Bosh sahifa
Slaydlar
Oziq-ovqat texnologiyasi
Сут зардоби асосида озуқа қўшимчаси тайёрлаш технологияси
Сут зардоби асосида озуқа қўшимчаси тайёрлаш технологияси
Yuklangan vaqt:
19.01.2024
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
458.2900390625 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Сут ва каймок махсулотлари
Пробиотикли озуқа рациоанларининг қуёнларга таъсири самарадорлиги
Ўзбекистонда озиқ-овқат корхоналари
Кунжут етиштириш технологик картасини ишлаб чиқиш ва ундан ёғ олиш технологиясини ўрганиш
Овқатланиш корхоналари турлари ва категориялари
![Сут зардоби асосида озуқа қўшимчаси тайёрлаш технологияси Илмий ишнинг долзарблиги . Сут ва сут маҳсулотлари инсоннинг озиқланишида муҳим ўрин эгаллайди. Сут маҳсулотларини ҳар қайси озиқ рационига қўшиш унинг тўлақонлигини таъминлаб, бошқа таркибий қисмларнинг ҳам ҳазм бўлишига ёрдам беради [2,4]. Сут хом ашёси давлат учун нисбатан қимматбаҳо маҳсулот ҳисобланади, уни ишлаб чиқариш эса кўп меҳнат талаб қилади, шунинг учун ушбу маҳсулотни қайта ишлашда ундан имкон борича тўлақонли ва рационал фойдаланиш керак. Пишлоқ, творог ва казеин ишлаб чиқаришда сут зардоби ажралиб чиқади. Унинг таркибида 50% сутнинг қуруқ моддалари, 200 га яқин турли бирикмалар, шу жумладан, ингичка диспергирланган сут ёғи, эрувчан азот бирикмалари ва минерал тузлар, лактоза, шунингдек, витаминлар, ферментлар, органик кислоталар бўлади. Озуқавий қийматга эгалиги билан бир қаторда сут зардоби ва ундан олинадиган маҳсулотлар парҳезбоп ва даволашда аҳамиятга эга.](/data/documents/a484b088-fe21-4b8c-a8e9-fc23febe672f/page-2.png)
![ Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Қадимий одамлар агар ачиган сут сиқиб зардобдан ажратилса, қолган қуюқ масса узоқ вақт давомида яхши сақланишига ҳам аҳамият беришди. Шундай қилиб пишлоқ ва творог каби маҳсулотлар пайдо бўлди [11,2]. Сутни кислотали ва сичуж ивитиш йўли орқали олинадиган творог ва пишлоқ каби маҳсулотлар ҳақида қадимий шоирлар асарларида, файласуф ва олимлар (Гомер, Аристотель, Гиппократ, Катон, Палладий ва бошқ.) ишларида маълумотлар келтирилган. Сутни қандай қилиб ивитиш ҳақида амалий маслаҳатларни, сифатига бўладиган талабларни эрамизнинг I асрида яшаган Колуммела айниқса батафсил ёзиб қолдирган [24,6] Ўзбекистон сутни қайта ишлаш корхоналари чиқиндилардан сут зардоби кимёвий жиҳатдан бой моддалари эга бўлган иккиламчи маҳсулот ҳисобланади. Ҳусусан зардоб оқсили, лактоза, сувда эрувчан витаминлар минерал моддалар ва бошқалар. Иккиламчи маҳсулот сут зардобини кайта ишлаш натижасида ферментланган сут зардоби нон, қандолат, музқаймоқ, бойитилган озуқа оқсили олиш учун озуқавий компонент сифатида кенг фойдаланиш.](/data/documents/a484b088-fe21-4b8c-a8e9-fc23febe672f/page-3.png)
![Тайёрланадиган сутнинг кўп қисмидан (70% гача) пишлоқ, творог, оқсил концентратлари, казеин каби маҳсулотларни ишлаб чиқаришда фойдаланилади. Бу маҳсулотларни ишлаб чиқариш зарурияти уларнинг биологик, озуқавий ва таъм жиҳатидан қадр-қиммати, истеъмолда фойдалилиги, қўллаш хусусиятлари билан боғлиқ. Қоидага кўра, олинган маҳсулотлар бошланғич сутга қараганда анчагина кўп сақлаш муддатига эга. Бу маҳсулотларни тайёрлаш жараёнида ножўя маҳсулотлар ҳам олинадики, уларга ҳам қайта ишлов бериш лозим бўлади [10,4]. Сутга мураккаб полидиссперс система каби энергетик йўналиш билан таъсир ўтказиш уни оқсил-ёғ (пишлоқ, творог, казеин) ва фильтрат (сут зардоби) га ажралишига олиб келади. Бунда сут зардоби пишлоқ, творог ва сут-оқсил концентратлари ишлаб чиқаришдаги қўшимча маҳсулот ҳисобланади. Биотехнологияда (ачитқи, фермент) ва кимёвий реагент ишлатишда (кислота, ишқор, туз) сутни анъанавий ажратиш усуллари пишлоқ, творог ва казеиндан қолган зардобни ҳосил бўлишига олиб келади. Сўнгги вақтларда сутни ноанъанавий ажратиш усуллари ишлаб чиқилди, жумладан молекуляр-элаксимон фильтрацияга, электрофизик таъсир ўтказишга термодинамик қарама-қарши бир қанча биополимерли сут оқсилларини казеинли фракцияга ажратишга асосланган ва ультрафильтрлар бунга мисол бўла олади. Сут зардобининг тавсифи ва унинг тўлиқ қайта ишланиши, таркиби ва хусусияти.](/data/documents/a484b088-fe21-4b8c-a8e9-fc23febe672f/page-4.png)
![ АСОСИЙ УСКУНАНИНГ ИШЛАШ ПРИНЦИПИ ВА УНИНГ ТЕХНИК ТАВСИФЛАР Пастеризация. Сут зардобини пастеризациялаш жараёни кўп ҳолларда номақбул микрофлора ривожланишининг олдини олиш лозим бўлганида қўлланилади. Асосий маҳсулот ишлаб чиқаришда ишлатиладиган томизғи микрофлора манбаси бўлиши мумкин, шунингдек, сут зардобини йиғиш ва сақлаш давомида ёт микрофлора билан ҳам ифлосланиши эҳтимолдан фориғ эмас. Бундан ташқари, пишлоқдан қолган сут зардобини пастеризациялашда сичуж ферментнинг қолдиқлари фаоллигини йўқотади. Бу муҳим жараён ҳисобланади, чунки сут зардобига ишлов беришнинг кейинги босқичларида бу қолдиқлар халал бериши мумкин. Сут зардобини пастеризациялаш ва юқори ҳароратда иситиш (иссиқлик ва давомийлик) маҳсулот ёки яримтайёр маҳсулотни ишлаб чиқаришга бўлган технологик талабга боғлиқ [20,31]. Сут ёки ёғсизлантирилган сутга қараганда сут зардоби учун бу жараён бир неча хусусиятларга эга. Чунки 60—65°С (зардоб оқсилларининг иссиқлик денатурациясининг бошланиши) ва ундан юқори даражада пластинкали пастеризаторларнинг исийдиган юзаларида қийин тозаланувчи куйинди пайдо бўлади. Шунинг учун амалиётда трубали пастеризацион қурилмаларни ( 2.3. расм) ишлатиш тавсия этиладики, уларни қўлда тозалаш учун осонгина қисмларга ажратиш мумкин. Улар 300 дан 10000 л/ч гача ишлаб чиқариш қувватига эга. Бу аппаратларда зардобни 60—65°С дан юқори бўлмаган ҳароратгача иситиш мақсалга мувофиқ.](/data/documents/a484b088-fe21-4b8c-a8e9-fc23febe672f/page-5.png)
