logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Siyosatshunoslik
  4. Siyosiy inqilob

Siyosiy inqilob

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

883.5 KB
Ko'chirib olish
Siyosiy inqilob Siyosiy inqilob II nqilobnqilob  II nqilobnqilob , revolyusiya — tabi-, revolyusiya — tabi- atning biron-bir hodisasi, jamiyat atning biron-bir hodisasi, jamiyat yoki ongning rivojlanishida royoki ongning rivojlanishida ro `` y y beradigan chuqur sifat oberadigan chuqur sifat o `` zgarishi zgarishi (mas, ijtimoiy I., shuningdek, (mas, ijtimoiy I., shuningdek, geol., sa-noat, fantexnika, geol., sa-noat, fantexnika, madaniyat, fizika, falsafa va h.k. madaniyat, fizika, falsafa va h.k. dagi I.). I. Sodagi I.). I. So `` zi kozi ko `` pincha pincha ijtimoiy-siyosiy tuzumni ijtimoiy-siyosiy tuzumni qoqo `` qqisdan, zoqqisdan, zo `` rlik bilan rlik bilan oo `` zgartirish maʼnosida ishlatiladi, zgartirish maʼnosida ishlatiladi, u asta-sekin, evolyusion tarzda u asta-sekin, evolyusion tarzda oʻzgartirishlarning aksidir. oʻzgartirishlarning aksidir. 1917-yil iyul-oktabr voqealari 1917-yil iyul-oktabr voqealari muvaqqat hukumatning muvaqqat hukumatning mag’lubiyatimag’lubiyati  Rossiya bolsheviklari dohiysi VRossiya bolsheviklari dohiysi V . . Lenin Shveysariyada Lenin Shveysariyada muhojirlikda yasharmuhojirlikda yashar , , Rossiyadagi inqilobiy voqealar xususida Rossiyadagi inqilobiy voqealar xususida ham gazetalar orqali xabar topgan ediham gazetalar orqali xabar topgan edi . . Germaniya hukumati Germaniya hukumati uni ouni o '' z mamlakati va Finlyandiya orqali Petrogradga z mamlakati va Finlyandiya orqali Petrogradga jojo '' natishga rozilik berdinatishga rozilik berdi . . 1917-yilning 3-aprel kuni kechqurun 1917-yilning 3-aprel kuni kechqurun V.Lenin Petrogradga yetib keldi. Rossiyaga kelgan zahoti u V.Lenin Petrogradga yetib keldi. Rossiyaga kelgan zahoti u mavjud tuzumni «sotsialistik inqilob» yo'li bilan ag'darish mavjud tuzumni «sotsialistik inqilob» yo'li bilan ag'darish dasturini ilgari surdi. Lenin tomonidan qo'yilgan vazifa inqilob dasturini ilgari surdi. Lenin tomonidan qo'yilgan vazifa inqilob yo'li bilan yangi hokimiyat o'rnatish va bu hokimiyat yo'li bilan yangi hokimiyat o'rnatish va bu hokimiyat vositasida cheklanmagan huquqlarga ega bo'lgan proletariat vositasida cheklanmagan huquqlarga ega bo'lgan proletariat diktaturasini qaror toptirish edi. Amalda u bolsheviklar diktaturasini qaror toptirish edi. Amalda u bolsheviklar partiyasining mutlaq hukmronligini o'rnatishni, iqtisodiyotda partiyasining mutlaq hukmronligini o'rnatishni, iqtisodiyotda esa barcha korxonalar, zavod va fabrikalarni davlat ixtiyoriga esa barcha korxonalar, zavod va fabrikalarni davlat ixtiyoriga o'tkazish, shuningdek, yerlarni mulkdorlardan olib, o'tkazish, shuningdek, yerlarni mulkdorlardan olib, dehqonlarga bo'lib berishni nazarda tutar edi.dehqonlarga bo'lib berishni nazarda tutar edi.  Davlat hokimiyatining Lenin Davlat hokimiyatining Lenin tomonidan ilgari surilgan tomonidan ilgari surilgan proletariat diktaturasi shakli proletariat diktaturasi shakli totalitar hokimiyatning yorqin totalitar hokimiyatning yorqin namunasi edi. Lenin shunday namunasi edi. Lenin shunday deb yozgandi: «Proletariat deb yozgandi: «Proletariat diktaturasi qonunga emas, diktaturasi qonunga emas, ko'pchilikning zohiriy ko'pchilikning zohiriy irodasiga emas, balki irodasiga emas, balki to'g'ridan - to'g'ri to'g'ridan - to'g'ri zo'ravonlikka tayanadi. zo'ravonlikka tayanadi. Zo'ravonlik - hokimiyatning Zo'ravonlik - hokimiyatning qurolidir». Lenin shunday qurolidir». Lenin shunday derdi: «Inqilobda eng asosiysi derdi: «Inqilobda eng asosiysi - hokimiyat, u qo'lga - hokimiyat, u qo'lga kiritilgach, hech qanday kiritilgach, hech qanday qonunning va ko'pchilik qonunning va ko'pchilik irodasining hojati yo'q». irodasining hojati yo'q». Turkistonda siyosiy-demokratik Turkistonda siyosiy-demokratik tashkilotlarning vujudga kelishi hamda tashkilotlarning vujudga kelishi hamda ularning faoliyatiularning faoliyati  Taraqqiyparvar ziyolilar tomonidan tashkil qilingan Taraqqiyparvar ziyolilar tomonidan tashkil qilingan "Turon" jamiyati tashabbusi bilan 1917 yil 14-martda "Turon" jamiyati tashabbusi bilan 1917 yil 14-martda vujudga kelgan yirik milliy tashkilotlardan biri-"Sho'roi vujudga kelgan yirik milliy tashkilotlardan biri-"Sho'roi Islomiya" edi. Islomiya" edi. TashTash kk ilot nega bunday nom oldi? 1917 ilot nega bunday nom oldi? 1917 yilda Sovetlar (sho'rolar) tashkil qilish-g'oyasi keng yilda Sovetlar (sho'rolar) tashkil qilish-g'oyasi keng tartar qq algan edi. Joylarda "Hamma hokimiyat Sovetlarga" algan edi. Joylarda "Hamma hokimiyat Sovetlarga" degan shior ostida namoyishlar o'tkazila boshlandi. degan shior ostida namoyishlar o'tkazila boshlandi. Odamlar "Endi xalq Sovetlar orqali o'z taqdiri va Odamlar "Endi xalq Sovetlar orqali o'z taqdiri va kelajagini hal eta oladi", deb kelajagini hal eta oladi", deb o’o’ ylay boshladi. ylay boshladi. TashTash kk ilotning 1917 yil 14 martdagi yig'ilishda shunday ilotning 1917 yil 14 martdagi yig'ilishda shunday taklif kiritildi: "Nega rus ishchi va askarlarida o'z taklif kiritildi: "Nega rus ishchi va askarlarida o'z sho'rolari sho'rolari (( Sovet ma'nosidaSovet ma'nosida )) bor, biz musulmonlarda bor, biz musulmonlarda esa xech qanday sho'ro yo'q.esa xech qanday sho'ro yo'q. Keling biz ham bugungi Keling biz ham bugungi majlisda tashkilotimiz nomini "Musulmonlar sho'rosi" majlisda tashkilotimiz nomini "Musulmonlar sho'rosi" yoki chiroyli qilib aytganda "Sho'roi Islomiya" deb yoki chiroyli qilib aytganda "Sho'roi Islomiya" deb aytaylik. aytaylik. Shunday qilib, Toshkent shahrining mahalliy Shunday qilib, Toshkent shahrining mahalliy aholisi o'zi saylangan va unga ishonch bildirgan milliy aholisi o'zi saylangan va unga ishonch bildirgan milliy tashkilotga ega bo'ldi.tashkilotga ega bo'ldi.  1917-yil 14-martda “Sho‘royi 1917-yil 14-martda “Sho‘royi Islomiya”ning majlisi Toshkentda boldi. Islomiya”ning majlisi Toshkentda boldi. Unda tashkilot faoliyatini muvofiqlashtirib Unda tashkilot faoliyatini muvofiqlashtirib turuvchi 15 kishidan iborat rayosat turuvchi 15 kishidan iborat rayosat saylandi. Rayosat tarkibidan Munavvar saylandi. Rayosat tarkibidan Munavvar Qori Abdurashidxonov (yetakchi), Qori Abdurashidxonov (yetakchi), Abduvohid qori, Mirkomilboy Abduvohid qori, Mirkomilboy Mo’minboev, Ahmadbek hoji Temirbekov, Mo’minboev, Ahmadbek hoji Temirbekov, Ubaydullaxo’ja Asadullaxo’jaev, Salimxon Ubaydullaxo’ja Asadullaxo’jaev, Salimxon Tillaxonov singari sinalgan yurt Tillaxonov singari sinalgan yurt rahnamolari o’rin olgan edilar “Sho’roi rahnamolari o’rin olgan edilar “Sho’roi Islomiya” musulmon aholining vakolatli Islomiya” musulmon aholining vakolatli organi (musulmonlar kengashi) sifatida organi (musulmonlar kengashi) sifatida uning irodasini ifoda etdi, manfaatlarini uning irodasini ifoda etdi, manfaatlarini himoya qildi. O'lkaning turli joylarida himoya qildi. O'lkaning turli joylarida “Sho’roi Islomiya”ning quyi sho’balari “Sho’roi Islomiya”ning quyi sho’balari tuzilib, ular mahalliy aholi orasida qizg’in tuzilib, ular mahalliy aholi orasida qizg’in faoliyat yuritdilar. Sho’roi Islomiya” faoliyat yuritdilar. Sho’roi Islomiya” ta'sirida joylarda turli nomlarda ta'sirida joylarda turli nomlarda tashkilotlar vujudga keldi. 15- martda tashkilotlar vujudga keldi. 15- martda Munavvar qori hovlisida I idora majlisi Munavvar qori hovlisida I idora majlisi bo'lib o'tdi, unda doimiy rais, kotib, bo'lib o'tdi, unda doimiy rais, kotib, sarkotib, xazinador va ularga muovin sarkotib, xazinador va ularga muovin saylandi. saylandi. Munavvar Qori AbdurashidxonovMunavvar Qori Abdurashidxonov "Sho'roi Islomiya" tashkiloti o'z oldiga "Sho'roi Islomiya" tashkiloti o'z oldiga qo'ygan asosiy maqsad va vazifalarni qo'ygan asosiy maqsad va vazifalarni muvaqqat qonunning quyidagi bandlarida muvaqqat qonunning quyidagi bandlarida bildirgan:bildirgan:  1.1. Turkiston musulmonlari orasida siyosiy, Turkiston musulmonlari orasida siyosiy, ilmiy va ijtimoiy jihatdan zamonaga ilmiy va ijtimoiy jihatdan zamonaga muvofiq islohot fikri tarqatmoq. muvofiq islohot fikri tarqatmoq.  2.2. Butun Turkiston musulmonlarini bir fikr Butun Turkiston musulmonlarini bir fikr va bir maslakga kelturmoqga tadbir va va bir maslakga kelturmoqga tadbir va harakatlar qilmoq.harakatlar qilmoq.  3.3. Mamlakatlarning usul idoralari haqida Mamlakatlarning usul idoralari haqida ma'lumot yig'ib, Ta'sis majlisiga ma'lumot yig'ib, Ta'sis majlisiga hozirlanmoq.hozirlanmoq.  4.4. Turkistonning har bir shahar, qishloq va Turkistonning har bir shahar, qishloq va ovullarida mitinglar yasab, siyosiy, ilmiy va ovullarida mitinglar yasab, siyosiy, ilmiy va ijtimoiy xutbalar o'qitmoq.ijtimoiy xutbalar o'qitmoq. "Sho'roi Islomiya" tashkiloti o'z oldiga "Sho'roi Islomiya" tashkiloti o'z oldiga qo'ygan asosiy maqsad va vazifalarni qo'ygan asosiy maqsad va vazifalarni muvaqqat qonunning quyidagi bandlarida muvaqqat qonunning quyidagi bandlarida bildirgan:bildirgan:  5.5. Eski ma'murlarni o'rindan oldirib, o'rniga Eski ma'murlarni o'rindan oldirib, o'rniga yangi ma'murlar qo'ymoq yo'llarini xalqqa yangi ma'murlar qo'ymoq yo'llarini xalqqa ko'rsatmoq.ko'rsatmoq.  6.6. Turkistondagi turli millatlar orasida bo'lgan Turkistondagi turli millatlar orasida bo'lgan va bo'ladurg'on ixtilof va shubhalarni bitirib, va bo'ladurg'on ixtilof va shubhalarni bitirib, bir-birlariga yaqinlashtirib, birlashtirmoq bir-birlariga yaqinlashtirib, birlashtirmoq uchun tadbir va harakatda bo'lmoq.uchun tadbir va harakatda bo'lmoq.  7.7. Turli millat va firqalarning komitetlari ila Turli millat va firqalarning komitetlari ila aloqada bo'lib, o'z vakillari vositasi ila aloqada bo'lib, o'z vakillari vositasi ila musulmon extiyojlarini ul komitetlarga musulmon extiyojlarini ul komitetlarga bildirmoq va lozim topganda ulardan yordam bildirmoq va lozim topganda ulardan yordam so'ramoq.so'ramoq.  Aprel oyining boshlarida Aprel oyining boshlarida o'lkaning boshqa o'lkaning boshqa shaharlarida ham “Sho'roi shaharlarida ham “Sho'roi Islomiya” tashkilotlari barpo Islomiya” tashkilotlari barpo etildi. Ularning asosiy etildi. Ularning asosiy vazifasi- kelajakda vazifasi- kelajakda Turkiston avtonom Turkiston avtonom (mustaqil) jumhuriyatini (mustaqil) jumhuriyatini barpo etish edi. “Shuroi barpo etish edi. “Shuroi Islomiya” tashkiloti "Najot", Islomiya” tashkiloti "Najot", “Shuroi Islom”, "Kengash", “Shuroi Islom”, "Kengash", "Xurriyat", "El bayrog'i" va "Xurriyat", "El bayrog'i" va "Ravnaqul islom" singari "Ravnaqul islom" singari nashrlarida o'zining nashrlarida o'zining ijtimoiy-siyosiy qarashlari ijtimoiy-siyosiy qarashlari hamda qarorlarini keng hamda qarorlarini keng omma orasida tashviq etdi. omma orasida tashviq etdi.  "Shuroi Islomiya" a'zolari bo'lmish turkistonlik milliy "Shuroi Islomiya" a'zolari bo'lmish turkistonlik milliy demokratik ruxdagi taraqqiyparvar ziyolilarimiz demokratik ruxdagi taraqqiyparvar ziyolilarimiz Rossiyada 1917 yil fevral inqilobidan so'ng avj olgan Rossiyada 1917 yil fevral inqilobidan so'ng avj olgan umumdemokratik harakatda mustaqil Turkiston umumdemokratik harakatda mustaqil Turkiston uchun kurashdi. Taraqqiyparvar islohotchilar uchun kurashdi. Taraqqiyparvar islohotchilar matbuot va mitinglarda Turkistondagi ijtimoiy matbuot va mitinglarda Turkistondagi ijtimoiy tengsizlik, mehnatkash ommaning og'ir ahvoli tengsizlik, mehnatkash ommaning og'ir ahvoli haqida kuyinchaklik bilan so'zlab, uning ijtimoiy haqida kuyinchaklik bilan so'zlab, uning ijtimoiy sabablari, ildizlarini anglashga va xalqqa sabablari, ildizlarini anglashga va xalqqa tushuntirishga harakat qilishdi.tushuntirishga harakat qilishdi.  Fevral voqealaridan keyin Turkistonda ruhoniylar Fevral voqealaridan keyin Turkistonda ruhoniylar orasida ham uyg'onish sodir bo'ldi. Ular ham orasida ham uyg'onish sodir bo'ldi. Ular ham umummusulmon birligi g'oyasiga tayanib, 1917- umummusulmon birligi g'oyasiga tayanib, 1917- yilning aprel oyi boshlarida "Shuroi Islomiya"ga yilning aprel oyi boshlarida "Shuroi Islomiya"ga qo'shilib, tashkilot tarafidan uyushtirilgan tadbirlarda qo'shilib, tashkilot tarafidan uyushtirilgan tadbirlarda qatnashdilar. Biroq shu yilning yozida jadidlar (yangi qatnashdilar. Biroq shu yilning yozida jadidlar (yangi islohotlar tarafdorlari) va qadimlar (eskilik tarafdorlari) islohotlar tarafdorlari) va qadimlar (eskilik tarafdorlari) orasidagi munosabat keskinlashdi, natijada qadimlar orasidagi munosabat keskinlashdi, natijada qadimlar "Ulamo" jamiyatini tuzib, Turkistonda feodal tuzumni "Ulamo" jamiyatini tuzib, Turkistonda feodal tuzumni tiklash va uni shariat asosida boshqarish vazifasini o'z tiklash va uni shariat asosida boshqarish vazifasini o'z oldiga maqsad qilib qo'ydilar. oldiga maqsad qilib qo'ydilar.  1917 yilning 7-15 aprel kunlari ishchi va soldat deputatlari sovetlarining I 1917 yilning 7-15 aprel kunlari ishchi va soldat deputatlari sovetlarining I Turkiston o'lka s'ezdi bo'lib o'tdi. Undagi jami 263 delegatning deyarlik Turkiston o'lka s'ezdi bo'lib o'tdi. Undagi jami 263 delegatning deyarlik barchasi yevropaliklar vakillari edi. O'lka hokimiyati to'g'risidagi masala barchasi yevropaliklar vakillari edi. O'lka hokimiyati to'g'risidagi masala muhokamasida bir qancha delegatlar musulmonlarning yagona hokimiyat muhokamasida bir qancha delegatlar musulmonlarning yagona hokimiyat barpo etish to'g'risidagi istaklarini hisobga olishni talab etdi. S'ezd barpo etish to'g'risidagi istaklarini hisobga olishni talab etdi. S'ezd demokratik respublika tuzishni yoqlab chiqdi-yu, lekin Turkiston xalqlari demokratik respublika tuzishni yoqlab chiqdi-yu, lekin Turkiston xalqlari uchun o'lkaga muxtoriyat berish, milliy tengsizlikni tugatish singari uchun o'lkaga muxtoriyat berish, milliy tengsizlikni tugatish singari masalalarga o'z munosabatini bildirmadi. Bu masalalar 9-16 aprelda bo'lib masalalarga o'z munosabatini bildirmadi. Bu masalalar 9-16 aprelda bo'lib o'tgan Turkiston o'lkasi ijroiya qo'mitalari s'ezdida ham ko'rildi. Uning 171 o'tgan Turkiston o'lkasi ijroiya qo'mitalari s'ezdida ham ko'rildi. Uning 171 delegatidan 99 tasi yevropalik edi. Unda delegatlar markazlashtirilgan delegatidan 99 tasi yevropalik edi. Unda delegatlar markazlashtirilgan respublikaga qarshi chiqqan bo'lsalar ham, lekin muxtoriyat faqat madaniy respublikaga qarshi chiqqan bo'lsalar ham, lekin muxtoriyat faqat madaniy va siyosiy yetuk xalqlarga berilishi mumkin deb hisobladilar. Ayrim va siyosiy yetuk xalqlarga berilishi mumkin deb hisobladilar. Ayrim delegatlar esa muxtoriyat milliy bo'lmay, balki hududiy bo'lishi kerak deb delegatlar esa muxtoriyat milliy bo'lmay, balki hududiy bo'lishi kerak deb hisoblar edilar. S'ezd rezolyutsiyasida ham hududiy muxtoriyat yoqlab hisoblar edilar. S'ezd rezolyutsiyasida ham hududiy muxtoriyat yoqlab chiqildi.chiqildi.  Mana shu ikki s'ezdda ham o'lka xalqlarini mensimay, ularga Mana shu ikki s'ezdda ham o'lka xalqlarini mensimay, ularga ishonchsizlik bildirdilar. 1917-yil 16-aprelda Toshkentda bolib ishonchsizlik bildirdilar. 1917-yil 16-aprelda Toshkentda bolib o‘tgan Umumturkiston musulmonlarining birinchi qurultoyida o‘tgan Umumturkiston musulmonlarining birinchi qurultoyida Turkiston o'lkasi mahalliy aholisi vakillaridan 150 kishi ishtirok Turkiston o'lkasi mahalliy aholisi vakillaridan 150 kishi ishtirok etdi. Qurultoy hay’ati tarkibida Mustafo Cho'qayev, Munavvarqori etdi. Qurultoy hay’ati tarkibida Mustafo Cho'qayev, Munavvarqori Abdurashidxonov, Ubaydullaxo‘ja Asadullaxo‘jayev, Sherali Abdurashidxonov, Ubaydullaxo‘ja Asadullaxo‘jayev, Sherali Lyapin, Toshpolatbek Norbo‘tabekov, Sobirjon Yusupov, Ahmad Lyapin, Toshpolatbek Norbo‘tabekov, Sobirjon Yusupov, Ahmad Zaki Validiy, Sodiq Sattarov, Islom Shoahmedov, Serikboy Zaki Validiy, Sodiq Sattarov, Islom Shoahmedov, Serikboy Akayev, Ahmad bek Qo‘yboqarov, Abdurahmon Ovazayev, Mulla Akayev, Ahmad bek Qo‘yboqarov, Abdurahmon Ovazayev, Mulla Abduljabbor Mahmudovlar a’zo edi. Qurultoy ishida muvaqqat Abduljabbor Mahmudovlar a’zo edi. Qurultoy ishida muvaqqat hukumatning Turk iston qo‘mitasi rahbari N.Shchepkin va hukumatning Turk iston qo‘mitasi rahbari N.Shchepkin va qo'mita a’zolari A.Davletshin, S.Maqsudiy, M.Tinishboyevlar ham qo'mita a’zolari A.Davletshin, S.Maqsudiy, M.Tinishboyevlar ham ishtirok etdilar. ishtirok etdilar.  Qurultoy Turkistonning bo’lajak davlat qurilishi Qurultoy Turkistonning bo’lajak davlat qurilishi masalalariga ham katta e’tibor berdi. masalalariga ham katta e’tibor berdi. Munavvarqori Munavvarqori Abdurashidxonov, Mustafo Cho‘qayev va Sadri Abdurashidxonov, Mustafo Cho‘qayev va Sadri Maqsudiylar milliy-hududiy boshqarish g‘oyasi Maqsudiylar milliy-hududiy boshqarish g‘oyasi talabiga qarshi chiqdilar. Ulatalabiga qarshi chiqdilar. Ula rnrn ing fikricha ing fikricha musulmonlar yer-suv ishlarini boshqarishni o‘zlari musulmonlar yer-suv ishlarini boshqarishni o‘zlari uddalay olmaydi. Shu bois hozircha madaniy-uddalay olmaydi. Shu bois hozircha madaniy- ma’rifiy masalalardagina muxtoriyatga erishishning ma’rifiy masalalardagina muxtoriyatga erishishning o‘zi yetarlidir. Umuman ushbu masalada yakdillik o‘zi yetarlidir. Umuman ushbu masalada yakdillik bolmadi: Turkiston, Qirg‘iziston, Kavkaz va Qrim bolmadi: Turkiston, Qirg‘iziston, Kavkaz va Qrim musulmonlari vakillari qurultoyda federativ musulmonlari vakillari qurultoyda federativ jumhuriyat tarafdorlari bo’ldilar. Shu boisdan ular jumhuriyat tarafdorlari bo’ldilar. Shu boisdan ular o‘zlarini “federalistlar”o‘zlarini “federalistlar” [1][1] deb atadilar, Volga bo‘yi deb atadilar, Volga bo‘yi musulmonlari vakillari esa unitar, ya’ni yagona bir musulmonlari vakillari esa unitar, ya’ni yagona bir butun qo‘shni respublika tarafdori boiganliklaridan butun qo‘shni respublika tarafdori boiganliklaridan ular tarixda “unitaristlar”ular tarixda “unitaristlar” [2][2] nomini oldilar. nomini oldilar.  [1][1] Federal – ayrim mustaqil davlatlarning Federal – ayrim mustaqil davlatlarning birlashuvidan tashkil topgan yaxlit bir davlat.birlashuvidan tashkil topgan yaxlit bir davlat.  [2][2] Unitar – faqat ma’muriy-hududiy qismlarga Unitar – faqat ma’muriy-hududiy qismlarga bo’linadigan yagona davlat tuzilmasi.bo’linadigan yagona davlat tuzilmasi.  Qurultoy qatnashchilari demokratik va Qurultoy qatnashchilari demokratik va federativ tamoyillar asosida tayyorlanadigan federativ tamoyillar asosida tayyorlanadigan Rossiyaning bo’lajak konstitutsiyasida Rossiyaning bo’lajak konstitutsiyasida musulmonlar uchun teng huquqlar ishlab musulmonlar uchun teng huquqlar ishlab chiqishga chaqirdilar. Mazkur chiqishga chaqirdilar. Mazkur Konstitutsiyada barcha viloyatlar qatorida Konstitutsiyada barcha viloyatlar qatorida Tur kiston o‘lkasiga ham muxtoriyat huquqini Tur kiston o‘lkasiga ham muxtoriyat huquqini beradigan Rossiya federativ Demokratik beradigan Rossiya federativ Demokratik Respublikasi g‘oyasini ilgari surdilar. Bu Respublikasi g‘oyasini ilgari surdilar. Bu g‘oyani amalga oshirish uchun Turkiston g‘oyani amalga oshirish uchun Turkiston xalqiga ittifoq, hamkorlik va birlik kerakligini xalqiga ittifoq, hamkorlik va birlik kerakligini qurultoy qatnashchilari yaxshi bilar edilar. qurultoy qatnashchilari yaxshi bilar edilar. Turkiston o’lkasi musulmonlarining birinchi Turkiston o’lkasi musulmonlarining birinchi qurultoyi, markaziy rahbar organ - qurultoyi, markaziy rahbar organ - Turkiston o‘lka musulmonlari sovetini tashkil Turkiston o‘lka musulmonlari sovetini tashkil etish to‘g‘risida g‘oyatda muhim qaror qabul etish to‘g‘risida g‘oyatda muhim qaror qabul qildi. qildi.  Mustafo Cho’qay- Markaz raisi, Munavvar Mustafo Cho’qay- Markaz raisi, Munavvar Qori- rais muovini, Ahmad Zakiy Validiy- Qori- rais muovini, Ahmad Zakiy Validiy- kotib, Behbudiy, U. Asadullaxo’jaev va kotib, Behbudiy, U. Asadullaxo’jaev va boshqalar a'zolar etib saylandilar. Markaziy boshqalar a'zolar etib saylandilar. Markaziy sovet zimmasiga o‘lkadagi barcha tarqoq, sovet zimmasiga o‘lkadagi barcha tarqoq, bir-biri bilan bog’lanmagan, nizom va bir-biri bilan bog’lanmagan, nizom va dasturga ega bo’lmagan jamiyat va dasturga ega bo’lmagan jamiyat va tashkilotlami birlashtirish vazifasi qo'yilgan. tashkilotlami birlashtirish vazifasi qo'yilgan. Bunday jamiyat va tashkilotlar Turkiston Bunday jamiyat va tashkilotlar Turkiston o’lkasida juda ko‘p bolib, har biri o‘zicha o’lkasida juda ko‘p bolib, har biri o‘zicha mustaqil faoliyat ko‘rsatar edi. Zaki Validiy mustaqil faoliyat ko‘rsatar edi. Zaki Validiy To‘g‘on faqat Toshkent shahrining o‘zida 20 To‘g‘on faqat Toshkent shahrining o‘zida 20 ga yaqin jamiyat va tashkilotlar bo'lganligini ga yaqin jamiyat va tashkilotlar bo'lganligini ko‘rsatgan edi. Andijonda shunday ko‘rsatgan edi. Andijonda shunday jamiyatlar soni 47 taga yetgan. jamiyatlar soni 47 taga yetgan.

O'xshashlar

Siyosiy hokimiyat va siyosiy ixtiloflar
Siyosiy ixtiloflar
Siyosiy ong
Siyosiy tizim
Siyosiy elitaning mohiyati