Savod o'rgatishdan yaratilgan metodik qo'llanmalarning qiyosiy-tanqidiy tahlili - Pedagogika - Slaydlar

Savod o'rgatishdan yaratilgan metodik qo'llanmalarning qiyosiy-tanqidiy tahlili

Yuklangan vaqt:

30.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1516.5 KB

Ko'chirib olish

FARG’ONA DAVLAT FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETIUNIVERSITETI PEDAGOGIKA VA PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA PSIXOLOGIYA FAKULTETIFAKULTETI BOSHLANG’ICH TA’LIM BOSHLANG’ICH TA’LIM YO’NALISHI II KURS 21/33 YO’NALISHI II KURS 21/33 B-GURUH TALABASI B-GURUH TALABASI ________________________________________________ NING NING ONA TILI O’QITISH ONA TILI O’QITISH METODIKASI METODIKASI FANIDAN FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISH TAQDIMOTI.ISH TAQDIMOTI.

savod o'rgatishdan yaratilgan metodik qo'llanmalarning qiyosiy- tanqidiy tahlili.

REJA:REJA:  1. 1. Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatishSavod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish  2. 2. Savod o’rgatish metodlari.Savod o’rgatish metodlari.  3.3. Analitik-sintеtik tоvush mеtоdi.Analitik-sintеtik tоvush mеtоdi.  4.4. Yozuv darslarida o’quvchilar nutqini o’stirishYozuv darslarida o’quvchilar nutqini o’stirish

Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar o’qishga Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar o’qishga o’rganish bilan parallel ravishda yozuvdan ham o’rganish bilan parallel ravishda yozuvdan ham elementar malaka hosil qiladilar. Dasturga elementar malaka hosil qiladilar. Dasturga muvofiq o’quvchilar yozuvdan quyidagi muvofiq o’quvchilar yozuvdan quyidagi malakalarni egallashlari lozim:malakalarni egallashlari lozim: 1. Partada to’g’ri o’tirish, 1. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni to’g’ri qo’yish, daftarni to’g’ri qo’yish, chiziqlarni chamalash, chiziqlarni chamalash, yozayotganda ruchkadan yozayotganda ruchkadan to’g’ri foydalanish, to’g’ri foydalanish, hoshiyaga rioya qilish hoshiyaga rioya qilish 2. Ish daftari yoki alifbe 2. Ish daftari yoki alifbe asosida o’zbek alifbosidagi asosida o’zbek alifbosidagi barcha katta va kichik barcha katta va kichik harflarni yozish, harflarni yozish, shuningdek, harflarni so’zda shuningdek, harflarni so’zda bir-biriga bog’lab yoza olish: bir-biriga bog’lab yoza olish: bosma matnni yozma bosma matnni yozma matnga aylantirib yozish.matnga aylantirib yozish.

Grafik malaka, birinchidan, qo’l-harakat malakasidir, bu harakat birinchi Grafik malaka, birinchidan, qo’l-harakat malakasidir, bu harakat birinchi qarashda muskul kuchiga asoslanadi. qarashda muskul kuchiga asoslanadi. Ikkinchidan, yozuv jarayonida Ikkinchidan, yozuv jarayonida nutqning o’zlashtirilgan birligi bnutqning o’zlashtirilgan birligi b o’o’ lgan tovush grafik belgilarga, yalgan tovush grafik belgilarga, ya ’’ ni harfga ni harfga tarjima qilinadi.tarjima qilinadi. Bu yozuvga ongli faoliyat tusini beradi. Yozuvning ongliligi, Bu yozuvga ongli faoliyat tusini beradi. Yozuvning ongliligi, birinchidan, tovush va harfning to’g’ri nisbatini, ikkinchidan, bir qancha birinchidan, tovush va harfning to’g’ri nisbatini, ikkinchidan, bir qancha grafik va imloviy qoidalarga rioya qilishni, uchinchidan, o’z fikrini, grafik va imloviy qoidalarga rioya qilishni, uchinchidan, o’z fikrini, taassurotini, istaklarini ifodalashda yozuv malakasidan foydalanishni talab taassurotini, istaklarini ifodalashda yozuv malakasidan foydalanishni talab qiladi.qiladi. SHuni ta’kidlash kerakki, savod o’rgatish davrida bola harflarni yozishdan SHuni ta’kidlash kerakki, savod o’rgatish davrida bola harflarni yozishdan oldin uni qanday shakllantirishni ko’z oldiga keltirib, fikrlab oladi, ba’zan oldin uni qanday shakllantirishni ko’z oldiga keltirib, fikrlab oladi, ba’zan harf shaklini havoda “chizadi”, harf namunasini ko’chiradi, tarkibini tahlil harf shaklini havoda “chizadi”, harf namunasini ko’chiradi, tarkibini tahlil qiladi, uni qanday yozishni o’zicha sekin gapiradi; o’qituvchi o’quvchi qiladi, uni qanday yozishni o’zicha sekin gapiradi; o’qituvchi o’quvchi yoniga o’tirib, ruchkani to’g’ri ushlatadi va uning qo’li bilan harfni yozishni yoniga o’tirib, ruchkani to’g’ri ushlatadi va uning qo’li bilan harfni yozishni ko’rsatadi yoki o’zi yozib tushuntiradi. ko’rsatadi yoki o’zi yozib tushuntiradi. Bundan tashqari, bola yozuvning Bundan tashqari, bola yozuvning texnik tomoniga katta jismoniy kuch sarflaydi. Savod o’rgatish oxirida bola texnik tomoniga katta jismoniy kuch sarflaydi. Savod o’rgatish oxirida bola bir darsda 20 tacha so’zni yozishi mumkin.bir darsda 20 tacha so’zni yozishi mumkin. Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish

Savod o’rgatish metodlariSavod o’rgatish metodlari Analitik-sintetik tovush metodiga K.D.Ushinskiy asos Analitik-sintetik tovush metodiga K.D.Ushinskiy asos solgan. Bu metod hozirgi kunga qadar ancha solgan. Bu metod hozirgi kunga qadar ancha takomillashdi. SHu bois analitik-sintetik tovush takomillashdi. SHu bois analitik-sintetik tovush metodi an’anaviy tamoyillarga va shakllanish, tashkil metodi an’anaviy tamoyillarga va shakllanish, tashkil topish jarayonida bo’lgan tamoyillarga ega. topish jarayonida bo’lgan tamoyillarga ega. Metodning an’anaviy tamoyillari quyidagilar;Metodning an’anaviy tamoyillari quyidagilar; 1.Savod o’rgatishda analitik-sintetik tovush metodi 1.Savod o’rgatishda analitik-sintetik tovush metodi shaxsan shakllantirish maqsadiga ko’ra ta’limiy va shaxsan shakllantirish maqsadiga ko’ra ta’limiy va o’stiruvchi harakterda bo’ladi, nutqiy mashqlar orqali o’stiruvchi harakterda bo’ladi, nutqiy mashqlar orqali aqlning o’sishini ta’minlaydi, o’qitishning ongli aqlning o’sishini ta’minlaydi, o’qitishning ongli bo’lishini talab etadi.bo’lishini talab etadi.

Savod o’rgatish analitik-sintetik tovush Savod o’rgatish analitik-sintetik tovush metodimetodi O’qituvchi savod o’rgatish jarayonida o’quvchilarga tovushlar O’qituvchi savod o’rgatish jarayonida o’quvchilarga tovushlar haqida ma’lumot berishda o’zbek tilining fonetik xususiyatlarini haqida ma’lumot berishda o’zbek tilining fonetik xususiyatlarini hisobga olishi zarur.hisobga olishi zarur. Savod o’rgatish analitik-sintetik tovush metodida olib boriladi. So’z Savod o’rgatish analitik-sintetik tovush metodida olib boriladi. So’z bo’g’inga ajratiladi, bo’g’indan kerakli – o’rganilayotgan tovush bo’g’inga ajratiladi, bo’g’indan kerakli – o’rganilayotgan tovush ajratilib olinadi, tahlil qilinadi, o’rganilgan harf bilan sintezlanadi.ajratilib olinadi, tahlil qilinadi, o’rganilgan harf bilan sintezlanadi. Hozirgi o’zbek tili unlilar sistemasi: a) o, u, o’, e, i, a. Savod Hozirgi o’zbek tili unlilar sistemasi: a) o, u, o’, e, i, a. Savod o’rgatishda tovush-harf bilan tanishtirish unlilardan boshlanadi.o’rgatishda tovush-harf bilan tanishtirish unlilardan boshlanadi. E – harfi so’z va bo’g’in boshida o’rta keng lablanmagan unli o’rnida E – harfi so’z va bo’g’in boshida o’rta keng lablanmagan unli o’rnida va undoshdan keyin yoziladi:va undoshdan keyin yoziladi: Savod o’rgatishda oldin so’z boshida keladigan e, so’ng undoshdan Savod o’rgatishda oldin so’z boshida keladigan e, so’ng undoshdan keyin keladigan e o’rgatiladi.keyin keladigan e o’rgatiladi.

Savod o’rgatish analitik-sintetik tovush Savod o’rgatish analitik-sintetik tovush metodimetodi O harfi o’zbekcha, umumturkiy so’zlarda quyi keng, lablangan o tovushini O harfi o’zbekcha, umumturkiy so’zlarda quyi keng, lablangan o tovushini ifodalaydi. Ruscha – internasional so’zlarda urg’usiz bo’g’inda a tarzida ifodalaydi. Ruscha – internasional so’zlarda urg’usiz bo’g’inda a tarzida (kalxoz), o’ tovushi kabi (to’nna), qisqa i tarzida (rektir) talaffuz qilinadi. (kalxoz), o’ tovushi kabi (to’nna), qisqa i tarzida (rektir) talaffuz qilinadi. SHuning uchun bu unlili so’zlar savod o’rgatish davridan so’ng o’quv SHuning uchun bu unlili so’zlar savod o’rgatish davridan so’ng o’quv jarayoniga kiritiladi.jarayoniga kiritiladi. O’zbek tilida 24 undosh tovush bor. SHulardan 3 tasi harf birikmasi. 24 O’zbek tilida 24 undosh tovush bor. SHulardan 3 tasi harf birikmasi. 24 undosh tovush 23 undosh harf bilan belgilanadi. Undoshlarni o’rgatishda undosh tovush 23 undosh harf bilan belgilanadi. Undoshlarni o’rgatishda ham muayyan tartibga, talabga asoslanadi.ham muayyan tartibga, talabga asoslanadi. Alifbo davri sonor – ovozli (ovozdor) tovushlarni o’rgatishdan boshlanadi. Alifbo davri sonor – ovozli (ovozdor) tovushlarni o’rgatishdan boshlanadi. Lekin ng sonor undoshi n va g undoshi tovush harfi bilan tanishtirilgach Lekin ng sonor undoshi n va g undoshi tovush harfi bilan tanishtirilgach o’rgatiladi. Harf birikmalarini o’rgatishdagi qiyinchilik hisobga olingan holda o’rgatiladi. Harf birikmalarini o’rgatishdagi qiyinchilik hisobga olingan holda ular alifbe davrining oxirrog’ida o’rganiladi.ular alifbe davrining oxirrog’ida o’rganiladi.

O’qish va yozuv darslariga O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan talablar.qo’yiladigan talablar. DarsDars tata ’’ limning asosiy shakli limning asosiy shakli hisoblanadi.hisoblanadi. Analitik-sintetik Analitik-sintetik tovush metodi asosida olib tovush metodi asosida olib boriladigan savod o’rgatish boriladigan savod o’rgatish darslari xilma-xil bo’lishi, darslari xilma-xil bo’lishi, o’quvchilarni zeriktirmasligi o’quvchilarni zeriktirmasligi va charchatib qo’ymasligi va charchatib qo’ymasligi kerak.kerak. Savod o’rgatish Savod o’rgatish davridagi o’qish yoki davridagi o’qish yoki yozuv darslari va yozuv darslari va ularning ayrim turlari ularning ayrim turlari uchun umumiy uchun umumiy bo’lgan asosiy bo’lgan asosiy talablar mavjud:talablar mavjud:Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari

a) o’quvchilar nutqi a) o’quvchilar nutqi uchun qayg’urish, uchun qayg’urish, darsda adabiy til nuqtai darsda adabiy til nuqtai nazaridan to’g’ri, ifodali, nazaridan to’g’ri, ifodali, obrazli, aniq nutqqa obrazli, aniq nutqqa erishish lozim;erishish lozim; b) o’qish darsida ham, b) o’qish darsida ham, yozuv darsida ham yozuv darsida ham o’quvchilar nutqini o’quvchilar nutqini o’stirishga, lug’atini o’stirishga, lug’atini boyitishga, gap tuzish va boyitishga, gap tuzish va uni tahlil qilishga, uni tahlil qilishga, og’zaki hikoyalash va og’zaki hikoyalash va shu kabi ish turlariga shu kabi ish turlariga alohida ahamiyat alohida ahamiyat qaratish kerak;qaratish kerak;Maxsus metodik talablar:

Savоd o’rgatishda bo’g’inlab o’qitish Savоd o’rgatishda bo’g’inlab o’qitish tamоyilitamоyili Savоd o’rgatishda bo’g’inlab o’qitish tamоyili qabul Savоd o’rgatishda bo’g’inlab o’qitish tamоyili qabul qilingan.Shuning uchun o’qilingan.Shuning uchun o’ qq ishga o’rgatishning birinchi ishga o’rgatishning birinchi kunlaridayoq o’quvchilarni bo’g’inlab o’qish mo’ljallab o’qishga kunlaridayoq o’quvchilarni bo’g’inlab o’qish mo’ljallab o’qishga o’rgatiladi.o’rgatiladi. Savоd o’rgatishda o’zbеk alfavitidagi Savоd o’rgatishda o’zbеk alfavitidagi hh arflar to’rt arflar to’rt variantda (bоsma va yozma, bоsh va kishik variantda (bоsma va yozma, bоsh va kishik HH arflar ) arflar ) ishlatishini ishlatishini hh am am hh isоbga оlish zarur O’qish yozish murakkab isоbga оlish zarur O’qish yozish murakkab psiхо-fiziоlоgik jarayon hilоblanadi psiхо-fiziоlоgik jarayon hilоblanadi O’qish va yozishni endigina urganayotgan bоla barsga O’qish va yozishni endigina urganayotgan bоla barsga elеmеntlar harakatlarini yaхlit bir хarakatga aylantira оlmaydi elеmеntlar harakatlarini yaхlit bir хarakatga aylantira оlmaydi bоla ushun har bir elеmеnt mustaqil harakat ba’zan juda qiyin bоla ushun har bir elеmеnt mustaqil harakat ba’zan juda qiyin psiхоlоgik jarayon bpsiхоlоgik jarayon b o’o’ lib irоdanilib irоdani ,, diq diq qq atni atni ,, aqlnigina emas aqlnigina emas balki jismоniy harakatni talab qiladi. balki jismоniy harakatni talab qiladi.

O’qish va yozuv darslarining turlari. Savod o’rgatish jarayonidagi darslar quyidagi belgilariga ko’ra farqlanadi: Ta’limning predmetiga ko’ra Ta’limning davri va bosqichlariga ko’ra: “ Alifbe ” darsligi asosidagi o’qish darslari ; “ Yozuv daftari” asosidagi yozuv darslari

AA DABIYOTLARDABIYOTLAR :: 1. 1. A. Zunnunov va boshq. Adabiyot o’qitish A. Zunnunov va boshq. Adabiyot o’qitish metodikasi.  T.: O’qituvchi, 1992.metodikasi.  T.: O’qituvchi, 1992. 2. 2. A. Rafiev. Lotin yozuviga asoslangan A. Rafiev. Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosi va imlosi.  T.: 2003.o’zbek alifbosi va imlosi.  T.: 2003. 3. 3. A.A. FulomovFulomov . . Ona tiliOna tili o’qi o’qi tish printsiplari va tish printsiplari va metodlari.metodlari.  T.:T.: O’q O’q ituvchiituvchi ,, 1992. 1992. 4. 4. B. Maqulova, T. Adashboev. Kitobim  B. Maqulova, T. Adashboev. Kitobim  oftobim (1-sinf uchun sinfdan tashqari o’qish oftobim (1-sinf uchun sinfdan tashqari o’qish kitobi).  T.: O’qituvchi, 1999.kitobi).  T.: O’qituvchi, 1999.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMATE`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Savod o’rgatishning asosiy davri. O’qish davri uchun metodik tafsiyalar ishlab chiqish

Yevropa davlatlari va AQSh da ta’lim tizimi va ularning qiyosiy tahlili

Yevropa davlatlarida va AQSh da ta’lim tizimi va ularning qiyosiy tahlili

Savod o‘rgatish jarayoni bosqichlari. Savod o‘rgatishda tayyorlov davri

Savod o’rgatish mashqlarining asosiy turlari