Sug’orishda resurs tejamkor innovatsion texnalogiyalar (tomchilab, yomg’irlatib sug’orish) - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Sug’orishda resurs tejamkor innovatsion texnalogiyalar (tomchilab, yomg’irlatib sug’orish)

Yuklangan vaqt:

27.02.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3139.603515625 KB

Ko'chirib olish

Sug’orishda resurs tejamkor inovatsion texnalogiyalar (tomchilab, yomg’irlatib sug’orish)

3Reja: • Sug‘orish usullari va texnikasi • Sug‘orish usuli va texnikasiga qo‘yiladigan talablar • Sug‘orish usullari va ularning avzalliklari • Sug‘orish usullarining vazifalari va qo‘llash sharoitlari

5Yaqin 20 yilda Amudaryo va Sirdaryo oqimi 15 foizga qisqarishi mumkin, Jon boshiga suv bilan taʼminlanish darajasi 25 foizga, qishloq xoʻjaligi ekinlari hosildorligi esa 40 foizga kamayishi kutilmoqda. Agar oʻz vaqtida taʼsirchan choralar koʻrilmasa, ushbu muammolar oqibatlari mintaqadagi ijtimoiy- iqtisodiy barqarorlikka jiddiy putur yetkazadi. “ Bu vaziyatdan kelib chiqqan holda, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibining Suv resurslari boʻyicha maxsus vakili lavozimi taʼsis etilishini qoʻllab-quvvatlaymiz. Markaziy Osiyo suvni tejaydigan texnologiyalar platformasini yaratish jarayonida ‘ Birlashgan Millatlar Tashkiloti – suv resurslari’ mexanizmini ishga solib, eng ilgʻor texnologiyalarni jalb etish va tatbiq qilish tarafdorimiz”, — dedi Shavkat Mirziyoyev.

62021 YIL 24 SENTYABRDA QOZOG’ISTON RESPUBLIKASINING GIDROMELIORATSIYA EKSPEDIYIYASI VAZIRLINING 50 YILLIK YUBILIYIGA BAG’ISHLANGAN SEMINRDAN LAVHALAR

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 10 iyuldagi 6024-sonli farmonida ko‘rsatilganidek: Sug‘orish tizimlarining foydali ish koeffitsiyentini 0,63 dan 0,73 gacha oshirish; Suv ta’minoti past darajada bo‘lgan sug‘oriladigan yer maydonlarini 560 ming gektardan 190 ming gektargacha kamaytirish; SHo‘rlangan sug‘oriladigan yer maydonlarini 226 ming gektarga kamaytirish; Suv xo‘jaligi vazirligi tizimidagi nasos stansiyalarining yillik elektr energiyasi iste’molini 25 foizga kamaytirish; Barcha irrigatsiya tizimi obyektlariga “Smart Water” (“Aqlli suv”) suv o‘lchash va nazorat qilish qurilmalari o‘rnatilib, suv hisobini yuritishda raqamli texnologiyalarni joriy etish; 100 ta yirik suv xo‘jaligi obyektlarida suvni boshqarish jarayonlarini avtomatlashtirish; Qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orishda suvni tejaydigan texnologiyalar bilan qamrab olingan yerlarning umumiy maydonini 2 million gektargacha, shu jumladan, t o I R m R I G c A h T S i I Y l A a V b A M s E u L I g O R ‘ A o T S r I i Y s A h t e x n ol o gi y a s ini 60 0 m ing ge k t a r gacha y e t k a z i s h belgil a n g a n .

• Sug‘orish usuli – sug‘orish suvini sug‘oriladigan maydonlarga taqsimlash va suvni oqim shaklidan tuproq va atmosfera namligiga o‘tkazish uchun qo‘llaniladigan usullar va tadbirlar majmuasidir . tuproq va atmo s fera naml i gi g a• Sug‘orish texnikasi - suvni oqim shaklidan o‘tkazishtexnologiyasi va texnik vositalardir.SUG‘O R IS H USU L L A R I V A T E X N IKASI

SUG‘ORISH USULLARINING SXEMATIK KO‘RINISHLARI

SUG‘ORISH USULI VA SUG‘ORISH TEXNIKASIGA QO‘YILADIGAN TALABLAR  Sug‘orish suvining sug‘orish dalasi uzunligi va tuproq faol qatlam chuqurligi bo‘ylab bir tekis taqsimlanishi;  Sug‘orish suvining tuproq faol qatlam ostiga sizilishiga, havoga bug‘lanishiga va tashlamalarga tashlanishiga yo‘l qo‘ymaslik;  Tuproqqa va ekinlarga ishlov berishni mexanizatsiyalash;  Sug‘orish tizimida suv taqsimlash va sug‘orishni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, sug‘orishda yuqori ish unumi va sifatiga erishish;  Tuproqning zichlashuvi va strukturasini buzilishi xamda irrigatsiya eroziyasiga yo‘l qo‘ymaslik;  Qishloq xo‘jalik ekinlaridan muntazam yuqori hosil olishga erishish.

SUG‘ORISH USULLARI yo‘laklab (pol olib) sug‘orishYER USTIDAN SUG‘ORISH : yer ustidan sug‘orish usulida suv dalaga tuproq ustidan taqsimlanadi. Bunda suv gorizontal xarakat qilish jarayonida tuproqqa vertikal va yon tomonlarga yo‘nalgan xolda shimiladi. YER USTIDAN SUG‘ORISHNING TURLARI: - egatlab sug‘orish; - yo‘laklab (pol olib) sug‘orish; - bostirib (chek olib) sug‘orish. egatlab sug‘orish bostirib (chek olib) sug‘orish.

SUG‘ORISH USULLARI YOMG‘IRLATIB SUG‘ORISH Yomg‘irlatib sug‘orish – suvni tuproq satxi va o‘simlikka maxsus mashina, qurilma va agregatlar yordamida sun’iy yomg‘ir shaklida yetkazib berishdir. Yomg‘irlatib sug‘orishning avzalliklari : - sug‘orish meyorini kamaytirish yoki ko‘paytirish orqali tuproqning namiqish chuqurligini o‘zgartirish; - havoning yer usti qatlamining nisbiy namligini oshirish va- haroratini pasaytirish, ekinlarni sovuq urmasligini ta’minlashi; - suvni dala bo‘ylab tekis taqsimlanishi va uning relyefiga talab qo‘yilmasligi; - sug‘orish egatlari va o‘q ariqlarni qurishga xojat yo‘qligi; - sug‘orish suvi bilan mineral o‘g‘itlarni berish mumkinligi; - suv tejamkor usulligi; - YEFK ning yuqori bo‘lishi.

TUPROQ ICHIDAN SUG‘ORISH Tuproq ichidan sug‘orishda suv 40-60 sm chuqurlikda joylashtirilgan namiqtiruvchi quvurlar tizimi orqali o‘simlik ildizi joylashgan qatlamga yetkaziladi va tuproq kapillyarlari hisobiga namlantiriladi. Tuproq ichidan sug‘orishning avzalliklari: - sug‘orish meyorining 15-40% ga kamligi; - suvni bug ‘ la n ishga is r of bo‘ l ish i ni k e s k i n pa s ay i shi ( 0,98 - 0,99); - begona o‘tlarning chiqmasligi; -och i q su g ‘orish ta r moqlarining yo‘ql i g i , Y E FK n ing yuqoriligi; -sug‘orish suvi bilan mineral o‘g‘itlarni berish mumkinligi; -tuproqning zichlashmasligi, qator orasiga ishlov berilmasligi; - hosildorlikning 20-40% gacha oshishi va b.SUG‘ORISH USULLARI

SUG‘ORISH USULLARI TOMCHILATIB SUG‘ORISH T o m ch i l a t i b sug‘o rish – max s us f i l t r lar yor d a m ida tomchi shaklidatoza l ang a n suv t o m c hil a t g ic h lar orqa l i tuproqqa berilib, o‘simlikning ildiz tizimi joylashgan qatlamini o‘zini (lokal) namiqtirishdir. Tomchilatib sug‘orishning avzalliklari: - suv tejamkorligi (40-50%); - suvni fi l tratsiyasi va bug‘l a nish i ka m ligi, oqa v a chiqarmasligi; - qator oralarining zichlanmasligi, irrigatsiya eroziyasining yo‘qligi; -o‘g‘itlarni tuproqqa suv bilan lokal kiritilishi; - murakkab relyeflarda qo‘llash mumkinligi; hosildorlikning 50% gacha oshishi va b.

1 9TOMCHILATIB SUG‘ORISHDA DALA EMAS, YETISHTIRILAYOTGAN EKIN SUG‘ORILADI faqat ekin ildizi atrofidagi qismiginaDalaning namlanadi Natij ada:Dalada begona o‘t kam o‘sadi. Begona o‘tga qarshi tadbirlar harajatlari kamayadi. Texnikani dalaga kirib chiqishi osonlashadi. Tuproq eroziyasiga barham beriladi .

Aerozol (tuman hosil qilib, mayda dispers) sug‘orish Aerozol (tuman hosil qilib, mayda dispers) sug‘orish usulida qishloq xo‘jaligi ekinlari uchun qulay mikroiqlim sharoiti yaratiladi. Havoning yer usti qatlamining nisbiy namligi oshiriladi, o‘simlik yer ustki organlarining xarorati 6-12 0S ga pasaytiriladi. Bu usulda sug‘orish meyori 0,8-1,0 m3/ga bo‘lib, kunning issiq paytida xar ik k i soatda amalga oshirila d i v a suv yordamida diametri 400-600 mmk bo‘lgan maxsus mayda moslamalar tomchilarga aylantirib beriladi. Bu usuldan xavosi quruq va issiq shamollar (garmsel) bo‘lib turadigan xududlarda bog‘, sabzavot, yem-xashak texnik ekinlarni sug‘orishda foydalaniladi. Aerozol sug‘orish usulining avzalliklari: o‘simliklar fotosintezini yaxshilaydi; ekinlar hosildorligi oshadi; yetishtirilayotgan maxsulot sifati yaxshilanadi; suv sarfi 40-50% ga kamaytiriladi. SUG‘ORISH USULLARI

SUG‘ORISH USULLARIT u p ro q n i n am lan tirish H a vo n i n a m la n tirish T u p ro q d a n a m yig ‘ish S H o ‘r yu vish T u p ro q yem irilish in in g o ld in i o lish O ‘g ‘it kiritish C h iq in d i su vla r b ila n su g ‘o rish O ‘sim lik n a m la n ish in i b o sh q a rish P ro va ka tsio n su g ‘o rish Yer ustidan + - + + - х х - + Yomg‘irlatib + + х - х х х + + Tuproq ichidan + - + - + + + - - Tomchilatib + - х - + + - - - Subirrigatsiya + - + - + - - - - Aerozol х + - - + - - + +SUG‘ORISH USULLARINING VAZIFALARI

SUG ‘ ORI SH USULLA RIS H o ‘r tu p roq la rd a Yen gil q u m o q tu p ro q la rd a O g ‘ir tu p ro q la rd a M u ra k k a b relyefla rd a K a tta n ish a b lik d a S H o ‘r sizo t su vi ya q in jo yla sh g a n d a S u v za x ira la ri yetish m a g a n d a S H o ‘r su v b ila n su g ‘o rish d a K u ch li sh a m o ld a Y er ustidan + х + х х х х х + Yomg‘irlatib - + х + + + + - - Tuproq ichidan - х х х + + + - + Tomchilatib - х + + + + + - + Subirrigatsiya - х + + + - + - + Aerozol + + + + + + + - -SUG‘ORISH USULLARINI QO‘LLASH SHAROITLARI

Sug‘orishning texnik vositalari

SUG‘ORISH TEXNIKALARI IRRIG A TSI Y A V A MELIOR A TSI Y A

O'xshashlar

Tuproqqa ishlov berishdagi resurs tejamkor innovatsion texnologiyalar

Dehqonchilikda resurs innovatsion texnologiyalar

Tomchilab sug’orishning afzalliklari

Sug'orishning zamonaviy usullari

O‘simliklarni sug‘orish