logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Pedagogika
  4. Mafkuraviy tarbiya

Mafkuraviy tarbiya

Yuklangan vaqt:

07.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64.1064453125 KB
Ko'chirib olish
Mafkuraviy tarbiya  Kirish  Mafkuraviy tarbiyaning maqsadi va vazifalari  Mafkuraviy tarbiya shakli,metod va vositalari  Mafkuraviy tarbiya texnalogiyasi  Xulosa  Foydalanilgan adabiyotlarReja Inson, ijtimoiy guruh, millat, jamiyat dunyoqarashini shakllantirishga, ularni muayyahi maqsadlarni ifoda etadigan g‘oyaviy bilimlar bilan qurollantirishga yo‘naltirilgan jarayon. Jamiyatdagi har bir ijtimoiy kuch yoki aholi qatlamlari o‘z manfaat va maqsad-intilishlarini ifoda etuvchi g‘oyalar tizimini yaratgach, boshqa guruhlarni ham ou g‘oyalar ta’siriga tortishga, o‘z tarafdorlari safini kengaytirishga harakat qiladi. G‘oyalar adolatli va haqqoniy ao‘lib, ko‘pchilikning talab-ehtiyojlariga mos kelsa, bu sohadagi oarbiya vositalari ta’sirchan, tarbiyachilar esa faol va fidoyi bo‘lsa, ko‘zlangan maqsadga erishiladi. Jamiyat, xalq hali o‘z manfaatlarini anglab etmagan, o‘z mafkurasini shakllantirib, maqsadlari sari safarbar bo‘lmagan hollarda begona va zararli g‘oyalar ta’siriga oushish ehtimoli ortib boradi. Bu esa g‘oyaviy tarbiyani yo‘lga qo‘yish, sog‘lom mafkura tamoyillarini aholi qalbi va ongiga muttasil singdirishni dolzarb vazifaga aylantiradi.Kirish O‘zbekiston sharoitida Mafkuraviy tarbiyaning asosiy vazifasi – xalqimizning ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etish yo‘lidagi asriy orzu-istaklari, maqsadlarini, milliy istiqlol mafkurasining mohiyatini keng jamoatchilikka tushuntirish, va ayniqsa, yoshlar ongiga singdirishdan iboratdir. Mafkuraviy tarbiya jamiyatda, avvalambor, oila, maktabgacha yoshdagi bolalar muassasalari, maktablar, litsey, kollejlar, oliy o‘quv yurtlari, ommaviy axborot vositalari, jamoat tashkilotlarining birgalikdagi faoliyatini taqozo qiladi. Mafkuraviy tarbiyaning maqsadi va vazifalari  Uzluksiz ta’lim tizimi Mafkuraviy tarbiyani olib boruvchi asosiy bo‘g‘indir, zero mafkuraviy maqsadlarni kishilar, ayniqsa, yoshlar ongiga singdirish vazifasi, asosan, ta’lim tizimi orqali amalga oshiriladi. G‘oyaviy tarbiyaning uslub va vositalari Inson, jamiyat a’zosi, turli guruh va jamoalarning vakili sifatida doimo ularning ta’siri ostida bo‘ladi. YA’ni, har bir shaxsning fe’latvorida, xatti-harakatlarida u mansub bo‘lgan millat, xalq, professional toifa, jamoa va oilaning ijobiy yoki salbiy ta’siri bo‘ladi.Mafkuraviy tarbiyaning maqsadi va vazifalari  Tarixiy shart-sharoit, davr, davlat tuzimi va o‘sha jamiyatdagi siyosiy, iqtisodiy va mafkuraviy ta’sirlar uning dunyoqarashi, fikrlash tarzi, tafakkurida o‘z aksini topadi. Bunday ta’sirlarning ikki xili mavjud: — makro bosqichdagi ta’sirlar yoki keng ma’nodagi ijtimoiy-ma’naviy, siyosiy hamda iqtisodiy muhit ta’sirlari; — mikro bosqichdagi ta’sirlar yoki bevosita inson bolasi tug‘ilib o‘sadigan oila, ta’lim va tarbiya maskanlari, mehnat jamoasi, mahalla va do‘stlar muhitidagi ta’sirlar.Mafkuraviy tarbiyaning maqsadi va vazifalari  Mafkurachilarning asosiy ish uslubi, metodlariga o‘zida mavjud bilim, tushuncha, g‘oyalarni asos qilib olgan holda, birinchi navbatda yoshlarda, qolaversa, keng xalq ommasi ongida mustahkam e’tiqodni shakllantirish ta’sir ko‘rsatish va taqlid etishga chorlashdir. Bunda u muloqotning barcha samarali va ta’sirchan vositalari — monolog, dialog, bahs-munozara, breyn-shtorming kabilardan foydalanadi. Aynan ana shu faoliyat har bir ta’sir ko‘rsatuvchining ritorika asoslaridan xabardor bo‘lishini, nutq mahoratini egallashini talab qiladi. So‘zlovchi o‘z nutqida nutqiy va nutqiy bo‘lmagan vositalardan o‘z o‘rnida, maqsadga muvofiq tarzda foydalana olishi shart.Mafkuraviy tarbiya shakli,metod va vositalari  Bolalar bilan milliy g‘oyalarimiz xususida olib boriladigan suhbatlarda tarbiyachi yoki murabbiy avvaldan tayyor savollar tartibini ishlab chiqishi ishlatiladigan tayanch iboralar katta ahamiyat kasb etadi. Bunda har bir jumla yoki iboraning konkretligi, hayotiyligi va obrazliligi muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Ta’sir vositasi (aloqa tarmog‘i). Tarbiyada yana bir omil — ma’lumotning nima vositasida uzatilishi masalasi dolzarbdir. Albatta, odamlarga yuzma-yuz turib, o‘z fikr va e’tiqodini bayon etish eng ta’sirchan usuldir. SHundan kelib chiqib, aytish mumkinki, tinglovchi bilan aloqa bevosita yoki bavosita bo‘ladi.Mafkuraviy tarbiya shakli,metod va vositalari  Psixologik jihatdan auditoriyaning to‘rt turi farqlanadi: 1. Passiv o‘zlashtiruvchi auditoriya. Bu o‘zini xolis baholay olmaydigan sodda insonlar bo‘lib, ularga o‘z navbatida sodda, tushunarli, qiziqish uyg‘otuvchi ma’lumotlar yoqadi. Mafkuraviy mavzudagi axborotlar ham hayotiy, lo‘nda fikrlarda bayon etilsa, ularda ijobiy munosabat shakllanadi. 2. Faol, ijtimoiy jihatdan barkamol auditoriya. Bular ma’lumotli, ziyoli, yangilikka o‘ch insonlar bo‘lib, ularga ta’sir ko‘rsatuvchi har qanday axborot muammoli, dolzarb, bahstalab bo‘lgani ma’qul. Talabalar, magistrant, aspirantlar, olimlar shular jumlasidandir. Mafkuraviy tarbiya shakli,metod va vositalari  3. «E’tiqodi sust» auditoriya. Bular ma’lum sabablarga ko‘ra, tarbiyasi og‘ir kimsalar toifasiga kirib qolgan, hayotda aniq maqsadi va maslagi yo‘q, o‘z ustida ishlamaydigan insonlar. Ularning orasida asosan o‘smir va o‘spirinlar ko‘p bo‘ladi. Diniy aqidaparastlarning domiga tushib qolgan yoshlar ham shular jumlasidandir. Ular yangiliklar, tafsilotlarga boy axborotga o‘ch bo‘ladi. SHuning uchun bunday toifadagi kimsalarga baobro‘ shaxslar orqali ta’sir ko‘rsatish ma’qul. 4. «Uy» auditoriyasi — asosan uy bekalari, qariyalar, ma’lum sabablar bilan nogiron bo‘lib, asosiy vaqtini uyda o‘tkazadiganlar. Ularni hayotiy videofilmlar, qiziqarli ko‘rsatuv va lavhalar o‘ziga jalb qiladi. SHundan kelib chiqib, bunday insonlar uchun mafkuraviy axborot tayyorlanganda ularning soddaligi, samimiyatga o‘chligi va insoniy e’tiborga muhtojligini inobatga olib ish ko‘rilsa, samarali bo‘ladi.Mafkuraviy tarbiya shakli,metod va vositalari  . Mafkuraviy tarbiya ishlari samaradorligini baholash mezonlari. Bu — o‘ta nozik va mas’uliyatli ish. Agar bunday ish kichik auditoriyalarda amalga oshirilgan bo‘lsa, unda tinglovchi-yoshlar, tarbiyalanuvchilar yoki talaba-o‘quvchilarning dunyoqarashlarini bevosita suhbatlar, yozma ishlar va ularning ishga, voqea-hodisalarga bo‘lgan munosabatlari or-qali aniqlab, mashg‘ulotlarni qayta-qayta o‘tkazish mumkin. Mafkuraviy tarbiya texnalogiyasi  Mafkuraviy ta’sir samaradorligini o‘lchash mezonlari quyidagilardan iborat: — aholining siyosiy bidimdonligi, ijtimoiy faolligi; — jamiyatning ma’naviy sog‘lomligi, odamlarning o‘zini ruhan tetik va bardam tutishi; — vatanparvarlikning turli ko‘rinishlari kundalik turmushda tobora ko‘proq namoyon bo‘lib borayotgani; — aholida bilim saviyasini oshirishga intilishning kuchayishi, gazetajurnal, vaqtli matbuotga talab va taklifning ortib borishi; — jinoyatchilik va huquqbuzarlik holatlarining kamayib borishi, ayollar va o‘smirlar o‘rtasida sodir etiladigan jinoyatchilikning bartaraf etilishi; — giyohvandlik va turli zararli odatlarning yoshlar o‘rtasida kamayib borishi, bunda keng jamoatchilikning faol ishtiroki; — diniy, dunyoviy bilimlarga intilish, shu sohalardagi adabiyotlarga nisbatan ehtiyojning bir maromda saqlanishi; — oilalarning mustahkamligi, ajrimlarning kamayib borishi; — fuqarolarda qonunlarga nisbatan itoatkorlikning shakllanishi; — butun jamiyat miqyosida sog‘lom ma’naviy va ijtimoiy muhitning shakllanishi.Mafkuraviy tarbiya texnalogiyasi  G‘oyaviy tarbiyaning mohiyati. SHaxs tarbiyasining muhim yo‘nalishi — bu g‘oyaviy tarbiyadir. Bu — inson ongi va tushunchalari tizimida hayot haqidagi falsafiy siyosiy, huquqiy, diniy, estetik, axloqiy, badiiy, kasbiy qarashlarni maqsadli shakllantirish jarayonidir. Har qanday tarbiya jarayoni oxir-oqibat, o‘z maqsad va mohiyatiga ko‘ra g‘oyaviy tarbiyadir. CHunki oilani olamizmi, bolalar bog‘chasinimi, mahalla, maktab, kollej, litsey, universitet yoki akademiyani olamizmi — hammasida beriladigan ta’limtarbiya jarayoni talaba va tinglovchilar dunyoqarashini kengaytirish, ularning ongini ilmiy asoslangan bilimlar bilan boyitish hamda jamiyat uchun, uning ravnaqi uchun kerak bo‘lgan sifatlarni kamol toptirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi.Mafkuraviy tarbiya texnalogiyasi  O‘zbekistonning mustaqil taraqqiyot strategiyasi, o‘zbek xalqining buyuk davlat barpo etish borasidagi maqsad- muddaolari milliy g‘oyani yoshlar qalbi va ongiga singdirishning ustuvor yo‘nalishlaridandir. Bu jarayon jamiyat hayotining barcha sohalarini qamrab olish, ta’limtarbiya, targ‘ibot va tashviqotning samarali usul va vositalaridan oqilona foydalanishni taqozo etadi. Maktabgacha ta’lim muassasalari. Bu o‘rinda har bir ota-ona o‘z farzandining maktabgacha tarbiyasi uning keyingi rivojida qanchalik ahamiyat kasb etishi, bu davr uzluksiz ta’lim va tarbiyaning muhim bosqichi ekanini anglab etishiga erishish zarur. Bunda oilaning maktabgacha ta’lim muassasalari tizimiga izchil uyg‘unlashuviga erishishni nazarda tutish kerak. Bu davrda barcha maktabgacha ta’lim- tarbiya muassasalari bolalardagi umumiy savodxonlik va maktabdagi ta’lim -tarbiyaga tayyorlash jarayonining muhim va zaruriy bosqichi sifatida qaralishi lozim. Xulosa  1.      Mirziyoyev Sh. Milliy taraqqiyot yo’limizni qat’iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko’taramiz. – Toshkent: “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 592 b.  2.      Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi. Toshkent: Sharq, 1997.  3.      Karimov I.A. Yuksak manaviyat – yengilmas kuch. – Toshkent: Ma’naviyat, 2008. – 174 b.  4.      Abdurahmonov A. Saodatga eltuvchi bilim. «Ma’rifat gulshani» gazetasi, 6 (11) – 2007 yil.  5.      To’raqulov X.A. Kamolot sari. Jizzax, 2007, 181-182 betlar.  6.      To’raqulov X.A. Pedagogik tadqiqotlarda axborot tizimlari va texnolo giyalari. Toshkent: Fan, 2006, 250 bet.  7.      O’zbekiston Milliy ensiklopediyasi. 8-jild, 270 bet.  8.      Quronov M. Otalar kitobi.  9.      Hasanboyev J. va boshq. Pedagogika. Toshkent: Fan, 2006, 284 bet.  10. Hasanboyev J. va boshq. Pedagogika: Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. – Toshkent: Fan, 2009. - 480 b.Foydalanilgan adabiyotlar

O'xshashlar

Tarbiya jarayonining mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari
Jinsiy tarbiya 2
Ta'lim tarbiya gigiyenasi
Tarbiya ijtimoiy hodisa
O‘zbekistonda ta'lim-tarbiya metodlari