Ta`lim metodlari va ularning klassifikatsiyasi - Pedagogika - Slaydlar

Ta`lim metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1004.58203125 KB

Ko'chirib olish

Ta`lim metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Ta’lim metodlari va ularning turlari. Zamonaviy ta'lim va tarbiya tizimi Ta’lim olish jarayonida yangi bilimlarni o‘rganishREJA:

Zamonaviy ta'lim – tarbiya tizimi va milliy meros asosidagi g'oyaviy uyg'unlik ta'lim – tarbiya jarayonida milliy merosning ma'naviy – ma'rifiy zaminlariga tayanish zarurligini ham anglatadi. Shu jihatdan olib qaraganda buyuk ajdodlarimiz, allomayu mutafakkirlarning asrlar davomida yaratgan boy ma'naviy merosi yosh avlodni komillik ruxida tarbiyalashdagi ahamiyati bugungi kunda ham o'z ta'sirini yo'qotgani yo'q.

O‘qitishdan ko‘zlanadigan maqsad bu davlat ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarini o‘quvchiga yetkazishdan iborat. qachonki o‘quvchi tomonidan bilim qabul qilinsa va tushunib yetilsa yoki o‘quvchi malaka oshirish uchun mo‘ljallangan topshiriqlarni amalda namoyish etib bera olsagina o‘qitish muvaffaqiyatli kechdi deb hisoblasa bo‘ladi. Ma’lumki, ta’lim olish (ma’lumot olish) jarayoni – bu ma’naviy va aqliy qobiliyatlarni tizimli rivojlantirib borish, bilim va tushunchalarni shakllantirish va olingan bilimdan foydalana olish qobiliyatini tarkib toptirishdan iborat jarayondir. Bu jarayon ta’lim oluvchining o‘zi orqali yoki boshqa birov- ta’lim beruvchining ko‘magida amalga oshirilishi mumkin. Ta’lim olish jarayoni esa turli xil metodlarga(usullarga) tayangan holda kechadi. Metod – grekcha Metodos so‘zidan olingan bo‘lib, izlanish yoki bilish yo‘li, nazariya, ta’limot ma’nosini anglatadi.

Ta’lim metodi  Ta’lim metodi - bu ta’lim oluvchi va ta’lim beruvchining ma’lum maqsadga qaratilgan, birgalikdagi faoliyatini tashkil qilishning muayyan tizimga solingan yo‘l-yo‘rig‘i.   Ta’lim metodlarini ta’lim maqsadlariga erishish bo‘yicha o‘quvchi va o‘qituvchining birgalikdagi ish faoliyatini tashkil qilishning belgilari bo‘yicha quyidagicha guruhlarga bo‘lish mumkin:  O‘qituvchi markazda bo‘lgan uslublar ;  O‘quvchi markazda bo‘lgan (interfaol yoki interaktiv) uslublar.

O‘quvchi markazda bo‘lgan (interfaol yoki interaktiv) uslublar.  Bu uslublar qo‘llanilganda o‘qituvchi o‘quvchini faol ishtirok etishga chorlaydi. O‘quvchi markazda bo‘lgan yondoshuvning foydali jihatlari quyidagilarda namoyon bo‘ladi:  - ta’lim samarasi yuqoriroq bo‘lgan o‘qish- o‘rganish;  - o‘quvchini yuqori darajada rag‘batlantirilishi;  - ilgari ortirilgan bilimni ham e’tiborga olinishi;  - o‘qish shiddatini o‘quvchining ehtiyojiga muvofiqlashtirilishi.  - o‘quvchining tashabbuskorligi va mas’uliyatining qo‘llab-quvvatlanishi;  - amalda bajarish orqali o‘rganilishi;  - ikki taraflama fikr-mulohazalarga sharoit yaratilishi;  - o‘qishni sog‘lom muhitda saqlab qolinishi;  - o‘qituvching yengillik yaratib beruvchi shaxsga aylanishi.  O‘quvchi butun jarayon davomida ishtirok etadi. Shu sababdan, o‘quvchining bilim va ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun yetarli darajada o‘quvchilar ishtiroki va amaliyoti mavjud bo‘ladi.

• Savol berish orqali o‘qitish usuli • O‘qituvchi o‘quvchilar oldiga savollarni ko‘ndalang qilib qo‘yadi va bu bilan ularni berilgan ma’lumotni yana takrorlashga undaydi. Shu tariqa ularni o‘qituvchi tomonidan qo‘llanilgan og‘zaki va boshqa aloqa uslublarini tushunib yetganliklari aniqlanadi. • • Muhokama usuli • O‘quvchilarga suhbatlashish, masalalarga oydinlik kiritish, savollar berish, shuningdek ma’lumotni o‘zaro va o‘qituvchi bilan muhokama yo‘li bilan tahlil qilish taklifi kiritiladi.

Guruhlardagi muhokama usul i • Ushbu o‘qitish uslubi o‘qituvchining juda oz «so‘zlashiga» imkoniyat yaratadi va vaqtning asosiy qismi o‘quvchilarning o‘zaro muhokamalariga bag‘ishlanadi. qachonki o‘quvchilar mavzu haqida qandaydir darajada bilimga ega bo‘lsalar bu uslubdan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Xatto mavzu haqida tasavvurga ega bo‘lmagan holda, yoki mashg‘ulotlar avvalida o‘rganilgan bilimni takrorlash uchun ham foydalanishlari mumkin. • • Yangilik kashf etish orqali o‘rganish usuli • Bu yondoshuv o‘quvchilarning egallagan nazariy bilimlarini tadbiq etish bilan bir qatorda ularning o‘z-o‘zlarini rag‘batlantirish orqali bilim va ko‘nikmalar to‘plashlariga sharoit yaratadi.

Amaliy mashg‘ulot O‘qituvchi bir guruh o‘quvchilarning ko‘nikmalarini to‘liq yoki qisman shakllantiruvchi amaliy faoliyat orqali o‘qitishni xohlasa bu usuldan foydalanishi mumkin. Odatda bu jarayon o‘z ichiga so‘zlash, tasviriy ifoda va o‘qituvchi tomonidan namoyish etish va muhokamalarni ham o‘z ichiga olishi mumkin. Shu bilan birga, bu jarayon materiallar va maxsus jihozlardan foydalanish imkoni bo‘lgan ustaxonalarda amalga oshiriladi. Shuni ham yoddan chiqarmaslik kerakki, o‘quvchilar nafaqat rasmiy o‘qitish orqali o‘rganadilar, ya’ni kitoblar, gazeta va jurnallar, televideniye, internet va sinfdosh do‘stlar orqali, balki ko‘proq bevosita aloqa orqali o‘rganadilar. Bu vositalar o‘kituvchi o‘tgan darsni mustahkamlashda foydalanilishi mumkin.

Baxs-munozara usuli  O‘quv guruhini ikki guruhga bo‘lgan holda, biror mavzu bo‘yicha o‘zaro baxs, fikr almashinuv tarzida o‘tkaziladi.   Tadqiqot usuli  O‘zlashtirish darajasining eng yuqori cho‘qisi; o‘quvchilarning olgan bilimlari asosida hali o‘rganilmagan kichik bir muammo ustida yakka yoki birgalashib izlanish olib borishi; keltirilgan taxminni izlab topilgan dalillar asosida to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini tekshirish; Bosqichlari: darsda hammaga qiziqish uyg‘otadigan muammoni yoki masalani qo‘yish, uni o‘rganish, tadqiq qilish uchun ma’lumotlar to‘plash, muammoning yechimiga oid taxminlar, bashoratlar qilish va ularning qanchalik to‘g‘riligini to‘plangan ma’lumotlar asosida tahlil qilish va xulosa chiqarish;Ta’lim oluvchilar ayrim tadqiqot ishlarni ilmiy asoslangan holda mustaqil bajarishadi, ularni yozadilar va qo‘yilgan maqsad va natijalarni tahlil qiladilar.

Roli o‘yinlar • Ishbilarmonlik yoki rolli(vaziyatli) o‘yinlar – muammoli vazifaning bir turidir. Faqat bu o‘rinda, matnli material o‘rniga o‘quvchilar tomonidan rollar o‘ynaladigan hayotiy vaziyat sahnalashtiriladi. Bosqichlari: vaziyatni tushuntirish, mos rollarni bo‘lib berish, maqsad va vazifalarni tushuntirish; o‘yin davomida o‘quvchilarning hatti-harakatlarini kuzatib borish; o‘quvchilarning hatti-harakatlari orqali ularga bilim olishlariga, ma’lum malaka va ko‘nikmalarni egallashlariga imkoniyat yaratish; o‘yin natijalarining tahlili; o‘yin natijalarini real hayotiy hodisalar bilan taqqoslash; • Loyiha usuli • Bu usul bilim va malakalarni, tahlil qilish va baholashni nazarda tutuvchi ta’limning majmuaviy usulini amalga oshiradi. Loyiha usulida o‘quvchilar rejalashtirishda, tashkil qilishda, tekshirishda, tahlil qilishda va bajarilgan ishning natijalarini baholashda ko‘proq ishtirok etadilar. Ta’lim oluvchilar ayrim kichik loyiqa ishlarini, diplom va kurs loyihalari, bitiruv ishlarini ilmiy asoslangan holda loyihalashtiradilar, mustaqil bajaradilar, ularni yozadilar, taqdimot qiladilar, qo‘yilgan maqsad va natijalarni tahlil qiladilar.

Ovozga qo‘yish metodi • Dars davomida bahsli vaziyatni keltirib chiqarish; yuzaga kelgan bahs munozarani boshqarish maqsadida, bahs yuritayotgan tomonlarning fikrlarini sinf bo‘yicha ovozga qo‘yish; har bir fikr bo‘yicha qarshi, rozi va betaraflarni aniqlash; tomonlarning dalillarini va fikrlarini tinglash; so‘ng yana ovozga qo‘yish; xulosalash; • • «Charxpalak» usuli • Mazkur metod guruhlarda ishlash usulining takomillashtirilgan ko‘rinishi bo‘lib, uning yordamida o‘quvchilar o‘rganiladigan material bo‘yicha ma’lum bilimga mustaqil ega bo‘lish, jamoa bilan ishlash malakasini ega bo‘lish, boshqalarni o‘qitish, axborot bilan almashish hamda jamao bo‘lib qaror qabul qilish ko‘nikmalariga ega bo‘ladi.

• Prezident I.Karimov tashabbusi va bevosita rahbarligida ishlab chiqilgan kadrlar tayyorlash milliy modelida bosh muddao qilib komil inson va yetuk malakali mutaxassis tayyorlash masalalarini qo'yilishida ham mantiqiy aloqadorlik mavjud. Zero, kadrlar tayyorlash milliy modeli faqat ta'lim – tarbiyadangina iborat emas, balki bir-biriga bog'liq bo'lgan ko'pgina hayotiy bosqichlarni o'z ichiga oladi. Milliy modelimiz bu – shaxs davlat va jamiyat, uzluksiz ta'lim, fan, ishlab chiqarishning uzviy birligi va hamkorligi, ularning o'zaro bir-biriga aloqasini aks ettiradi.

• XULOSA • Ta’lim texnologiyasi yuqorida sanab o‘tilgan beshta sababiy shartlarni barcha talablariga javob beradigan ta’limiy tadbirdir. • Bu zaruriyat, shu vaqtgacha tahsil oluvchilar yopiq tafakkur paradigma (namuna, misol) lari asosida o‘qitilganligi, ularda o‘zgacha nuqtai nazarnitan olmaslik, faqat o‘z fikrini to‘g‘ri deb bilish shakllantirilganligidandir. Bu hol har qanday taraqqiyotga g‘ov bo‘lib, shu paradigmada yurgan kishilarniinqiroz sari yetaklaydi. Jamiyatimiz jadallik bilan taraqqiy etib, iqtisodiy va siyosiy mavqei kundan-kunga ortib bormoqda. Ammo ijtimoiy sohada va ayniqsa,ta’lim-tarbiyada depsinish va umumiy taraqqiyotdan orqada qolish sezilmoqda. Bunday noxush vaziyatdan chiqib ketish yo‘llaridan biri ta’lim- tarbiyajarayonini qabul qilingan davlat standartlari asosida texnologiyalashtirishdir.

ADABIYOTLAR: • 1. «Ta'lim to'g"risida»gi zbekiston Respublikasining qonuni. - T.  1997. 29avgust. • 2. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. - T. 1997. 29 avgust. • 3. Yodgorov O.O. “Pеdagogik tехnologiyalar” fanidan ma’ruzalar matni. • 4. B.L.Farbеrman “Oliy o`quv yurtlarida o`qitishning zamonaviy usullari. Toshkеnt 2002 yil • 5. Avliyoqulov N. X, Musayeva N.N “Pedagogik texnologiya” • 6. G. Yo`ldosheva, G. Izbullayeva “Oliy ta’lim tizimida zamonaviy pedagogik texnologiyalar” • 7. Sh.A.Abdullayeva, D.A.Axatova “Pedagogik texnologiya asoslari” • 8. N.N. Azizxo'jaeva. Pedagogik texnologiyalar vapedagogik mahorat.T., 2006 • 9. M.Ochilov. Yangi pedagogik texnologiyalar Т., 2000 • 10. В. Ziyamuxamedov, Sh. Abdullaeva. Ug'or pedagogik texnologiyalar. Т., 2001 • 11. В. Farberman. Ilg'or pedagogik texnologiyalar. Т., 2001 • 12. J.G`. Yo'ldoshev, S.A Usmonov. Pedagogik texnologiya asoslari. Т., 2004 8.0'.K. Tolipov, M.Usmonboeva. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari. Т., 2006 • 13. B.Xo'jaev, Sh.Olimov Yangi pedagogik texnologiyalar. В.,2004 • 14. N.Saidaxmedov Yangi pedagogik texnologiyalar.T., Moliya. 2003 • 15. N.Saidaxmedov Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiya. Т., 2001

O'xshashlar

Zamonaviy ta`lim metodlari

Ishlab chiqarish ta`lim metodlari strukturasi

Kasblar va ularning klassifikatsiyasi

Ta`lim turlari

Pedagogik innovatsiyalar va ularning ta\\'lim jarayoniga qo‘llashda o‘qituvchining roli