O`qish va yozuv darslarida qo`yiladigan talablar - Pedagogika - Slaydlar

O`qish va yozuv darslarida qo`yiladigan talablar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

419.0830078125 KB

Ko'chirib olish

 Reja :  1. Dars va unga qo`yiladigan talablar  2. O`qish va yozish darslarining turlari  Xulosa  Faydalanilgan adabiyotlar O`qish va yozuv darslarida qo`yiladigan talablar

Boshlangich sinfda o`qish darslari  Boshlangich sinf o`qish darslarida o`rganiladigan ba’zi voqealarni asosiy xulosa bir necha gap orqali ham ifodalanishi mumkin.  Badiy asarlardan olingan matnlar yoki ilmiy- ommabop maqolalarda ifodalangan asosiy fikrni o`zida aks ettirgan bir gap va bir necha gapni alohida olib o`qishga o`rgantish o`quvchilar-ning o`qiganlariga ongli munosabatda bo`lish bilan birga, matn yuzasidan xulosa chiqarib olish va uni o`zining hayotiy turmush tarziga aylantirishga samarali ta’sir etadi.

O’qish darslariga qo’yiladigan zamоnоviy talablar  1. O’qish malakasini takоmillashtirish. O’quvshilarda yaхshi o’qishsizlik darajasi sifatlari: to’g’ri, tеz, оngli, ifоdali o’qish malakalarini shakllantirish.  2. Bоlalarda kitоbga muхabbat uyg’оtish, kitоbdan fоydalanishga, undan kеrakli bilimni оlishga o’rgatish, ya’ni kitоbni sеvuvchi, kitоb bilan ishlashni biladigan chuqur fikrlоvshi, sеrmulоhaza kitоbхоnlarni еtishtirish.  3. O’quvchilarda atrоf muhit haqidagi bilimlarni kеngaytirish va shuqurlashtirish, ilmiy dunyoqarash elеmеntlarini shakllantirish.  4. O’quvchilarni aхlоqiy, estеtik jihatdan va mеhnatga muhabbat ruhida tarbiyalash.  5. O’quvchilar nutqi (asоsan, оg’zaki nutqi)ni va tafakkurini o’stirish.  6. Adabiy tasavvur elеmеntlarini shakllantirish.

Asarning aniq mazmunini tushunish, unda qatnashgan shaхslarning хatti – harakatini tahlil qilish, asarning g’оyasini bеlgilash, ya’ni asarning g’оyaviy – tеmatik asоsini, uning оbrazlarini badiiy vоsitalari bilan yaхlit hоlda tushunish. Tеkstning qaеrida pauza qilishni, lоgik urg’uning o’rnini, o’qish tеmpini bеlgilab оlish. O’qishni mashq qilish. Avtоr fikrini, uning tasvirlangan оvоz bilan bеra оlish ushun tеkstni qayta o’qish.Ifоdali o’qishga tayyorlanish shartli ravishda uch bоsqishga bo’linadi:

Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar o’qishga o’rganish bilan parallel ravishda yozuvdan ham elementar malaka hosil qiladilar. Dasturga muvofiq o’quvchilar yozuvdan quyidagi malakalarni egallashlari lozim:  1. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni to’g’ri qo’yish, chiziqlarni chamalash, yozayotganda ruchkadan to’g’ri foydalanish, hoshiyaga rioya qilish  2. Ish daftari yoki alifbe asosida o’zbek alifbosidagi barcha katta va kichik harflarni yozish, shuningdek, harflarni so’zda bir-biriga bog’lab yoza olish: bosma matnni yozma matnga aylantirib yozish.

DARSLARNI UYUSHTIRISH  Bunday mashg`ulotlarni boshqa darslarni uyushtirishda ham qo`llash mumkin. Buning uchun uktuvchining o`zi matnni ukib uni yaxshi uzlashtirib olishi lozim.  Tanlab o`qishning yana bir turi berilgan savolga bir o`quvchi javob berayotganda usha javoblar ifodalangan gaplarni tekstdan kuzatib boish va o`quvchi javobini tugatgandan keyin o`qqitirish ham mumkin. Bu haqida metodist olim A.Xo`jaevning: “Maktab tajribasida ba’zan shunday xollar ham buladiki: bir o`quvchi o`qigan matn yuzasidan o`quvchilarning savollariga javob beradi, boshka bir o`quvchi esa uz sinfdoshi tomonidan aytilgan gaplar yoki bayon kilingan fikrlarni tasdik kiluvchi urinlarni matndan axtarib topadi. Bu priyomni kuprok kullash tavsiya etiladi.

 1. Yozuv darslarida ham o’quvchilar nutqini o’stirish, fikrlashga o’rgatish asosiy vazifalardan hisoblanadi. O’quvchilar gap yoki hikoyani og’zaki ravishda erkin tuza oladilar, lekin ammo yozish uchun o’rganilmagan harf bo’lmagan so’zni tanlashda qiynaladilar. Bu jarayonda o’qituvchi yordam berishi va yozuvni kuzatib borishi lozim.  Ijodiy yozuv mashqini doimo izchil ravishda o’tkazib, asta- sekin murakkablashtirib borish kerak. Bunday mashqlar o’quvchilarni insho va bayon yozishga tayyorlaydi, o’z fikrlarini mustaqil ravishda yozma bayon qilishga o’rgatadi.  Yozuv darslarida yuqoridagi kabi mashqlar o’quvchilarning yozma nutqini og’zaki nutqi bilan bog’liq holda o’stirishni ta’minlaydi.Yozuv darslarida o’quvchilar nutqini o’stirish

Yozuvga o’rgatishning tashkiliy va gigienik shartlari.  Maktabda asosiy yozuv quroli sharikli ruchka bo’lib, xattaxtaga yozishda bo’rdan foydalaniladi.  Savod o’rgatish davrida bolalarni yozuvga o’rgatish uchun turli vaqtlarda turli xil chiziqli daftarlardan foydalanilgan: dastlab chiziqsiz silliq qog’oz ishlatilgan bo’lsa, keyin quyuq yotiq chiziqlar bilan kesilgan uch chiziqli daftardan foydalanilgan:

Bunday daftarda yozuvga o’rgatilgan boladan boshlang’ich sinflarni bitirguncha besh xil daftarga yozishni o’rganish talab etilar edi:  Hozirgi vaqtda yozuvga o’rgatish uchun ikki chiziqli daftar tavsiya etiladi. Xattaxta ham shunga mos bo’lishi talab qilinadi; 2- sinfdan, ba’zan birinchi sinfda o’quv yilining ikkinchi yarmidan boshlab bir chiziqli daftarga yozishga o’tiladi.  Daftar tutishda bolalarni hoshiya qoldirishga, daftar chiziqlariga rioya qilishga, harflarni bir xil hajmda yozishga, sarlavhani aniq va to’g’ri ajratishga, xat boshidan yozishda joy qoldirishni unutmaslikka o’rgatib borish ularda saranjom-sarishtalikni tarbiyalaydi.

G.L.Shukina ning “Pedagogika” kitobida o’qitish metodiga quyidagicha ta’rif beriladi. “ O’qitish metodlari bu darsda o’quv-tarbiya maqsadlariga qaratilgan o’qituvchi va o’quvchilarning birgalikdagi ish faoliyatidir”.

L.N.Skatkin o’zining kitobida o’qitish metodiga quyidagicha ta’rif berdi: O’qitish metodlari – bu darsda o’quvchilar bilish faoliyatlarini tashkil etish usulidir.

“ O’qitish metodlari – bu darsda o’qituvchi va o’quvchilarning ish faoliyati bo’lib, uning evaziga o’quv tarbiya ishlari hal etiladi”.

O’qitish metodlari o’qituvchi va o’quvchilarning birgalikdagi faoliyatlari usuli bo’lib, bu faoliyat yordamida yangi bilimlar, malakalar va ko’nikmalarga erishiladi, o’quvchilarning dunyoqarashi shakllanadi, ularning qobiliyatlari rivojlanadi.

O’qitish maqsadi O’qitishn i tashkil etish shakllariO’qitish mazmu ni O’qitish metodla ri O’qitish vositala ri

S.I.Perovskiy, Ye.V.Golant o’qitish metodlarini tasnif etishda ta’lim manbalarini hisobga olishgan. Ular o’qituvchi nutqi, ko’rgazma qurol, darslik hamda qo’shimcha adabiyotlarni ta’lim manbalari sifatida qarab, ta’lim metodlari ni 3 guruhga ajratishgan: 1) Bilimlarni og’zaki bayon etish 2) Ko’rgazmali 3) Amaliy metodlar

M.A.Danilov, B.R.Yesipov o’zlarining qator ishlarida ta’lim jarayonining turli zvenolarida bajariladigan ishlar mazmunidan kelib chiqib, ta’lim metodlari ni quyidagi guruhlarga ajratishgan. 1) bilimlarni o’rganishga oid metodlar 2) malaka va ko’nikmalarni shakllantirishga oid metodlar 3) bilim va malakalarni tadbiq etish metodlari 4) ijodiy ishlash metodlari 5) bilim va malakani mustahkamlash va tekshirish metodlari

O’qish va yozuv darslarining turlari. Savod o’rgatish jarayonidagi darslar quyidagi belgilariga ko’ra farqlanadi: Ta’limning predmetiga ko’ra Ta’limning davri va bosqichlariga ko’ra: “ Alifbe” darsligi asosidagi o’qish darslari; “ Yozuv daftari” asosidagi yozuv darslari

 O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan talablar. Dars ta’limning asosiy shakli hisoblanadi. Analitik-sintetik tovush metodi asosida olib boriladigan savod o’rgatish darslari xilma-xil bo’lishi, o’quvchilarni zeriktirmasligi va charchatib qo’ymasligi kerak.  Savod o’rgatish davridagi o’qish yoki yozuv darslari va ularning ayrim turlari uchun umumiy bo’lgan asosiy talablar mavjud:Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari

ADABIYOTLAR:  1. A. Zunnunov va boshq. Adabiyot o’qitish metodikasi.  T.: O’qituvchi, 1992.  2. A. Rafiev. Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosi va imlosi.  T.: 2003.  3. A. Fulomov. Ona tili o’qitish printsiplari va metodlari.  T.: O’qituvchi, 1992.  4. B. Maqulova, T. Adashboev. Kitobim  oftobim (1-sinf uchun sinfdan tashqari o’qish kitobi).  T.: O’qituvchi, 1999.

O'xshashlar

O`qish darslarida qo`llaniladigan metodlar

Savod o`rgatish davrida o`qish va yozuv darslari

Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari

Qish bo’lmasa-chi dars ishlanma

Savod o'rgatishdan yaratilgan metodik qo'llanmalarning qiyosiy-tanqidiy tahlili