Xalq og'zaki ijodida tarbiyaga oid masalalarning ifodalanishi - Pedagogika - Slaydlar

Xalq og'zaki ijodida tarbiyaga oid masalalarning ifodalanishi

Yuklangan vaqt:

14.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

90.12109375 KB

Ko'chirib olish

Xalq og’zaki ijodida tarbiyaga oid masalalarning ifodalanishi

Reja 1. Xalq Og'zaki Ijodining Tarbiyadagi Ahmiyati 2. Xalq Og'zaki Ijodida Tarbiya Masalalari 3. Ma’rifatparvarlik va Bilimga E’tibor 4. Mehnat Tarbiyasi

Xalq Og'zaki Ijodi Nima? bu xalqning tarixiy tajribasi, e'tiqodlari, an'analari va madaniyatini og'zaki ravishda, avloddan-avlodga o'tkazadigan ijodiy faoliyatdir. U asosan yozma manbalar orqali emas, balki so'z orqali tarqaladi. Xalq og'zaki ijodi insonlarning kundalik hayotida va jamiyatda yuzaga kelgan turli holatlar, tabiat hodisalari, ahloqiy qadriyatlar, urf-odatlar, madaniyat va boshqalar haqida hikoyalar, qo'shiqlar, rivoyatlar, maqollar, naql va afsonalar shaklida namoyon bo'ladi.

Xalq Og'zaki Ijodining Tarbiyadagi Ahmiyati  Xalq og'zaki ijodi tarbiya vositasi sifatida muhim rol o'ynaydi.  Xalqning qadriyatlari, odob- axloqi, mehnatdagi yuksak fazilatlarini o'rgatadi.  Tarixiy tajribani avloddan- avlodga yetkazadi.

 Xalq og'zaki ijodi tarbiya vositasi sifatida muhim rol o'ynaydi : Xalq og'zaki ijodi, ayniqsa, bolalar va yoshlarni tarbiyalashda katta rol o'ynaydi. Xalqning og'zaki asarlari, masalan, afsonalar, rivoyatlar, maqollar va dostonlar, o'quvchilarni yaxshi xulq-atvorga, o'ziga va atrofdagilarga hurmat bilan munosabatda bo'lishga o'rgatadi. Ular yordamida yosh avlodga jamiyatda axloqiy me'yorlarga rioya qilish, mas'uliyatli va etiborlilikni rivojlantirish o'rgatiladi. Xalq og'zaki ijodining mazmuni odatda yuksak axloqiy qadriyatlarni targ'ib qiladi, shu bilan birga, hayotiy saboqlarni beradi.

 Xalqning qadriyatlari, odob-axloqi, mehnatdagi yuksak fazilatlarini o'rgatadi : Xalq og'zaki ijodi, asosan, xalqning qadriyatlari, axloqiy normalari va mehnatdagi fazilatlarini o'rgatish maqsadida yaratilgan. Masalan, dostonlarda yoki afsonalarda qahramonlarning yuksak fazilatlari — jasorat, vijdonlilik, sadoqat, mehnatsevarlik va adolat — targ'ib qilinadi. Bu qadriyatlar yoshlarni ijtimoiy va axloqiy jihatdan shakllantirishda muhim rol o'ynaydi. O'quvchilar va yoshlar xalq og'zaki ijodi orqali mehnatning qadrini, halollikni, hamjihatlikni va o'zgalarga yordam berishni o'rganadilar. Xalqning axloqiy qarashlari, yurtni sevish, ona tilini hurmat qilish kabi qadriyatlar ham og'zaki ijodda ko'plab namoyon bo'ladi.

 Tarixiy tajribani avloddan-avlodga yetkazadi : Xalq og'zaki ijodi xalqning tarixiy tajribasini avloddan-avlodga o'tkazishning samarali vositasi hisoblanadi. Afsonalar, rivoyatlar, dostonlar va boshqa og'zaki asarlar xalqning tarixiy voqealarini, urushlar, kelajakdagi orzular va amalga oshirilgan yutuqlarni o'zida aks ettiradi. Bu hikoyalar, shuningdek, xalqning tarixiy shaxsiyatlari, qahramonlari va madaniy yutuqlarini tasvirlaydi. Xalq og'zaki ijodi orqali yoshlar o'z xalqining tarixini, madaniyatini va urf- odatlarini o'rganadilar. Bu esa ularning milliy ongini shakllantirishga, o'z madaniyatiga hurmat va muhabbatni rivojlantirishga yordam beradi.

xalq og'zaki ijodi nafaqat madaniy merosni saqlash, balki yoshlarni axloqiy, ma'naviy va ijtimoiy jihatdan shakllantirishda muhim vosita bo'lib xizmat qiladi. U xalqning qadriyatlarini, mehnat fazilatlarini va tarixiy tajribasini yangi avlodlarga etkazishning samarali usulidir. Bu orqali yoshlar jamiyatga foydali, axloqan to'g'ri yo'lni tutuvchi va milliy madaniyatni qadrlaydigan shaxslar bo'lib yetishadi.

Xalq Og'zaki Ijodida Tarbiya Masalalari  Odob-axloq tarbiyasi: Maqollar, hikmatlar, fablialar.  Mehnat tarbiyasi: Eposlar va dostonlar orqali mehnatga muhabbatni shakllantirish.  Milliy qadriyatlar va urf-odatlar tarbiyasi: Xalq og'zaki ijodi xalqning urf-odatlari, an'analariga hurmatni tarbiyalash.

Xalq og'zaki ijodi odob-axloq tarbiyasini shakllantirishda muhim vosita hisoblanadi. Maqollar , hikmatlar va fabliyalarda xalqning axloqiy qadriyatlari, mas'uliyatli bo'lish, boshqalar bilan yaxshi munosabatda bo'lish, haqiqatni aytish va adolatni ta'minlash kabi temalar o'z ifodasini topadi.

Maqollar va hikmatlar o'zining qisqa, ammo mazmunli shakli bilan odamlarni axloqiy saboqlarga o'rgatadi. Masalan, "Kimki mehnat qilsa, muvaffaqiyatga erishadi" , "Kichiklarni hurmat qil, kattalarga izzat ko'rsat" , kabi maqollar jamiyatdagi yaxshi xulqni targ'ib qiladi va tarbiya beradi.

Fabliyalar esa ko'pincha hayotiy saboqlarni, axloqiy xatolarni va ularni tuzatish yo'llarini tasvirlaydi. Ular odatda hayvonlar orqali odamlarning yaxshi va yomon fazilatlarini ko'rsatadi. Masalan, "Sariq qushning hikoyasi" kabi fabliyalar mehnatsevarlik va halollikni targ'ib qiladi.

Mehnat tarbiyasi: Xalq og'zaki ijodi eposlar va dostonlar orqali mehnatga bo'lgan muhabbatni shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. Eposlar va dostonlar xalqning mehnatga bo'lgan munosabatini, kasbga hurmatni va mehnatning qadrini targ'ib qiladi.

Dostonlar va eposlar ko'pincha mehnatni sharafli va muhim faoliyat sifatida ko'rsatadi. Misol uchun, O'zbek xalqining mashhur eposlaridan biri — "Alpomish" dostonida qahramonning mehnat va kurashdagi qat'iyati, yurtni himoya qilishdagi sadoqati va mehnatsevarligi tasvirlanadi. Bu dostonlar orqali yosh avlodga o'z kasbiga hurmat ko'rsatish, mehnatga muhabbatni shakllantirish va vatanparvarlikni o'rgatish maqsad qilinadi.

Mehnatning qadri, shuningdek, boshqa xalq og'zaki ijodi shakllarida ham aks etadi. Masalan, "Birinchi qadam" kabi qo'shiqlar orqali ishning ahamiyati va mehnatsevarlikning kuchi ta'kidlanadi.

Milliy qadriyatlar va urf-odatlar tarbiyasi: Xalq og'zaki ijodi milliy qadriyatlar va urf- odatlarga hurmatni shakllantirishda juda muhimdir. Xalq og'zaki ijodi orqali yoshlar o'z xalqining qadriyatlarini, urf-odatlarini, an'analari va madaniy merosini o'rganadilar.

Afsonalar , rivoyatlar va hikoyalar xalqning madaniy qadriyatlari va urf-odatlarini yosh avlodga etkazish uchun mo'ljallangan. Masalan, "Kelin kelishi" , "Navro'z bayrami" kabi xalq afsonalari va rivoyatlari jamiyatning ijtimoiy-tarbiyaviy qadriyatlarini va urf- odatlarini yoshlar ongida mustahkamlaydi.

Urf-odatlar va an'analar haqida so'zlab beradigan hikoyalar va qo'shiqlar milliy bayramlar, tug'ilgan kunlar, to'ylar va boshqa marosimlar haqida bo'lib, yoshlarni an'anaviy qadriyatlar bilan tanishtiradi. Bu esa ularni milliy identifikatsiya va jamiyatda o'z o'rnini topishga yordam beradi.

Mehnat Tarbiyasi Xalq og'zaki ijodida mehnatni qadrlash va unga bo'lgan ehtirom ko'rsatiladi. Eposlar va dostonlarda mehnat kishining ulug' fazilati sifatida tasvirlanadi. Misol: "Mehnatning mevasini topar," — bu kabi maqollar orqali mehnatga bo'lgan munosabat shakllanadi.

Odob-axloq Tarbiyasi  Xalq og'zaki ijodida odob-axloq qoidalari, to'g'ri yurish-turish, hurmat va mehr-oqibat tarbiyasi ko'rsatilgan.  Maqollar va hikmatlar : "Yaxshi so'z yomonlikdan saqlaydi," "Kichikka hurmat qil, kattani izzatla."  Bu kabi ifodalar yoshlarni axloqiy me'yorlarga yo'naltiradi.

Xalq og'zaki ijodi, ayniqsa, odob-axloq tarbiyasini shakllantirishda juda muhim rol o'ynaydi. Maqollar, hikmatlar, fablialar va boshqa og'zaki asarlar orqali xalq o'zining axloqiy qadriyatlarini, yaxshi xulq-atvorni va to'g'ri yurish-turishni yoshlar va jamiyat a'zolariga etkazadi. Bu asarlar nafaqat axloqiy saboqlarni o'rgatadi, balki odamlarni bir-biriga mehr-oqibat va hurmat bilan munosabatda bo'lishga chaqiradi.

Xalq Og'zaki Ijodida Odob-axloq Qoidalari: 1. To'g'ri Yurish-Turish 2. Hurmat va Mehr-oqibat Tarbiyasi 3. Axloqiy Me'yorlarga Yo'naltirish

1. To'g'ri Yurish-Turish : Xalq og'zaki ijodida yurish-turish va odob-axloq qoidalari an'anaviy tarzda o'rganiladi. O'zini yaxshi tutish, odamlar bilan hurmatli va muomalali bo'lish, tabiatan adolatli va halol bo'lish muhim qadriyatlar sifatida ko'rsatiladi. Masalan, "Yaxshi so'z yomonlikdan saqlaydi" maqoli odamlarni faqat so'z bilan emas, balki amalda ham adolatli va mehribon bo'lishga chaqiradi. Bu ifoda orqali yoshlarni ijobiy va mehr-oqibatli bo'lishga undaydi.

1. Hurmat va Mehr-oqibat Tarbiyasi : Xalq og'zaki ijodi hurmat va mehr-oqibat ni targ'ib etishda muhim vosita hisoblanadi. "Kichikka hurmat qil, kattani izzatla" kabi maqollar yoshlarni odobli bo'lishga, yoshi kattalarga hurmat ko'rsatishga, kichiklarga esa mehribonlik bilan munosabatda bo'lishga o'rgatadi. Bu maqollar xalqning ijtimoiy tuzilmasida, masalan, oilada, jamiyatda hurmat va mehrning qanchalik muhim ekanligini ko'rsatadi.

1. Axloqiy Me'yorlarga Yo'naltirish : Maqollar va hikmatlar yoshlarni axloqiy me'yorlarga yo'naltiradi. Xalq og'zaki ijodi orqali yoshlar axloqiy xulqni o'rganib, insoniy qadriyatlarni qadrlashni o'rganadilar. Masalan, "Yaxshi so'z yomonlikdan saqlaydi" — bu ibora nafaqat so'zning kuchini, balki uning insonlar o'rtasidagi munosabatlarda qanday rol o'ynashini ko'rsatadi. To'g'ri va ezgu so'zlar yordamida insonlarning qalblari tozalana boradi, shuningdek, turli janjallar va noxush vaziyatlarning oldi olinadi.

Odob-axloq Tarbiyasining Hayotdagi Ahamiyati:  Xalq og'zaki ijodidagi maqollar va hikmatlar axloqiy xulq-atvorni shakllantiradi va jamiyatda odamlar o'rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashga yordam beradi.  U yoshlarni yaxshi so'z va amallar orqali odobni o'zlashtirishga, hurmat va mehr-oqibatni jamiyatda keng tarqatishga undaydi.  Ijtimoiy adolat, hamjihatlik va mehnatning qadri haqida tushuncha berib, jamiyatni tinch, ahil va farovon qilishga yordam beradi.

Xalq og'zaki ijodi tarbiya vositasi sifatida yuksak ahamiyatga ega bo'lib, u yosh avlodni to'g'ri yo'lga boshlashda, axloqiy va ma'naviy jihatdan shakllantirishda muhim rol o'ynaydi. Maqollar, hikmatlar, afsonalar va dostonlar xalqning qadriyatlarini, axloqiy me'yorlarini, mehnatga bo'lgan hurmatini va insonlar o'rtasidagi munosabatlarni targ'ib qiladi. Bu asarlar orqali yoshlar axloqiy xulqni o'zlashtiradi, to'g'ri yurish-turishni va boshqalar bilan hurmatli munosabatda bo'lishni o'rganadilar. Xalq og'zaki ijodi, shuningdek, milliy madaniyat va an'analarni saqlash, xalqning tarixiy tajribasini avloddan-avlodga yetkazish orqali jamiyatda barqarorlik va ijtimoiy hamjihatlikni ta'minlaydi. Shunday qilib, xalq og'zaki ijodi nafaqat madaniy merosni saqlash, balki yoshlarni yaxshi odamlar bo'lishga, ijtimoiy adolatni ta'minlashga va milliy qadriyatlarni qadrlashga o'rgatadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!

O'xshashlar

Abu Nasr Farobiyning ta’lim-tarbiyaga oid qarashlari

Og'zaki va og'zaki bo'lmagan aloqa vositalari

Abdulla Avloniy ijodida tarbiya masalasi

Avazxon Yusufxon o’g’li Abu Abdulloh Rudakiyning axloqiy qarashlari

Xalq ta’limini rivojlantirish jamg’armasi