O’smirlar va kattalar o’rtasida yuzaga keladigan nizolarning asosiy sabablari - Psixologiya - Slaydlar

O’smirlar va kattalar o’rtasida yuzaga keladigan nizolarning asosiy sabablari

Yuklangan vaqt:

04.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1727.6494140625 KB

Ko'chirib olish

O’SMIRLAR VA KATTALAR O’RTASIDA YUZAGA KELADIGAN NIZOLARNING ASOSIY SABABLARI Reja: • O'smirlar pisxologiyasi • O'smirlar va kattalar o’rtasidagi munosabatlar • O'smirlar va kattalar o’rtasidagi tushinmovchiliklar

• O’smirlik davri-jadal va tekis bormagan jismoniy rivojlanish, jinsiy yetilish, shaxsiyatning o’zida, atrof- muhitni o’rab turgan kishilar bilan o’zaro munosabatda jiddiy o’zgarishlar bo’ladigan davrdir.Ijtimoiy muhitning asosi bo’lgan oila, o’smir xulqi shakllanishiga katta ta’sir o’tkazadi. An’anaviy tarzda tarbiya asosiy instituti oila hisoblanadi. O’smirning oilada olgan tarbiyasi keyin bir umrga saqlanib qoladi. Oilaning tarbiya instituti sifatida muhimligi shundaki, o’smir unda hayotining ko’p qismini o’tkazadi va shaxsga ta’sir etuvchi muddati bo’yicha birorta ham tarbiya institutlari oilaga teng kela olmaydi.

O’smirlik chog’ida yuz beradigan fikrlash jarayonlarining murakkablashuvi, mavhumlashtirish, yaxlit holga keltirish va darajalash qobiliyatlarining shakllanishi, atrofdagi voqelikni tanqidiy anglash, ijtimoiy talablari, kechagi bolaning o’zining yangi ijtimoiy rolini qabul qilishi bilan o’zaro ta’sir etib, uning ma’naviy-axloqiy rivojlanishini rag’batlantiradi. • O’zbeklarning aksariyati o’zining shaxsiy faravonligi to’g’risida emas, balki oilasining, qarindosh urug’lari va yaqin odamlarining, qo’shnilarining omon-esonligi to’g’risida g’amxo’rlik qilishni birinchi o’ringa qo’yadi

• O’smirlik davrini qiyin o’tish davri deb bekorga aytilmaydi. Ana shu o’smirlik yoshida turli huquqbuzarliklar vujudga keladi. Bu davrda har bir shaxs bolalikdan o’smirlikka qadam qo’yadi, kuchli jismoniy hamda atrofdagilar bilan o’zaro munosabatda jiddiy o’zgarishlar ro’y beradi. Bunday qaltis davrni muvaffaqiyatli o’tishi faqat shaxsning o’ziga emas, balki uning ota-onasiga, atrofdagi katta yoshdagilarga ham bog’liqdir.

• Shaxsning shakllanishida o’smirlik yoshi, o’zining ijtimoiy va biologik rivojlanishida murakkab davr hisoblanadi. Ulkan hayot yo’lining mana shu muhim bir qismida, katta yoshdagi o’smir o’z oldiga kim bo’lish, nima, qanday va nima uchun erishish kabi masalalarni hal etishga to’g’ri keladi. Masalalarni qanday qo’yishni va jamiyat bilan uyg’unligi shaxsning kelajakdagi keng istiqboliga bog’langan holda, uning faolligi, barqarorligi, ma’naviy pokligi, maqsadga yo’nalganligi, betakrorligi, ijtimoiy va psixologik jihatdan mazmundorligi jamiyat uchun ham qimmatlidir. O’smirlik davrining qiyin davr bo’lishi ko’p jihatdan o’smir ruhiyatidagi o’zgarishlarni hisobga olmagan holda nizoli vaziyatlarni yuzaga keltirish sababli namoyon bo’lishi mumkin.

• Shu sababli o’smirlik yosh davrida mavjud nizoli vaziyatlarni tahlil qilish, o’smirlik inqirozlarining yengil bartaraf etilishiga va pedagogik jarayonni samarali amalga oshirishga xizmat qiladi. Bu davrda nizoli vaziyatlarning xilma-xil ko’rinishlari mavjud bo’ladi. Jumladan, o’smirning o’z tengdoshlari orasida qulay mavqega erisha olmasligi, o’qituvchilar bilan o’zaro munosabatlarning maqsadga muvofiq emasligi, oilaviy munosabatlardagi tushunmovchiliklar va hokazo.

• Bugungi kunning dolzarb muammolaridan biri ta’lim jarayonida o’smirlar o’rtasidagi shaxslararo nizolar, ularning xususiyatlari va nizolarni keltirib chiqaruvchi omillarning tabiati turli- tuman ekanligining guvohi bo’ldik. Maktab psixologi faoliyatida o’smirlik davriga xos shaxslararo nizoli vaziyatlarni konstruktiv hal etish va uni negativ asoratlardan saqlashning profilaktikasini faqat psixokorreksion usullarning muayyan shakllarini ya’ni, psixokorreksion ta’sir o’tkazish yo’li bilan bartaraf etish mumkin

O’smirlik davriga xos nizolarning psixologik mohiyati, taxlili ilmiy farazlarni ilgari surish imkoniyatini beradi: - O’smirlar o’rtasidagi nizolar, ularga xos sub’ektlikning turli shakllarini faollashtirib, shaxslilik xususiyatlarining rivojlantirishga sharoit yaratishi; - O’smirlar o’rtasidagi shaxslararo nizoli vaziyatlarda hamkorlikdagi munosabatlar ko’rinishdagi alternativ (mumkin bo’lgan qarama-qarshi ikki xoldan birini tanlab olish zaruriyati) larni anglash, sharoitini yaratish maktab psixologi faoliyatining predmeti bo’lishi; • - Maktab psixologi va o’smirning o’zaro hamkorlikdagi faoliyati o’smirlarning shaxslararo nizolarni bartaraf eta olishlarida o’z – o’zlarini rivojlantirishlari uchun muhim imkoniyat bo’lishi mumkin.

• O’smir yoshlar va voyaga yetmaganlarning o’qishdan bo’sh vaqtlarini mazmunli o’tkazish, ularni ommaviy sportga jalb etish, huquqbuzarlikka moyil va ichki ishlar idoralarida profîlaktik hisobda turgan voyaga yetmaganlar hamda farzand tarbiyasiga salbiy ta’sir ko’rsatuvchi ota-onalar o’rtasida tarbiyaviy-profîlaktik tadbirlarni olib borish maqsadida fuqarolarning o’z-o’zini boshqarish organlari tarkibiga pedagog-tarbiyachi lavozimining kiritilishi yoshlarga qaratilgan barcha ishlar Davlat siyosati darajasiga ko’tarilganidan dalolat beradi.

O’smirlar o’rtasida nizolarni paydo bo’lishi yuzasidan mahalla inspektorlariga murojaat etdik. Nizolarning oldini olish y’ani profilaktika ishlari bo’yicha joylarda • yoshlarning bo’sh vaqtlarini mazmunli o’tkazishni tashkil etish, voyaga yetmagan huquqbuzarlarning sonini kamaytirish borasida tushuntirish ishlari, suhbat munozaralar o’tkazilganini ko’rib chiqib, hujjatlar, bayonnomalar bilan tanishdik. IIB voyaga yetmaganlar o’rtasida nazoratsizlik va huquqbuzarliklar profilaktikasi inspektorlarining xizmat vazifalari va burchlari bilan ham tanishib chiqdik.

XULOSA • Mavzudan kelib chiqib o’smir yoshga kiruvchi bolalarni psixologik xususiyatlarini organgan holda mahallalarda voyaga yetmaganlar bilan ishlash inspektorlari tomonidan doimiy nazoratda bo’lishlarini va ularning ish jarayonlari bilan tanishib chiqdik. O’smirlik davriga 11-12 yoshdan 15-16 yoshgacha bo’lgan bolalar ya’ni 5-sinfdan 9-sinfgacha va KXK, Allarning I-bosqich talabalari kiradi. O’smirlar o’rtasida nizolarning kelib chiqish sabablarini, nizolarni hal etishda va ularning kelib chiqishini oldini olishda, nafaqat ota-ona, maktab jamoasi balki mahallalarda faoliyat yurituvchi pedagog tarbiyachi va inspektorlar ish olib borishadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 2020 yil 29 dekabr 5-6-11 betlar 2. I.A.Karimov. O’zbekiston buyuk kelajak sari. – T.: “O’zbekiston” nashriyoti, 1998, 21-bet. 3. Axmedova M.T. Pedagogik konfliktologiya.- T.:TDPU, 2014 y. 4. Karimova V.M., Akramova F.A. “Psixologiya”. 1-qism. Ma’ruzalar matni. –T.: TDIU, 2005. – 208 b. 5. E.G’oziev. Tafakkur psixologiyasi. Toshkent. “O’qituvchi”. 1990. • 6. Umumiy psixologiya. A.V.Petrovskiy tahriri ostida. “O’qituvchi”, T., 1999

E’tibor uchun rahmat

O'xshashlar

O’smirlar o’rtasida bulling muammolari

O`smirlik davridagi psixik rivojlanishning umumiy tavsifi

O`smirlik davridagi psixik rivojlanishning umumiy tavsifi

Bolalardagi psixologik muammolar. O’smir shaxsida axloqiy tushunchalar paydo bo’lishi

Zo'ravonlik sabablari, turlari va sikli. Oiladagi zo'ravonlik. Oiladagi zo'ravonlikning shakllari, sabablari va mexanizmi