Psixikaning filogenetik taraqiyot - Psixologiya - Slaydlar

Psixikaning filogenetik taraqiyot

Yuklangan vaqt:

07.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3304.6435546875 KB

Ko'chirib olish

Psixikaning Filogenetik Taraqiyot

Reja: 1. Psixika nima. 2. Psixikaning filogenetik taraqiyoti. 3. Psixik hodisalar.

Atamalar Seskanuvchanlik — psixika taraqqiyotining dastlabki bosqichi bo`lib tirik organizmning biologik ahamiyatga ega qo`zg`atuvchining ta`siriga javob berish . Sezuvchanlik — psixika taraqqiyotining yuqoriroq bosqichi, sezish bilan bog`liq. Instinkt — hayvonlarning tug`ma xatti – harakati. Filogenetik taraqqiyot — butun insoniyat rivojlanishi. Ong — psixikaning yuksak darajasi. Ontogenetik taraqqiyot — bitta organizmning rivojlanishi.

Psixika nima? • Psixika (qadimgi yunoncha: ψῡχικός, psychikos — „ruhiy“) yoki ruhiyat — yuksak darajada tashkil topgan materiya (miya)ning voqelikni alohida shaklda aks ettirishdan iborat xususiyati. • Asosan, sezgi, tasavvur, tafakkur, irodaviy xatti-harakat va boshqa subyektiv obrazlarda aks etadi. • Psixika materiyaga nisbatan ikkilamchi, xreila. • Bu psixikaning mavjudlik usuli (psixika miya xususiyati)da va uning mazmuni (psixika — obyektiv olamning subyektiv obrazi)da koʻrinadi.

Psixika nima? • Psixika materiya taraqqiyotining muayyan bosqichida — tirik organizmlarda sezuvchanlikning alohida shakli yoki his qilish qobiliyati paydo boʻlishi bilan vujudga kelgan. • Tirik mavjudotning morfologik-fiziologik tuzilishi murakkablashuvi, unda nerv sistemasining vujudga kelishi va taraqqiy etishi, bosh miya, uning katta yarim sharlarining shakllanishi va takomillashishi jarayonida rivojlangan. • Psixikaning oʻziga xos organi insonda va oliy darajada rivojlangan hayvonlarda bosh miyadir.

Psixika nima? • Psixika — subyektivlik bilan obyektivlikning birligidir. • Psixik faoliyat doimo muayyan subyektga xos boʻlib, uning individual xususiyatlari bilan bogʻlangandir. • Ayni vaqtda psixika obyektiv olamning muayyan manzarasini yaratuvchi miya inʼikos faoliyatining real jarayoni sifatida obyektivdir. • Psixika psixik jarayonlar, holatlar va insonning psixik xususiyatlarining zohiriy birligidir.

Psixika nima? • Psixika rivojining oliy shakli — inson psixikasidir. • Uning paydo boʻlishi va rivojlanishida insonga xos boʻlgan atrofdagi olam bilan oʻzaro munosabatga kirishish usuli — mehnat hal qiluvchi rol oʻynagan. • Inson psixikasi faqat biologik taraqqiyotning emas, ijtimoiytarixiy taraqqiyotning ham mahsulidir. Ijtimoiy, mehnat amaliyoti oliy, faqat insongagina xos psixika shakli — oyagni vujudga keltirdi.

Psixika nima? • Inson psixikasining eng muhim xususiyati — ishlar, hodisalar va boshqalarni oldindan koʻra bilish va oʻzi nima qilishini rejalashtirishdan iborat. • Inson obyektiv voqelikdagi predmetlar va hodisalarni tajribaga asoslanib idrok qiladi. Insonning psixik faoliyati asosida birinchi va ikkinchi signal sistemalarining oʻzaro taʼsiri yotadi. • Psixikaning muhim tomoni uning reflektorlik tabiati, yaʼni reflekslar hosil boʻlishi, bu jarayonning toʻxtovsiz va qatʼiy kechishidir. • Real psixika faoliyat koʻrinishida mavjud.

Psixika nima? • Faoliyatda u shakllanadi, namoyon boʻladi va bilib olinadi. • Inson psixikasining shakllanishida taʼlim va tarbiya muhim rol oʻynaydi. • Taʼlim va mehnat jarayonida har bir shaxs psixikasining individual rivojlanishi yuz beradi, bu insoniyat toʻplagan moddiy va maʼnaviy boyliklarni oʻzlashtirishdan iboratdir. • Psixikani psixologiya oʻrganadi.

Psixikaning Filogenetik taraqiyoti Jamiki materiya, jonsiz anorganik materiyadan tortib , to organik materiyaning yuksak hamda murakkab shakli - inson miyasigacha moddiy olamning umumiy xususiyati bo`lmish aks ettirish xususiyatiga, ya`ni turli ta`sirlarga javob qaytarish qobiliyatiga egadir. Jonsiz tabiatda harakat jism yoki moddalarning o`zaro mexanik fizik va kimyoviy munosabatlari tarzida namoyon bo`lishi mumkin. Tirik materiyaga o`tishda harakatning shakli sifat jihatdan o`zgaradi. Tirik materiyaga aks ettirishning biologik shakllari xosdir. Tirik materiya taraqqiyotining ma`lum bosqichida aks ettirishning sifat jihatidan yangi shakli bo`lmish psixika yuzaga keladi.

Psixikaning Taraqiyoti Hamma tirik organizmlar, o`simliklardan tortib hayvonlargacha evolyutsiyaning barcha bosqichida aks ettirishning biologik shakli bo`lgan seskanuvchanlik xususiyatiga ega. Seskanuvchanlik - tirik organizmlarning biologik ahamiyatiga ega bo`lgan ta`sirlarga javob qaytarish qobiliyatidir. Sodda, bir hujayrali tirik organizmlarda elementar seskanuvchanlik xususiyati bor bo`lib, ular tashqi muhit ta`siriga harakat bilan javob qaytaradi, muhit ta`sirida hujayra protoplazmasininng xususiyati o`zgaradi.

Psixika Taraqiyoti Biologik omillarga maxsus harakatlar bilan reaktsiya qilish usullariga tropizm deb ataladi. Tropizmlar har xil bo`ladi, fototropizm - tirik organizmning issiqlik ta`siri ostida harakat qilishga moyilligidir, xemotropizm - ma`lum fizik - ximiyaviy muhitni tanlab olishga moyilligidir, topotropizm tirik organizmning mexanik qo`zg`atuvchi ta`siri ostida harakatlanishdir. Tropizmlar o`simliklarning o`z-o`zini boshqarishiga imkon beradi. Hayvonlarda ta`sirlanishning yangi turi - sezuvchanlik yuzaga kelgan. YUksak tashqil topgan hayvonlarda sezuvchanlik taraqqiy etadi, sezgi a`zolari tarkib topadi. Narsalarning organizm uchun aslida befarq , ya`ni organik ehtiyojlarini qondirmaydigan belgilari (hidlari, shakllari, ranglari) signallik ahamiyatiga ega bo`ladi. Hayvonlarda o`simliklarga qaraganda sezuvchanlik tufayli ancha ko`p ta`sirlarni aks ettirish vujudga keladi.

Psixika Taraqiyoti Masalan, infuzoriyalarning ular uchun neytral (befarq) bo`lgan yorug`likka reaktsiya qilishlari kuzatilgan. Tajriba quyidagicha o`tkazilgan: suv to`ldirilgan nayga sodda hayvonlar joylashtirilib, naychaning bir tomoni isitilgan, Bir hujayrali hayvon termotropizmga ega bo`lganlari tufayli tezlik bilan naychaning iliq tomoniga o`tib olganlar. Naychaning bir tomoni isitilish bilan birga bir vaqtda yoritilib ham borilgan. Oddiy sharoitda yoruqlikka neytral munosabatda bo`luvchi infuzoriyalarga yorug`lik bilan birgalikda ular uchun qulay bo`lgan issiqlik bir necha marta ta`sir ko`rsatilgan taqdirda infuzoriyalar issiqlik ta`siridan qat`iy nazar yorug`likka to`planaverganlar

Psixika Taraqiyoti . Bu sensor bosqich bo`lib hisoblanadi. Sensor bosqich uchun xarakterli xususiyat shundan iboratki, bu bosqichda organizm narsalarning o`zini emas, balki alohida xususiyatlarini aks ettiradi. Bunday aks ettirish evolyutsion taraqqiyotning quyi darajasi - to`rsimon va ganglioz asab tizimiga ega hayvonlarda kuzatiladi. Masalan: Biror bir hashorot o`rgimchak to`riga tushishi bilan uni o`z ipi bilan o`ray boshlaydi.

Psixik hodisalar Psixik hodisalar –bu faoliyatning hozir ta'sir etayotgan (sеzgi, idrok) yoki qachonlardir, ya'ni turmush tajribada (xotira) yuz bеrgan qo`zg`oluvchiga javob tarzida ro`y bеradigan ana shu ta'sirni umumlashtiradigan, ular pirovard natijada olib kеladigan natijalarni (tafakkur, xayol) oldindan ko`ra olishga yordam bеradigan, bir xil ta'sirlar natijasida faoliyatni (xis–tuyg`u, iroda) kuchaytiradigan yoki susaytiradigan, umuman faollashtirib yuboradigan va boshqa xildagi ta'sirlar oqibatida uni tormozlaydigan, odamlar xulq–atvoridagi (tеmpеramеnt, xaraktеr va b.) tafovutlarni aniqlaydigan doimiy boshqaruvchilaridir.

Psixik hodisalar • Psixik hodisalar uchta guruhga ajratiladi. Psixik jarayonlar. Psixik xususiyatlar(sifatlar). Psixik holatlar.

Foydalangan adabiyotlar 1. OʻzME . Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil 2. https://uz.wikipedia.org / 3. https:// genderi.org/psixika-va-ongning-taraqqiyoti.html 4. https :// fayllar.org /psixikaning-filogenetik-taraqqiyoti-1-psixikaning-taraqq iyot-b.html 5. https:// fayllar.org / 1-qism-qarshi-2010-kasbiy-talim-va-oqitish-uslubiyoti.ht ml?page =7

O'xshashlar

Xorij psixolog olimlari

Psixika haqida umumiy tushuncha

Psixologiya fanining predmeti, rivojlanish tarixi, sohalari va tadqiqot metodlari

Inson psixikasining ontogenezda rivojlanishi 2

Rivojlanish psixologiyasining asosiy tushunchalari