Шахс психологияси ва уни касбга йўллаш - Psixologiya - Slaydlar

Шахс психологияси ва уни касбга йўллаш

Yuklangan vaqt:

08.02.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

875.6572265625 KB

Ko'chirib olish

ШАХС ПСИХОЛОГИЯСИ ВА УНИ КАСБГА ЙЎЛЛАШ

Психология фанида инсон тушунчасини очиб берувчи бир неча тушунчалар, яъни – субъект, индивид, шахс тушунчаларини билади. Шахснинг психологик характеристикаси ўз ички структурасига эга бўлиб, индивидуал-психологик ва ижтимоий психологик хусусиятлардан иборатлигини тушунадиШахс тушунчаси

Шахснинг шаклланиши Cиёсий муносабатлар Шахс аъзо бўлган гуруҳдаги инсонлар муносабатиМафкуравий муносабатлар

Шахс – маълум бир мамлакат, жамият ва гуруҳ (ижтимоий, этник, диний, сиёсий ва бошқа гуруҳлар) аъзоси бўлиб, атрофдаги олам ва ижтимоий борлиққа ўз муносабатини билдирадиган, махсус фаолият тури билан шуғулланадига н ҳамда индивидуал ва ижтимоий- психологик хусусиятларга эга бўлган инсондир.

ШАХС ҲАҚИДАГИ ЯНГИ НАЗАРИЯЛАР  Карл Роджерс (1902-1987) гуманистик психология сардорларидан бири бўлиб, шахснинг фундаментал компоненти сифатида ўз ҳаётий концепцияси ётади деб ҳисоблайди. У “ Мен Концепция” нинг асосий холатларини таклиф этган. “ Мен-концепцияси” ва идеал “Мен” ўртасидаги қаршилик инсонни шахсий ўсишига олиб келади. К. Роджерс “Мен-концепцияси”ни ривожлантирувчи психологик механизмларинии ишлаб чиққан.  Янги назариялар ичида Мэрфи таклиф этган “Инсон уч табиатининг биоижтимоий назарияси ” ҳам катта аҳамиятга эга. Мэрфининг фикрича бу табиатлар қуйидагиларни ўз ичига қамраб олади:  Биринчи табиат – инсон ақлли ва энг муҳим ҳисобланган ижтимоий инстинктга биологик мавжудотдир.  Иккинчи табиат - инсоннинг дунёни идрок қилиш усули маданият билан чекланади.  Учинчи табиат – инсон доим индивидуал ижод қилишга интилади.

ШАХС ҲАҚИДАГИ ЭНГ ЯНГИ НАЗАРИЯЛАР  Эрик Берн (1902-1970) трансакт таҳлилнинг асосларини ишлаб чиқиб, уни шахс сифатларини такомиллаштиришда назарий ва амалий асос деб таклиф этган.  Эрик Фромм (1900-1980) гуманистик ва радикал-гуманистик психоанализга асос солган.  Карл Леонгард “Шахсий акцентуациялар назарияси”ни илгари сурган. У шахс психологиясида манфаатлар йўаналганлиги доирасини (эгоизм, альтруизм, манманлик) ва ҳиссий- иродавий доирани (эмоцияларнинг кечиш жараёни, уларнинг пайдо бўлиш тезлиги) ажратган  Сирс назарияга кўра психологик таҳлилнинг дастлабки бирлиги – диад тизимдир. Бу тизим бир ёки икки кишининг мужассамлашган ҳаракатларини ёритади; шахс фақат диад вазиятларда шаклланади; шахс хусусиятлари “диад вазиятларда ўлчаниши мумкин”; ҳар бир индивид ҳаракатлари бошқа инсон ҳулқ-атворига йўналтирилган бўлиб, уларга боғлиқ бўлади.  Джордж Александер Келли «Шахсий конструктлар психо логияси»ни яратган. Ушбу концепцияга кўра психик жараёнларнинг ташкил этилиши шахс томонидан келажакдаги воқеаларни кўра билиши (“конструкциялаши”)га боғлиқ. Келлининг фикрича ҳар бир инсон тадқиқотчидир.

ШАХС ИЖТИМОИЙЛАШУВИ ЖАРАЁНИ Инсон туғилиши билан бошқа инсонлар билан ижтимоий хамкорликка киришади. Мулоқот қилишнинг биринчи тажрибасини хали гапирмасдан туриб ўзлаштиради. Бошқа инсонлар билан ўзаро муносабатларга киришиб, маълум бир ижтимоий тажрибани орттиради ва бу тажриба унинг субъектив ажралмас қисмига айланади. Шахс ижтимоийлашуви – икки томонлама хусусиятга эга. Бир томондан индивид ўзи яшаётган жамиятнинг ижтимоий тажрибасини сингдиради, иккинчи томондан эса ўзи ўзлаштирган ижтимоий алоқа ва муносабтлар тизимини фаол равишда қайта тиклайди ва ривожлантиради.

Ижтимоий тажриба қуйидаги иккита асосий нарсани ўз ичига олади меҳнат, ишлаб чиқариш ва фаолиятнинг бошқа турларидаги маданиятини. ижтимоий муҳитнинг нормалари, қоидалари, қадриятлари, муносабатлари ва бошқаларни

ШАХС РИВОЖЛАНИШИНИ ИЖТИМОИЙ ТАЖРИБАНИ ОРТТИРИШ ЖАРАЁНИ СИФАТИДА ҚУРИБ ЧИҚИШ МУМКИН. БУ ИККИ БОСҚИЧДАН ИБОРАТ БЎЛГАН ЖАРАЁН. БИРИНЧИ БОСҚИЧДА ИНСОННИНГ АСОСИЙ ИЖТИМОИЙ ВА ПСИХОЛОГИК ҚАДРИЯТЛАРИ ШАКЛЛАНАДИ: МЕҲНАТ, АХЛОҚИЙ, ЭСТЕТИК, СИЁСИЙ, ҲУҚУҚИЙ, ЭКОЛОГИК, ОИЛАВИЙ ВА БОШҚ. БУ БОСҚИЧ ШАХСНИНГ УМУМИЙ ИЖТИМОИЙЛАШУВИ ЖАРАЁНИДИР. ИККИНЧИ БОСҚИЧ ШАХС ТОМОНИДАН У ЁКИ БУ КАСБ ЁКИ МУТАХАССИСЛИКНИ ЭГАЛЛАШ БИЛАН БОҒЛИҚ. БУ ШАХСНИНГ КАСБИЙ ИЖТИМОИЙЛАШУВИ ЖАРАЁНИДИР. ҲАР ИККАЛА БОСҚИЧ ҲАМ ЎЗАРО БОҒЛИҚ БЎЛИБ, БИР- БИРИНИ ТЎЛДИРИБ БОРАДИ.

ШАХС ИЖТИМОИЙЛАШУВИ АТРОФДАГИ МУҲИТ ВА ИЖТИМОИЙ МУНОСАБАТЛАРГА МОСЛАШУВ ЖАРАЁНИДА АМАЛГА ОШИРИЛАДИ. МОСЛАШУВНИНГ ИККИ ТУРИНИ АЖРАТИШИМИЗ МУМКИН: БИОФИЗИОЛОГИК ВА ПСИХОЛОГИК. ШАХСНИНГ БИОФИЗИОЛОГИК МОСЛАШУВИ ДЕГАНДА ОРГАНИЗМНИНГ АТРОФ МУҲИТДАГИ ТУРҒУН ВА ЎЗГАРУВЧАН ШАРОИТЛАРИГА (ХАРОРАТ, АТМОСФЕР БОСИМ, НАМЛИК, ВА БОШҚА ТАШҚИ ЖИСМОНИЙ ШАРОИТ ВА ТАЪСИРЛАРГА) ҲАМДА ИНСОННИНГ ЎЗИДА ПАЙДО БЎЛГАН ЎЗГАРИШЛАРИГА МОСЛАШУВИ ТУШУНИЛАДИ. ПСИХОЛОГИК МОСЛАШУВ ЭСА МАЪЛУМ БИР ИЖТИМОИЙ РОЛЛАРНИ БАЖАРИШ МАҚСАДИДА ШАХС ИЧКИ ДУНЁСИНИНГ АТРОФ-МУҲИТДАГИ ИЖТИМОИЙ ВА ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК ТАЛАБЛАРИГА, ИНСОНЛАР ИЖТИМОИЙ ҲАЁТИНИНГ ШАРОИТЛАРИ ВА МАЗМУНИГА ЯҚИНЛАШИШИДИР. ПСИХОЛОГИК МОСЛАШУВ ШАХС ИЧКИ ВА ТАШҚИ ҲАЁТ ВА ФАОЛИЯТИНИ УЙҒУНЛАШТИРАДИ, ТАБИАТ ВА ИЖТИМОИЙ МУҲИТНИНГ РАНГ-БАРАНГЛИГИНИ ЎЗЛАШТИРИШГА ИМКОНИЯТ ЯРАТАДИ.

- БИРЛАМЧИ УНИНГ ҲАЁТИ ДОИРАСИДА ҲАМДА КАСБИЙ, ЎҚУВ-БИЛИШ ВА БОШҚА АЛОҚА ВА МУНОСАБАТЛАР ДОИРАСИДА - Иккиламчи ижтимоийлашув характери меҳнат ва унга яраша олинадиган билимга боғлиқПсихология нуқтаи назаридан шахс ижтимоийлашуви икки доирада амалга оширилади:

ШАХСНИНГ ПСИХОЛОГИК СТРУКТУРАСИ ШАКЛЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ Табиий мухит Ижтимоий мухит Фаолият

ШАХС Индивидуал- психологик томони Дунё қ араши Ижтимоий – психологик томони Психик жараёнлар Психик хусусиятлар Психик холатлар Психик тузилмалар А ҳ ло қ и Дунё қ араши Маънавияти Бош қ а инсонларга муносабати Ижтимоий роллар Ижтимоий позиция Ижтимоий установкалар

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ

O'xshashlar

Ранглар психологияси

Оилавий муносабатлар психологияси

Антик давр психологияси

Оилада муомала ва мулоқотни ташкил этиш психологияси

Шарқ психологиясида шахс муаммоси