Жамиятнинг урф-одат, маросимлари, байрамларини ҳужжатлаштириш мезонлари - Sotsiologiya - Slaydlar

Жамиятнинг урф-одат, маросимлари, байрамларини ҳужжатлаштириш мезонлари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6939.3955078125 KB

Ko'chirib olish

Жамиятнинг урф-одат, маросимлари, байрамларини ҳужжатлаштириш мезонлари

Анъанавий урф одатлар , маросимлар ва байрамларини тадқиқ қилувчи соҳалар: ЭТНОЛОГИЯ АНТРОПОЛОГИЯ МАДАНИЙ АНТРОПОЛОГИЯ ИЖТИМОИЙ (СОЦИАЛ) АНТРОПОЛОГИЯ ЭТНОГРАФИЯ ХАЛҚШУНОСЛИК 1A 06

• Этнологияда « маросим», «урф- одат», «анъана», «байрам» лар фаннинг асосий тадқиқот объекти тарзида кенг қўлланилади. Чунки ҳар бир халқнинг шаклланиш жараёни билан бирга унга хос ва мос миллий-этник анъаналар, урф- одатлар, маросимлар ҳамда байрам ва сайиллар шаклланиб, тараққий этиб боради.

“ Анъана” – тарихий тараққиёт жараёнида табиий ва ижтимоий эҳтиёжлар асосида вужудга келадиган, аждодлардан авлодларга мерос бўлиб ўтадиган, кишилар маданий ҳаётига таъсир ўтказадиган маданий ҳодисадир. Анъана ўзига хос ижтимоий қоида тарзида кишилар онггига сингган (умум ёки маълум гуруҳ томонидан), қабул қилинган тартиб ва қоидалар мажмуаси ҳисобланади.21 1A 0F 1B 37 382B 3223 321D 28 11 28 322026

Урф-одат” – кишиларнинг турмушига сингиб кетган, маълум муддат такрорланиб турувчи хатти-ҳаракат, кўпчилик томонидан қабул қилинган хулқ-атвор қоидалари кўникмасидир.

Маросим – инсон ҳаётининг, моддий ва маънавий турмушининг талаб ва эҳтиёжи билан юзага келган ва келадиган ҳодисадир. Ҳар қандай маросим у ёки бу халқнинг маълум бир тарихий тараққиёти босқичидаги ижтимоий-иқтисодий, сиёсий ҳамда маданий ривожланиш даражасини кўрсатувчи асосий белгиларни ўзида мужассамлаштирган ҳолда вужудга келади ва яшайди. Бошқача қилиб айтганда, маросим умум томонидан қабул қилинган рамзий ҳаракатларга эга бўлган ҳаётий тадбирдир.

Демак, урф-одат тушунчаси халқ ҳаётининг барча соҳасини ўз ичига қамраб олса, маросим тушунчаси ҳаётнинг муайян соҳаларигагина алоқадор, холос . Урф-одат бир вақтнинг ўзида бир шахс ёки бўлмаса кўпчилик томонидан бажарилиши шарт бўлган қоида бўлса, маросим белгиланган шахслар томонидан бажарилиши лозим бўлган хатти- ҳаракатдир.

Урф-одат ўз ичига рамзий ва рамзий бўлмаган ҳаракатларни тўла қамраб олса, маросим фақат рамзий характердаги хатти- ҳаракатларнигина қамраб олади. Қолаверса, урф-одат муайян халқ учун асосан бир хил – ўзгармас қоида, норма бўлса, маросим бир хил халқ доирасида кескин локал фарқланишларга ҳам эга бўлади.

ЎЗБЕК ХАЛҚИ АНЪАНАВИЙ МАРОСИМЛАРИ ТАСНИФИ: ОИЛАВИЙ- МАИШИЙ МАРОСИМЛАР МАВСУМИЙ(ТАҚВИМИЙ) МАРОСИМЛАР ДИНИЙ МАРОСИМЛАР

ОИЛАВИЙ МАРОСИМЛАР: Бола туғилиши ва тарбияси билан боғлиқ маросимлар Никоҳ маросимлариМОТАМ МАРОСИМЛАРИ 04 41 29 03 38 0C04 0C

бешик тўйи, суннат тўйи, мучал тўйи, никоҳ тўйи ва бу тантаналар билан боғлиқ «совчилик», «нон синдирди», «фотиҳа тўйи», «келин салом».

• жамоавий анъаналар, жумладан, ўзбек маҳалласи, ҳашар, миллий тўйлар(суннат, тўйи, мучал тўйи, никоҳ тўйи в.ҳ), гап-гаштаклар.

Миллий ўйин ва томошалар; • улоқ, кўпкари, кураш, чиллак, варрак учириш

МАВСУМИЙ (ТАҚВИМИЙ) МАРОСИМЛАР: ҚИШКИ МАРОСИМЛАР ЁЗГИ МАРОСИМЛАР БАҲОРГИ МАРОСИМЛАР КУЗГИ МАРОСИМЛАР

Ўзбек халқининг анъанавий тақвимий маросимлари: • “ қор ёғди” маросими, баҳорги - гул сайллари, Гули армуғон, бойчечак сайли, Наврўз, сумалак сайли, “суст хотин маросими , қовун сайли, узум сайли, ҳосил байрами, Меҳржон каби сайллар.

БАҲОРГИ МАРОСИМЛАР бойчечак сайли жун қирқимидарвешона ариқ тозалов шохмойлар уруғ сепиш қўш оши сунбула сайли ёмғир чақириш тут сайли чорвани ёзги яйловларга олиб чиқиш 29 35

ариқ тозалов қўш ҳайдаш тасвири (Соймалитош) худойи (дарвешона) пилла ҳашар БАҲОРГИ МАРОСИМЛАР қўш чиқариш

Гули армуғон маросимибойчечак сайли пиллага беришўрик гули

Сунбулмозор баҳорги (қовоғи) жун қирқимичорвани яйловга ҳайдаш чакана

ҳосил билан боғлиқ маросимларсайиллар ЁЗ ВА КУЗ ФАСЛЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ РАВИШДА ЎТКАЗИЛАДИГАН РАСМ-РУСМЛАРНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ қум сайли ўрик сайли қовун сайли олма сайли узум сайли анор сайли анжир сайли дон янчиш билан боғлиқ маросимлар дон янчиш - галагов шамол чақириш дон совуриш чошнинг белини боғлаш ҳақулло биринчи чаноқ пахта байрами ҳосил байрамишамол тўхтатиш хайри худойи ошолди обло барака она буғдой чорвачилик маросимлари жун қирқими сурувга қўчқор қўшиш қишловга қайтиш

САЙИЛЛАР ўрик сайли қовун сайли

Бостон бувада қум сайли анор сайли узум сайли

ДОН ЯНЧИШ обло барака галагов деҳқончилик меҳнат қуроллари

биринчи чаноқ пахта байрами

Шушанг – қайчида жун қирқиш (август) отарга қайтиш

отахонлар жумагапда

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти • • • • «Жамиятнинг урф-одат, маросимлари, байрамларини ҳужжатлаштириш мезонлари» • мавзусида сўров ўтказиш учун • САВОЛНОМА • • • • • • • • • • • • Тошкент-2012.

Интервьюер_________________________________________________________________ А. ДЕМОГРАФИЯ А 1. Жинси . 1. Эркак 2. Аёл А 2. Сизнинг миллатингиз 1. ўзбек 2. аралаш (қайси билан )_________________________ А 3. Ёши . 1 18 -24 2. 25 -35 3. 36 -46 4. 47 -57 5. 58 ва ундан кат та А 4. Оилавий аҳволи . 1. Уйланган (турмушга чиққан ) 2. Бўйдоқ (турмушга чиқмаган ) 3. Ажрашган 4. Бева Сизнинг оилангиз неча кишидан иборат ? _______________ Оила тури: кичик ёки катта, неча авлод? ________________ Оилангизда нечта фарзанд бор? __________________ Неча ёшда оила қуриш маъқул? 1. Йигитлар учун _______ 2. Қизлар учун _________ А 5. Ижтимоий келиб чиқиши (ота -онаси ким бўлган) . 1. колхоз чи 2. ишчи 3. руҳоний 4. тадбиркор , бизнесм ен , савдо ходими 5. давлат хизматчиси 6. илмий ходим . 7. ўқи тувчи, тарбиячи 8. тиббиёт ходими . 9. санъат ва маданият ходими 10. ҳунарманд .

МАДАНИЙ ИДЕНТИКЛИК О 1. Сизнингча, ўзбекона миллий маданий анъаналарни сақлаш керакми? 1. ҳа. 2. йўқ. 3. жавоб беришга қийналаман. О 5. Агар сизнинг фарзандларингиз ўзбекона урф -одатларга амал қилмаса бунга қандай қарайсиз? 1. ижобий 2. салбий 3. бефақр 4. жавоб беришга қийналаман О 6. Сизнинг энг севимли байрамингиз қайси (3 тача жавобни биринчи даражалигидан бошлаб белгиланг). a. Янги йил. b. 1 май. c. Хотира куни. d. 8 март. e. Касбий байрамим. f. Туғилган кун. g. Ой тақвими бўйича янги йи л. h. Наврўз. i. Мустақиллик куни. j. Ҳайитлар. k. Бошқа (ёзинг) _____________________

Жамиятнинг урф-одат, маросимлари, байрамларини ҳужжатлаштириш мезонлари: • Миллий анъаналарнинг давомийлиги; • Локал махаллий аҳамиятга эга эканлиги; • Тарихий асосга эга эканлиги;

O'xshashlar

Жамият яхлит тизим сифатида

Ижтимоий тузилмалар социологияси

Маҳалла

Фуқаролик жамиятининг ижтимоий тузилмаси

Sotsiologiya fan sifatida shakillanish bosqichlari