисаларни унинг элементларини солиштириш йўли билан ўрганиш. Синтез – олинган маълумотлар таҳлилига асосланиб муҳим боғланишлар ва қонуниятларни аниқлаш ва объект ҳақида тўлароқ маълумот олиш. « Электр ускунасининг эксплуатацияси ва таъмирлаш» фанини ўрганиш услублари : Тажриба – асосий кўрсаткичларни ўзгариш қонуниятлари, бошқа кўрсаткичлар боғликлигини аниқлашда муҳимдир. Ўхшатиш (Аналогия) – ўрганилаётган объектнинг ўхшашликларини топиш орқали объект ҳақида маълумот олиш ва хулоса киритилиши.01 0101 41 02 0D 41 050316 06 04120805 3B 24 0203 1E0E 1B 23 0203

2-расм. М-Э-Т-Х тизимининг умумийлаштирилган схемаси: М – манба; Э – электр истеъмолчи; Т – технологик объект; Х – эксплуатация хизмати; ЭУ – электр узгарткич; ЭИ – электр истеъмолчи; ЭТ – электр энергиясини узаткич.

ВЕННА – ДИАГРАММАСИ МЕТОДИ Якуний кўрсаткчилар – бу электр ускунанинг маълум бир мавсум ёки эксплуатацияси муддатларидаги ўртача кўрсаткичларидир. Ишончлилик – берилган режим ва эксплуатация шароитларида электр ускунанинг ўз номинал (иш) кўрсаткичларини сақлаб, технологик жараёнда ўз функциясини бажариш қобилиятидир. Номинал кўрстакичлар бу электр ускунанинг ясалган (тайёрланган) заводда паспортида кўрсатилган кўрсаткичларидир. Бу кўрсаткичлар синаб кўриб,ускунанинг конструктив ишланишидан келиб аниқланади. Ишчи кўрсаткичлари – электр ускунанинг маълум бир иш шароитида эксплуатация қилинаётганлигида кўрсатган катталикларидир. Электр ускуналарини нг кўрсаткичлари (хоссалари)

Системали ёндошишда ечимни топиш алгоритми тузилади. Бу алгоритм қуйидаги босқичларни ўз ичига олади. 5- босқич. Якуний натижаларни ва ечимларни бирламчи маълумотлар асосида топиш ва хулосалар қилиш.4- босқич. Мақсадга эришиш услубларини топиш. Шу услублар билан ечимларни топиш. 1- босқич. Фанни ўрганишдан мақсад ва вазифаларини шакллантириш. 3- босқич. Ўрганиш масаласини, унинг омилларини аниқлаш, бирламчи ва натижавий маълумотларни белгилаш, объект моделини тузиш. 2- босқич. Ўрганиш объектларини ажратиш, уни чегараларини белгилаш, объектни ўрганиш масалаларини асослаш. “ КЛАСТЕР” МЕТОДИ 3A 1E 04 0D 04 2F3D09 12151405 1B 19 34 0F 16 0D 0F 16 323D090D 160D 1C 160D 0F

Чидамлилик – электр ускунанинг конструкцияси имкони даражасида ремонтгача ишчи ҳолатини сақлай олиш қобилиятига айтилади: хизмат муддати ва ресурси билан характерланади. Хизмат муддати – электр ускунанинг конструкцияси йўл қўйганича ишлатилиш вақти. Ресурс–емирилишигача мумкин бўлган ишчи муолажалар сони ёки бажариши мумкин иш ҳажми. Электр ускунанинг емирилиш ҳолати (ёки ремонт ҳолати) унинг техник ва иқтисодий мезонлари билан характерланади. Техник мезонлари бу ускунанинг конструктив емирилиши кўрсаткичларидир (зазорлар, контакт юзалари, изоляция ҳолати ва бошқалар). Иқтисодий мезони келтирилган ҳаражатлар миқдори билан баҳоланади. Кўпинча электр ускунанинг эксплуатация шароитига қараб унинг эксплуатацион ишончлилиги конструктив ишончлилигидан фарқ қилиши мумкин. Электр ускунанинг ишончли ишлашини баҳолашда унинг тўхтаб қолишлари сони муҳим ўрин тутади. Ҳар бир электр ускунанинг тўхтаб қолиши у ёки бу объектив ва субъектив омиллар таъсири асосида бўлиши мумкин

1.3-расм. Электр ускуналарнинг тўхтаб қолиш сабаблари.

Техник эксплуатация принциплари: а) тўхтаб қолишдан кейин кўрик ўтказиш, бу ҳолда тадбирлар ҳажми электр ускунанинг зарарланиш даражасига қараб белгиланади ва ўтказилади. b) профилактик техник эксплуатация чоралари олдиндан тузилган режа асосида, электр ускуна ишлаб турганда тўхтатиб ўтказилади. в) кўрикдан кейинги техник эксплуатация чоралари диагностика кўринишида ўтказилади. Зарур бўлганда қўшимча тадбирлар режалаштирилади. “ ПИРАМИДА ” методи 2E 0C 05 04 1A 4A 05 38 06 19 01

4-расм. Эксплуатация даврида қўққисдан (а), секин аста (б) ва жами (в) тўхтаб қолишлар интенсивлигининг ўзгариши.

Профилактик принцип энг маъқул ва самарали бўлиб, у кўпроқ қўлланилади. Бу принципнинг қулайликлари қуйидагилар. 1. Техник тадбирлар мунтазам равишда ўтказилиб турилади ва электр ускунанинг соз ишлаб туриши учунгина етарли тадбирлар билан чегараланади. 2. Режали бўлиб, доим бир хил муожалалар ўтказилади ва юқори сифатли бўлади. 3. Иқтисодий самарали, электр ускунанинг бир қисми ёки детали созланади ва бутун машинани беҳосдан тўхтатишнинг олдини олади. Профилактик эксплуатация тадбирлари календар ёки регламентли муддатларда бўлиши мумкин. Календар муддати – режада кўрсатилган календар вақтида ўтказилади. Регламентли муддат – электр ускуна маълум бир ҳажм иш бажарганда ўтказилади (марта уланишлар сони, кВт. с. соат…). Техник хизмат кўрсатиш – электр ускунани ишлаб турганда соз ва ишчи ҳолатда фойдаланиш учун ўтказиладиган тадбирлар мажмуидир. Жорий ремонт – электр ускунанинг айрим қисмлари ва деталларини алмаштириш, тузатиш йўли билан уни ишчи, соз ҳолатда ушлаб туришдир. Капитал ремонт – электр ускунанинг барча қисмларини тузатиш ва ресурсини қайта тиклашдан иборат бўлиб, тўла созланади.

5-расм. Профилактик тадбирларнинг оптимал даврийлигини танлаш учун графиклар. – технологик зарар; – даврийлик, муддат; – оптимал даврийлик; – профилактик тадбирларга кетган ҳаражатлар; – капитал таъмирлаш ҳаражатлари 6-расм. Енгил (а) ва оғир (б) эксплуатация шароитларида электр моторларнинг ремонт циклининг структураси: Б – эксплуатация бошланиши; ТХК – техник хизмат кўрсатиш; ЖР – жорий ремонт; КР – капитал ремонт.

1.4 . Қишлоқ хўжалиги корхоналаридаги электр ускуналаринг режали техник қарови ва уларни тамирлаш (ҚХКЭУРТҚваТ) Қишлоқ ва сув хўжалигида электр ускуналарнинг эксплуатациясини ташкил қилиш қуйдагиларни ўз ичига олади: 1. Электр ускуналарини техник қарови ва ремонтидаги тадбирларни белгилаш; 2. Техник қаров ва ремонт ўтказиш муддатлари; 3. Профилактик тадбирларни режалаштириш ва уларни бажарилишини назорат қилиш; 4. Электр хўжаликни эхтиёт қисимлар ва материаллар билан таъминлашни ташкил қилиш; 5. Техник қаров, ремонт услубларини ишлаб чиқиш ва сифатини назорат қилиш; 6. Техник қаров ва ремонт ишларини бажариш учун ишлаб чиқариш базасини ишлаб чиқиш;

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. Каримов И.А. Деҳқончилик тараққиёти – фарровонлик манбаи. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси йиғилишида сўзланган нутқ. 1994 йил 18 феврал.- Т.: Ўзбекистон, 1994.- 72 б. 2. Қишлоқ хўжалигидаги иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш дастури (1998-2000 йиллар).- Т.: Ўзбекистон, 1998.- 96 б. 3. Александров К.К., Кузьмина Е.Г. Электротехнические чертежи и схемы.- М.: Энергоатомиздат, 1990.- 288 с. 4. Голигин А.Ф., Ильяшенко Л.А. Саноат корхоналари электр жиҳозларининг тузилиши ва уларга хизмат кўрсатиш.- Т.: Ўқитувчи, 1990.- 216 б. 5. Гуревич Д.Ф., Цырин А.А. Таъмирные мастерские совхозов и колхозов: Справочник.- Л.: Агропромиздат.Ленингр. отд-ние, 1988.-336с. 6. Додобоев Ю., Хамидов М. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида меҳнат муҳофазаси.- Т.: Меҳнат, 1990.- 136 б. 7. Ерошенко Г.П., Пястолов А.А. Курсовое и дипломное проектирование по эксплуатации электрооборудования.- М.: Агропромиздат, 1988.-160 с. 8. Иофинов С.А., Лышко Г.П., Хабатов Р.Ш. Курсовое и дипломное проектирование по эксплуатации МТП.- М.: Агропромиздат, 1989.- 191 с. 9. Yo’ldоshеv SH.U. Mаshinаlаr ishоnchliligi vа ulаrni tа’mirlаsh.- T.: O’zbеkistоn, 1994.- 479 b.

O'xshashlar

Сув хўжалигида электр ускунала эксплуатациясининг асосий тушунчалари

Тоғ жинсларни сув-физик хоссалари

Тоғ жинсларни сув-физик хоссалари

Насос станцияларида эксплуатация хизматини ташкил этиш

Дарёдаги гидроузеллар ва сув омборлари