Tuproqning morfologik belgilari

Tuproqning morfologik belgilari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4328 KB

Ko'chirib olish

Mavzu:Mavzu: TT uproqning uproqning morfologikmorfologik belgilaribelgilari . www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Kirish.Kirish. I.Bob. Tuproqning morfologik xususiyati va qishloq xo’jaligida I.Bob. Tuproqning morfologik xususiyati va qishloq xo’jaligida tutgan o’rni.tutgan o’rni. 1.1. Tuproqning morfologik belgilari.1.1. Tuproqning morfologik belgilari. 1.2. Tuproq profilining tuzilishi.1.2. Tuproq profilining tuzilishi. II. Bob. Tuproqning turi va mexanik xossalari II. Bob. Tuproqning turi va mexanik xossalari 2.1.Tuproqning rangi va qalinligi.2.1.Tuproqning rangi va qalinligi. 2.2 Tuproqning strukturasi va mexanik tarkibi.2.2 Tuproqning strukturasi va mexanik tarkibi. 2.3Tuproqning qovushmasi , yangi yaralmasi va qo’shilmasi.2.3Tuproqning qovushmasi , yangi yaralmasi va qo’shilmasi. III.Bob. O’zbekiston Respublikasi hududidagi tuproqlarning III.Bob. O’zbekiston Respublikasi hududidagi tuproqlarning morfologik belgilarini o’rganishning ahamiyati.morfologik belgilarini o’rganishning ahamiyati. 3.1.Tuproq morfologik belgilarini o’rganishning 3.1.Tuproq morfologik belgilarini o’rganishning “Tuproqshunoslikdagi o’rni”.“Tuproqshunoslikdagi o’rni”. Xulosa.Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Kirish.Kirish. Tuproq Qishloq xo’jaligi ishlab Tuproq Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishning birdan – bir asosiy chiqarishning birdan – bir asosiy vositasi va har bir mamlakatning bitmas vositasi va har bir mamlakatning bitmas tuganmas boyligi hamda kishilik tuganmas boyligi hamda kishilik jamiyati o’zi uchun zaruriy oziq jamiyati o’zi uchun zaruriy oziq mahsulotlari va boshqa kerakli xom – mahsulotlari va boshqa kerakli xom – ashyolar yetishtiradigan manbaidir. ashyolar yetishtiradigan manbaidir. Tuproq o`simliklarni suv, oziq Tuproq o`simliklarni suv, oziq moddalar va boshqa sharoitlari bilan moddalar va boshqa sharoitlari bilan ta`minlaydi.ta`minlaydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

I.Bob.Tuproqning morfologik xususiyati va I.Bob.Tuproqning morfologik xususiyati va qishloq xo’jaligida tutgan o’rni.qishloq xo’jaligida tutgan o’rni. 1.1. Tuproqning morfologik belgilari.1.1. Tuproqning morfologik belgilari. Tuproq paydo qiluvchi prosessilarning rivojlanishi Tuproq paydo qiluvchi prosessilarning rivojlanishi natijasida har bir tuproqda o`ziga xos bir qancha natijasida har bir tuproqda o`ziga xos bir qancha morfologik belgilar vujudga keladi. Tuproqnng morfologik belgilar vujudga keladi. Tuproqnng tuzilishi yani morfologik belgilarini dalada tabiiy tuzilishi yani morfologik belgilarini dalada tabiiy sharoitda o’rganish zarurligini va bunga oid sharoitda o’rganish zarurligini va bunga oid metodikani birincha marta V.V.Dokuchayev taklif metodikani birincha marta V.V.Dokuchayev taklif etgan va ishlab chiqgan.etgan va ishlab chiqgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tuproqning morfologik tuzilishni tabiiy Tuproqning morfologik tuzilishni tabiiy sharoitda o’rganish uchun odatda sharoitda o’rganish uchun odatda tekshiriladigan dalaning eng xarakterli tekshiriladigan dalaning eng xarakterli joyidan 1,5 – 2 m chuqurlikda o’ra qaziladi, joyidan 1,5 – 2 m chuqurlikda o’ra qaziladi, shu o’raning devor qismiga qarab, shu o’raning devor qismiga qarab, tuproqning eng muhim morfologik belgilari tuproqning eng muhim morfologik belgilari Genetik gorzontlari, qalinligi, rangi, Genetik gorzontlari, qalinligi, rangi, strukturasi, mexanik tarkibi, qovushmasi, strukturasi, mexanik tarkibi, qovushmasi, namligi, qo’shilmasi, yangi yaralmasi kabi namligi, qo’shilmasi, yangi yaralmasi kabi belgilarini ko’rishimiz mumkin. belgilarini ko’rishimiz mumkin. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

1.2. Tuproq profilining tuzilishi.1.2. Tuproq profilining tuzilishi. Tuproqni paydo bo’lish jarayonlari natijasida tuproqning ona jinslaridan farq qiladigan muhim qator tarkibiy qismlari xossalari va belgilari yuzaga keladi bu o’zgarishlar tuproqning perofilida o’z aksini topgan bo’ladi. Tuproq Profili – Tuproq Genetik gorizontlarining vertikal yo’nalishi bo’iyicha muayyan tarzda almashinib turishi natijasida yuzaga keladigan qiyofasidir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tuproq – morfologiyasi haqidagi Tuproq – morfologiyasi haqidagi asosiy fikirlar V.V.Dokuchayev asosiy fikirlar V.V.Dokuchayev tomonidan aytilgan bo’lib, tomonidan aytilgan bo’lib, S.A.Zaharov uni takomilashtirdi.S.A.Zaharov uni takomilashtirdi. Tuproq profilida bir qancha Tuproq profilida bir qancha gorizontlarida ajratiladi va ular gorizontlarida ajratiladi va ular ham qator gorizontlarga ham qator gorizontlarga bo’linadi xar bir gorizont o’zining bo’linadi xar bir gorizont o’zining nomi va harfli belgilariga ega.nomi va harfli belgilariga ega. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

AA 00 – O’simliklarning organik, qoldiqlaridan iborat – O’simliklarning organik, qoldiqlaridan iborat orgonagen gorizont.orgonagen gorizont. T – Torfli orgonagen gorizont T – Torfli orgonagen gorizont AA 11 – Gumusli Akkumlatev (chirindi to’planadigan) – Gumusli Akkumlatev (chirindi to’planadigan) gorizont:gorizont: AA 22 – Elyuvial B – Illyuvial yoki o’tuvchi gorizont – Elyuvial B – Illyuvial yoki o’tuvchi gorizont G – Gley (berch) gorizont G – Gley (berch) gorizont S – Ona jins S – Ona jins D – Ostki g’ovak tog’ jinslari.D – Ostki g’ovak tog’ jinslari. AA xx – Haydalma gorizont ishlov beriladigan – Haydalma gorizont ishlov beriladigan typroqlardagi haydalma qatlam. Quruq typroqlardagi haydalma qatlam. Quruq tuproqlarda, Atuproqlarda, A chch – chimli qatlam, A – chimli qatlam, A oo va T, va T, orgonogen gorizontlari tuproq mineral qismining orgonogen gorizontlari tuproq mineral qismining yuzasida to’shama sifatida paydo bo’ladi.yuzasida to’shama sifatida paydo bo’ladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

II. Bob. Tuproqning turi va mexanik II. Bob. Tuproqning turi va mexanik xossalarixossalari 2.1.Tuproqning rangi va qalinligi.2.1.Tuproqning rangi va qalinligi. Turoqning rangi – ko’zga yaqqol tashlanib Turoqning rangi – ko’zga yaqqol tashlanib turadigan eng muhim morfologik turadigan eng muhim morfologik belgilardan biridir.belgilardan biridir. Tuproqning rangi uni tashkil etgan Tuproqning rangi uni tashkil etgan moddalar tusi hamda tuproqning fizik holati moddalar tusi hamda tuproqning fizik holati va namlik darajasi bilan aniqlanadi.va namlik darajasi bilan aniqlanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tuproq rangini belgilovchi eng muhim moddalar Tuproq rangini belgilovchi eng muhim moddalar jumlasiga :jumlasiga : 1.Gumus1.Gumus 2.Temir birikmalari2.Temir birikmalari 3.Kremnozyom birikmalari va ohak moddalar kiradi3.Kremnozyom birikmalari va ohak moddalar kiradi Tuproq deganda yerning faqat ustki chirindili Tuproq deganda yerning faqat ustki chirindili qatlami tushunilmaydi, balki tuproq paydoqiluvchi qatlami tushunilmaydi, balki tuproq paydoqiluvchi prosses ta’sirida o’zgargan va morfologik belgilarga prosses ta’sirida o’zgargan va morfologik belgilarga ko’ra ona jinsdan farqi bo’lgan ma’lum qalinlikdagi ko’ra ona jinsdan farqi bo’lgan ma’lum qalinlikdagi qatlam tushiniladi. Tuproqning qalinligi hamma qatlam tushiniladi. Tuproqning qalinligi hamma joyda bir xil bo’lmaydi. Shuning uchun tuproqning joyda bir xil bo’lmaydi. Shuning uchun tuproqning qalinligi hamma joyda bir xil tuproq tipiga ko’ra qalinligi hamma joyda bir xil tuproq tipiga ko’ra o’rta hisobda, 40sm dan bazida 250 -300sm o’rta hisobda, 40sm dan bazida 250 -300sm qalinlikdagi tuproqlar uchraydi. qalinlikdagi tuproqlar uchraydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

2.2 Tuproqning strukturasi va 2.2 Tuproqning strukturasi va mexanik tarkibi.mexanik tarkibi. Tuproqning mexanik tarkibi:Tuproqning mexanik tarkibi: Tuproqning qattiq Tuproqning qattiq qismida har xil kattaliklardagi mineral zarralarning qismida har xil kattaliklardagi mineral zarralarning nisbiy miqdoriga aytiladi.nisbiy miqdoriga aytiladi. Mexanik tarkibiga ko’ra: soz, qumoq, qumloq, qumli Mexanik tarkibiga ko’ra: soz, qumoq, qumloq, qumli gorizontlar.gorizontlar. Tuproqning strukturasi: Tuproqning mexanik Tuproqning strukturasi: Tuproqning mexanik tarkibidagi mayda mineral zarralar turli faktorlar tarkibidagi mayda mineral zarralar turli faktorlar ta’sirida xususan chirindi modda va kalsiy karbonat ta’sirida xususan chirindi modda va kalsiy karbonat birikmasi ta’sirida bir-biriga yopishib donador birikmasi ta’sirida bir-biriga yopishib donador holatga o’tishi natijasida struktura elementi yoki holatga o’tishi natijasida struktura elementi yoki agregati deyiladigan donachalar paydo bo’ladi.agregati deyiladigan donachalar paydo bo’ladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tuproq agregatlarining kattaligiga ko’ra: Tuproq agregatlarining kattaligiga ko’ra: Mikrostruktura, Makrostruktura,Kesakcha Mikrostruktura, Makrostruktura,Kesakcha shaklida bo’ladi.shaklida bo’ladi. Mikristrukturali tuproq agregati kattaligi Mikristrukturali tuproq agregati kattaligi 0.25mmdan kichik. Makrostrukturali 0.25mmdan kichik. Makrostrukturali agregati nkattaligi 0.25 dan 10mmgacha, agregati nkattaligi 0.25 dan 10mmgacha, Kesakli agregati kattaligi 10mm dan katta Kesakli agregati kattaligi 10mm dan katta bo’ladi.bo’ladi. S.Zaxarov struktura bo’lakchalarining S.Zaxarov struktura bo’lakchalarining shakli,geometrik xarakteri va kattaligini shakli,geometrik xarakteri va kattaligini e’tiborga olib maxsus klassifikatsiyasini e’tiborga olib maxsus klassifikatsiyasini ishlab chiqdi.ishlab chiqdi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tuproq strukturasi bo’laklarining klassifikasiyasiTuproq strukturasi bo’laklarining klassifikasiyasi Turlar Xillar Bo’laklarning kattaligi Palaxsasimon 1tip kubsimon yirik palaxsasimon mayda palaxsasimon > 10sm 10 -1sm Kesaksimon Yirik kesaksimon o’rta kesaksimon mayda kesakli 10 -3 mm 3-1mm 1-0.5mm Yong’oqsimon Yirik yong’oqsimon yong’oqsimon mayda yong’oqsimon >10mm 10 -7mm 7-5 mm Donador Yirik donador donador mayda donador 5-3 mm 3-1 mm 1-0.5 mm Ustunsimon II tip Prizmasimon yirik ustunsimon ustunsimon mayda ustunsimon >5 sm 5-3 sm < 3 sm Ustunli Yirik ustunli ustunli 5-3 sm 3sm Prizmasimon Yirik prizmasimon prizmasimon mayda prizmasimon 5-3 sm 3-1 sm 1-0.5 sm III tip Plitasimon Plitali Slanessimon plitasimon platinkasimon yaproqsimon >5mm 5-3 mm 3-1mm <1mm Tangasimon Yirik tangasimon mayda tangachasimon 3-1 mm <1 mm www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

2.3 Tuproqning qovushmasi, yangi 2.3 Tuproqning qovushmasi, yangi yaralmasi va qo’shilmasi.yaralmasi va qo’shilmasi. Har qaysi qatlamdagi zarra va Har qaysi qatlamdagi zarra va bo’lakchalari zichligining xarakteri bo’lakchalari zichligining xarakteri va darajasi tuproq qivushmasi va darajasi tuproq qivushmasi deyiladi.Tuproqning juda zich, deyiladi.Tuproqning juda zich, g’ovak va sochilma qovushmalari g’ovak va sochilma qovushmalari tarqalgan.tarqalgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tuproq paydo bo’lish prosessi Tuproq paydo bo’lish prosessi vaqtida vujudga keladigan, shakli va vaqtida vujudga keladigan, shakli va tarkibi har xil bo’lgan turli holatdagi tarkibi har xil bo’lgan turli holatdagi moddalar yangi yaralma deyiladi.moddalar yangi yaralma deyiladi. Tuproq paydo bo’lish prosessiga Tuproq paydo bo’lish prosessiga hech qanday aloqasi bo’lmagan va hech qanday aloqasi bo’lmagan va keyinchalik sirtdan qo’shilib qolgan keyinchalik sirtdan qo’shilib qolgan minerl, tog’ jinsi parchasi va minerl, tog’ jinsi parchasi va organizm qoldiqlari singari moddalar organizm qoldiqlari singari moddalar Tuproq qo’shilmasi deyiladi.Tuproq qo’shilmasi deyiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

III.Bob. O’zbekiston Respublikasi hududidagi III.Bob. O’zbekiston Respublikasi hududidagi tuproqlarning morfologik belgilarini o’rganishning tuproqlarning morfologik belgilarini o’rganishning ahamiyati.ahamiyati. 3.1.Tuproq morfologik belgilarini o’rganishning 3.1.Tuproq morfologik belgilarini o’rganishning “Tuproqshunoslikdagi o’rni”.“Tuproqshunoslikdagi o’rni”. Tuproqning morfologik belgilarini Tuproqning morfologik belgilarini o’rganish tuproq paydo qiluvchi o’rganish tuproq paydo qiluvchi jarayonlarni hamda ayrim jarayonlarni hamda ayrim gorizontlarning tarkibi xossalari, gorizontlarning tarkibi xossalari, xarakteri asosida tuproq tiplari, xarakteri asosida tuproq tiplari, tipchalari va turlarini aniqlashda muhim tipchalari va turlarini aniqlashda muhim o’rin tutadi.o’rin tutadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Xulosa.Xulosa. Tuproqning morfologik belgilari: Gorizontlari, Tuproqning morfologik belgilari: Gorizontlari, rangi, qalinligi, strukturasi, qovushmasi, rangi, qalinligi, strukturasi, qovushmasi, qo’shilmasi, yangi yaralmasini o’rganish qo’shilmasi, yangi yaralmasini o’rganish katta ahamiyatga ega, chunki tuproq katta ahamiyatga ega, chunki tuproq qanchali strukturali bo’lsa, u shuncha qanchali strukturali bo’lsa, u shuncha unumdor bo’ladi.Bundan tashqari tuproq unumdor bo’ladi.Bundan tashqari tuproq morfologik belgilari orqali tuproqning morfologik belgilari orqali tuproqning xossalari, kimyoviy, fizikaviy, mexanik xossalari, kimyoviy, fizikaviy, mexanik tarkibini aniqlashda yordam beradi.tarkibini aniqlashda yordam beradi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 1. 1. I.A.Karimovning ”Qishloq xo’jalik taraqqiyoti” – I.A.Karimovning ”Qishloq xo’jalik taraqqiyoti” – to’kin hayot manbai. Birinchi chaqiriq O’zbekiston to’kin hayot manbai. Birinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi X sessiyasida Respublikasi Oliy majlisi X sessiyasida so’zlagan nutqi. T. O’zbekiston, 1998 yilso’zlagan nutqi. T. O’zbekiston, 1998 yil 2. M,Bahodirov, A. Rasulov ”Tuproqshunoslik”T. 2. M,Bahodirov, A. Rasulov ”Tuproqshunoslik”T. O’qituvchi. 1975 yilO’qituvchi. 1975 yil 3. I.Boboxo’jayev, P Uzoqov ”Tuproqning tarkibi, 3. I.Boboxo’jayev, P Uzoqov ”Tuproqning tarkibi, xossalari analizi” T.Mexnat. 1990 yilxossalari analizi” T.Mexnat. 1990 yil 4. I.Boboxo’jayev, P.Uzoqov ”Tuproqshunoslik” T. 4. I.Boboxo’jayev, P.Uzoqov ”Tuproqshunoslik” T. Mehnat. 1995 yilMehnat. 1995 yil 5. H.A.Abdullayev ’’O’zbekiston tuproqlari’’T. 1973 yil5. H.A.Abdullayev ’’O’zbekiston tuproqlari’’T. 1973 yil www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

E’tiboringiz E’tiboringiz uchun rahmat!!!uchun rahmat!!! www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Fermer хo’jaliklarida tuproq unumdorligini aniqlash va ball bonitetlarini hisoblash usullari

Sug’oriladigan yerlarni meliorativ holatini yaxshilash chora-tadbirlari

Tuproqdagi organik moddalar tarkibi

Qishloq xo’jaligida sug’orishning fiziologik ahamiyati

Titish va savash mashinalari