Pedagogika fanini o’qitishga qo'yiladigan didaktik talablar - Pedagogika - Slaydlar

Pedagogika fanini o’qitishga qo'yiladigan didaktik talablar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1449 KB

Ko'chirib olish

Pedagogika fanini o’qitishga qo’yiladigan didaktik talablar www.arxiv.uz

Reja 1. Pedagogik o'qitishning shakllari, sinf dars tizimi 2. Dars o'qitishni tashkil qilishning asosiy shakllari. 3. Darsning tuzilishi va tiplari 4. Pedagogik o' qitishning boshqa shakllari www.arxiv.uz

• Ta'lim ijtimoiy hodisa bo'lib, uning tarixi juda uzokdir. Ta'lim insoniyat jamiyati rivojlanishining dastlabki paytlaridayoq katta rol' o’ynagan. U to’plangan tajribalarni, dunyo haqidagi axborotlarni berish jarayonini ta'minlagan, insoniyatning fakat ijtimoiy rivojlanishiga emas, balki qiyin sharoitlarda yashay olishiga ham yordam bergan. Uzluksiz rivojlangan jamiyatda ta'limning mukammal emas shakli, ya'ni dars ming ming yillar mobaynida vujudga kelgan. Ya.A.Komenskiy «Buyuk didaktika» asarida jamoaviy tarbiyaning oldingi barcha tajribalarni umumlashtirdi, sinfning dars tizimida ta'limning asosiy didaktik printsiplarini izchil ifodaladi. 0sha zamondan buyon ko’p vaqt o'tdi. Shuncha vaqt mobaynida darsning tashkiliy, shakllari ham ta'limning metodlari ham takomillashib ketdi. www.arxiv.uz

• Xalq maktablari tashkil topgandan boshlab o'qituvchi va o'quvchilarning o’zoro hamkorligi hamda o’zaro munosabati muammolari ham vujudga kelgandir. Ma'lumki, o'qituvchining bilimi uning darsdagi va uydagi faoliyatining xarakteriga bevosita bogliqdir, faoliyatsiz bilimlar ham bulmaydi. o'qituvchi ajoyib yo’sinda dars utishi va lekin bu darsning natijasi muayan o'quvchi uchun narsaga arzimaslii mumkin. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Shularga kura o'qituvchi o’zini ana shunday o'quvchining O'rniga qo’ya bilishi, uning darsdagi faoliyatini va uning maktabda butun o'qish davrdagi munosabatini tasavvur qilish «oyat muhimdir. Vatan tarbiya va ta'lim asta sekin amalga oshadi hamda o'quvchiga barcha darslar majmui qanday ta'sir etishiga, o'quvchi o'qituvchi rahbarligida ongli va faol bajaradigan ishlarning hajmi hamda muntazamligiga bogliqdir. www.arxiv.uz

• O'qituvchining vazifasi-darsda tafakkur va faoliyatning ana shu turlarini eng to’»ri uyg’unlashtirishdir. Binobarin bunday uyg’unlik dars samadarligini oshirishning muhim omilidir. Ta'limda bilimlarnin o’zlashtirish jarayoniga kiruvchi komponentlar Hodisalarni, narsalarni kuzatish, axborotlarni idrok etish. Olingan axborotlarni tahlil qilish (bilimlarning xarakterli belgilarini aniqlash, taqqoslash, ko’chirish). Eslab qolish Ishlar, umumlashtirishlarning to’g’riligini tekshirish hamda baholash. www.arxiv.uz

Ta'limni baholashning asosiy tashkiliy shakli quyidagi ma'lum belgilarga ega bo'lgan mashg’ulotlarga guruxiy yo’sinda o'tkaziladi mashgulotlarning har yili va har bir o'qish kuni bir paytda boshlanishi: guruhdagi bolalarning yoshi va soni jihatdan baravarligi material o'rganish sur'atining bir xilligi o'quv mashgulotlarining ma'lum tashkiliy shaklda o'tkazilishi www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Guruhli mashg’ulotlarning sinf-dars tizimi deb atalgan bunday shakli keng tarqaldi, mustahkamlandi va hozir ham ancha takomillashgan holda mavjuddir. • Maktab rivojlanish tarixida 20-yillarda ta'limning yakka tartibdagi shakli notanqidiy yo’sinda qabul qilindi va amaliyotga ta'limning brigada laboratoriya metodi kiritildi. Unda bu guruh (5-6 nafar) o'quvchilar o'qituvchi tavsiya etgan materialni mustaqil holda O'rganganlar. O'qituvchi maxsus tushuntirishlar bermay, fakat yo'l yO'riqlar ko'rsatgan. Hamma narsa uchun brigadir javob bergan. Bunday ta'lim bolalarning o'quv faoliyati uchun ma'suliyatini pasaytirgan. Maktab barham topishining noto’g’ri pedagogik kontseptsiyalari davrida ta'limning (mashqlar metodi) deb atalgan shakli vujudga kelgan. Unda o'quvchilar o'qituvchining topshirig’i bo’yicha qandaydir ob'ektning loyihasini tayyorlaganlar. Mazkur g’oyalar mualliflaring aytishicha o'quvchilar loyihani tuzishda o'quv rejasi bo’yicha o'tiladigan predmetlarga doir kompleks bilimlarni o’zlashtirgan. • So’ngi 20 yil mobaynida pedagogika nazariyasi kombinatsiyalangan darsni O'rganishdan darsni elementlari bo’yicha bosqichma-bosqich o’zlashtirishga, undan sintetik va mukammmal O'rganishga o'tdi. www.arxiv.uz

Sinf-dars tizimi Har qaysi sinf yoshi va bilim darajasiga ko'ra bir xil o'quvchilarning doimiy guruhiga egadir Dars jarayoni asosan 45 daqiqa (yoki akademik soat 80 daqiqa) davom etib, qat'iy jadval asosida olib boriladi. Dars o'qituvchi va o'quvchilarning faoliyat borligiga asoslanib bo'lib, bevosita o'qituvchi raxbarligida jamoa, guruhli va yakka tartibda olib boriladi. Dars mashg’uloti olib borilayotgan va o’zlashtirilayotgan materialning mazmuniga karab turli xil metodlar yordamida olib boriladi hamda umumiy ta'lim tarbiyaning bir qismi sifatida, albatta, tugallangan bilim Beradi va navbatdagi bilimlarni o’zlashtirish zamin yaratadi. www.arxiv.uz

Darslarni tashkil etishga nisbatan qo’yiladigan didaktik talablar Darsning maqsadi va vazifalarining aniqligi hamda pedagogik jihatdan to’g’riligi Darsning ta'limiy tarbiyaviy va shaxsiy rivojlantiruvchanlik vazifalarining birligi va uzviyligi O'qitishning yaxlit dars va uning ma'lum qismlari vazifalari va mazmuniga muvofik, keladigan o'quvchilarning bilish faolliklari va mustaqil faoliyatlarini ta'minlashga xizmat qiluvchi maqbul metodlarni tiklash. Mashg’ulotlarni turli shakllar: jamoa, guruhli va yakka tartibdagi shakllarini ma'qul ravishda qo’shib olib borish. O'qituvchining rahbarlik roli bilan o'quvchilar faol bilish faoliyatini birga olib borish Darslarning o’zaro uzviy va dialektik xususiyatga ega bo'lishiga erishish O'quvchilarning yosh va psixologik xususiyatlarini inobatga olish. Darsda o'quvchilarni o'qitish va tarbiyalash uchun qulay shart sharoit yaratish Darslarni demokratik talablar asosida tashkil etish. Darsda o'quvchi erkinligini ta'minlashga erishish. www.arxiv.uz

• Bir soatlik darsga mo'ljallangan dastur o'quv materiali mazmunini bayon qilish, didaktik maqsad va talablarga muvofiq tashkil etilgan mashg’ulot turi dars tipi deb ataladi. • Ayni vaqtda ta'lim tizimida eng ko’p ko'llanadigan dars tiplari quyidagilar: • Yangi bilimlarni bayon qilish darsi. • Yangi o'tilgan materialni mustahkamlash darsi • O'quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini tekshirish darsi • Takrorlash umumlashtiruvchi va kirish darslari • Aralash darslari www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Muayyan dars tipi asosida olib boriladigan mashg’ulotlarda ikkinchi, uchinchi bir dars tipining turlari bo'lishi mumkin. Misol uchun, ta'lim muassasalarida eng ko’p qo'llaniladigan dars tiplarining biri-ya'ni bilimlarni bayon qilish darsida quyidagi holatlar omalga oshirilishi mumkin: • yangi bilimlarni baen kilish; • yangi bilimlarni mustahkamlash; • v) yangi bilimlar ustida mashq utkazish; • g) yangi bilimlarga bog’liq holda uy vazifalarini topshirish va hokazo. www.arxiv.uz

• Demak, dars umuman jarayon davomida bir dars tipi asosida tashkil etilmaydi. Shunga qaramay darsning maqsadi o'quvchilarga yangi bilim berishga qaratilgan bo'lsa, butun didaktik usullar ana shunga bo’ysindiriladi. Shuning uchun ham bunday dars yangi bilim berish darsi deb ataladi. Muayan dars tipi bilan ish ko'rilaetganda boshka bir dars tipi unsurlarining asosiy tipidan O'rin olishi va ayni paytda asosiy dars tipining tuzilishini tashkil kilish mumkin. www.arxiv.uz

• Dars jarayonida qo’yiladigan har qanday didaktik usul tuzilishini ifodalashga xizmat qilavermaydi. Didaktik usullar ta'lim metodi bilan baholangandagina dars tuzilishini tashkil qila oladi. Ta'lim metodlarining o’zgarishi dars tuzilishining o’zgarishiga olib keladi. Dars jaraenining o’zgarishi dars tuzilishining o’zgarishiga olib keladi. Dars jarayonining muayan qismida dars shakli ham metodlarining o’zgarishi-darsning yangi bosqichini boshlaganligini anglatadi. • Takroriy umumlashtiruvchi dars odatda o'quv dasturining ma'lum bir qismi, bob, bo'lim eki yirik mavzu o'tib bo'lingandan keyin o'tkaziladi. www.arxiv.uz

• Yuqori sinflarda ba'zi materiallarning ma'lum qismi va yakka yirik mavzui boshlashdan avval kirish darslari olib boriladi, bunday darslar odatda gumanitar predmetlarda olib boriladi. • Bugungi kunda ta'limni tashkil etish tizimiga yakka tartibda ta'lim olish o’ziga xos O'rin olmoqda. O'qituvchining xoxlagan predmeti, qiziqishi extiejiga kura muayyan fan yuzasida chuqur bilim olish, ya'ni repititorlik ta'limi keng tarqalmoqda. • O'qitishning noan'anaviy shakllaridan biri ma'ruza keng tarqalmoqda. Ma'ruza asosan ijtimoiy fanlarni o'qitish jaraenida qo'llanilmoqda. Ma'ruza darsi tajribali yuksak darajada pedagogik maxoratlar tomonidan tashkil etiladi. Maktab amaliyotida ma'ruzaning: ma'ruza-hikoya, ma'ruza- suhbat, ma'ruza-munozara hamda ommaviy ma'ruza foydalanilmoqda. Ma'ruzani bir daqiqada 1 sinfda 20-25 ta so’z, II sinfda 25-30 ta so’z, III sinfda 30-35, IV- sinfda 35-50 so’z. Yangi turdagi o'quv muassasalarida 40-45 so’z tushunib olinadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Fakul'tativ mashg’ulotlar-o'quvchilarning qiziqish va xohishiga ko'ra muayan fan, predmet yuzasidan beriladigan ilmiy nazariy bilimlarni chuqurlashtirish, ularda amaliy ko’nikmalarni xosil qilish maqsadida tashkil etiladigan ta'lim shaklidir. www.arxiv.uz

• Seminar mashg’ulotlar-o'quvchilar tomonidan u yoki bu mavzu bo’yicha ma'ruzalar tayyorlash hamda uni sinf o'quvchilari bilan muhokama qilish yo'li bilan olib boriladi. Seminarlarga 2-3 hafta tayyorgarlik ko'riladi, o'qituvchi raxbarligida o'tkiziladi. Shuningdek ta'limning noan'anaviy turlarida ekskursiya, viktorina kabi turlari mavjud. www.arxiv.uz

Adabiyotlar 1. Munavvarov. Pedagogika T-1996 y 2. Tursunov I. Nishonaliev Pedagogika kursi T-1996 y 3. Mavlonova R Pedagogika T-2001 y 4. Komenskiy «Buyuk didaktika» T-1997 y 5. Likachev Pedagogika M-2000 y 6. Pedagogika nazariyasi ma'ruzalar matni prof Xasanboev J www.arxiv.uz

O'xshashlar

Pedagogika va ijtimoiy pedagogika kategoriyalari

Didaktik o`yinlar

Pedagogika fan sifatida

Didaktik o`yinli texnologiyalar

Pedagogika fanining rivojlanish tarixi