Сут ва каймок махсулотлари - Oziq-ovqat texnologiyasi - Slaydlar

Сут ва каймок махсулотлари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

475 KB

Ko'chirib olish

Сут ва Сут ва каймок каймок махсулотлармахсулотлар и и

Сигир сутининг таркиби Сигир сутининг таркиби ва ва хусусиятлари.хусусиятлари.  Сут биологик суюқлик бўлиб, сут эмизувчи Сут биологик суюқлик бўлиб, сут эмизувчи ҳайвонлар урғочисининг сут безлари ҳайвонлар урғочисининг сут безлари секретидир. Сут нормал боқилган ва яхши секретидир. Сут нормал боқилган ва яхши асралган сигирлардан туққанидан 7-8 кундан асралган сигирлардан туққанидан 7-8 кундан кейин олинади. кейин олинади.  Сут таркибида 87,5% сув бўлиб, сут Сут таркибида 87,5% сув бўлиб, сут таркибидаги бошқа моддалар эриган ҳолда, таркибидаги бошқа моддалар эриган ҳолда, тақсимланган ҳолида бўлади. Сув сутнинг тақсимланган ҳолида бўлади. Сув сутнинг плазмаси вазифасини ўтайди. плазмаси вазифасини ўтайди.  Сутни қуритганда ўртача 12,5% қуруқ қолдиқ Сутни қуритганда ўртача 12,5% қуруқ қолдиқ қолади, бу қолдиқ сутнинг тўйимлилигини қолади, бу қолдиқ сутнинг тўйимлилигини характерлайди. Сутнинг таркибидаги характерлайди. Сутнинг таркибидаги моддалар миқдорининг моддалар миқдорининг ўў згариши, қуруқ згариши, қуруқ қолдиқ миқдорининг қолдиқ миқдорининг ўў згаришига олиб згаришига олиб келади. Сут таркибидаги моддалар ичида келади. Сут таркибидаги моддалар ичида кўпинча ёғ миқдори ўзгариб туради. кўпинча ёғ миқдори ўзгариб туради.  Шунинг учун амалда сутнинг сифати ва Шунинг учун амалда сутнинг сифати ва қиймати олинган сутнинг қуруқ қолдиғи қиймати олинган сутнинг қуруқ қолдиғи билан билан ўў лчанади. Бу қуруқ қолдиқ деярли лчанади. Бу қуруқ қолдиқ деярли ўзгармас бўлиб, ўртача 8,5%ни ташкил этади. ўзгармас бўлиб, ўртача 8,5%ни ташкил этади. Кўпгина адабиётларда қаймоғи олинган Кўпгина адабиётларда қаймоғи олинган сутнинг қуруқ қолдиғи (СОМО) деб сутнинг қуруқ қолдиғи (СОМО) деб юритилади - (сухой обезжиреннўй молочнўй юритилади - (сухой обезжиреннўй молочнўй остаток) ёғсизлантирилган қуруқ сут остаток) ёғсизлантирилган қуруқ сут қолдиғи - ЁҚСқолдиғи - ЁҚС ҚҚ ..

Сут таркибидаги ёғ шарчалар шаклида бўлиб, Сут таркибидаги ёғ шарчалар шаклида бўлиб, уларнинг катталиги 0,1 дан 10 микронгача бўлади. уларнинг катталиги 0,1 дан 10 микронгача бўлади. Уларни 300-500 марта катта қилиб кўрсатадиган Уларни 300-500 марта катта қилиб кўрсатадиган микроскоп остида кўриш мумкин. Сутнинг таркибида микроскоп остида кўриш мумкин. Сутнинг таркибида 2 дан 6%гача ёғ бўлади ва ўртача 3,8% ташкил этади. 2 дан 6%гача ёғ бўлади ва ўртача 3,8% ташкил этади. У сувда эримаганлиги учун унинг заррачалари энг У сувда эримаганлиги учун унинг заррачалари энг кичик ҳажмни олиш учун шарчалар шаклида бўлади кичик ҳажмни олиш учун шарчалар шаклида бўлади ва уларнинг 80% 0,5 дан 5 микронгача бўлади. 1 ва уларнинг 80% 0,5 дан 5 микронгача бўлади. 1 миллилитр сутда ўрта ҳисобда 10 миллиард ёғ миллилитр сутда ўрта ҳисобда 10 миллиард ёғ ғшарчалари мавжуд. Ёғ шарчасининг сони катта-ғшарчалари мавжуд. Ёғ шарчасининг сони катта- кичиклиги сигирнинг зотига, лактация даврига, боқиш кичиклиги сигирнинг зотига, лактация даврига, боқиш ва асраш шароитларига боғлиқ.ва асраш шароитларига боғлиқ.

Сутнинг биохимик Сутнинг биохимик хусусиятлари.хусусиятлари. Ҳозирги вақтда 30 дан Ҳозирги вақтда 30 дан ортиқ витамин бор. ортиқ витамин бор. Улар 2 гуруҳга Улар 2 гуруҳга бб ўў линади:линади: Сувда эрийдиган Сувда эрийдиган витаминлар - витаминлар - В1, В2, В1, В2, В6, РР, Н, Р, С В6, РР, Н, Р, С лар. лар. Ёғда эрийдиган Ёғда эрийдиган витаминлар - витаминлар - А, А, DD , , EE , , KK лар. лар. Масалан: Витамин Масалан: Витамин А(ретинол)-А(ретинол)- организмнинг организмнинг ўсишини, кўриш ўсишини, кўриш қобилиятини қобилиятини яхшилайди; тана яхшилайди; тана териси ҳолатини териси ҳолатини яхшилайди ва яхшилайди ва инфекцияга қарши инфекцияга қарши курашади. 1кг сутда курашади. 1кг сутда 0,2-10 мг вит. А 0,2-10 мг вит. А бўлади; витамин бўлади; витамин В1В1 ни инсон бир ни инсон бир суткада нормада 2-3 суткада нормада 2-3 мг истеъмол қилиши мг истеъмол қилиши керак. Бу витамин керак. Бу витамин етишмаса асаб (нерв) етишмаса асаб (нерв) системаси бузилади, системаси бузилади, ақл ишлаши ақл ишлаши заифлашади, юрак заифлашади, юрак чарчаб қолади ва чарчаб қолади ва ҳ.к.з. 1 кг сутда 0,3-ҳ.к.з. 1 кг сутда 0,3- 0,5 мг вит 0,5 мг вит В1 В1 бўлади;бўлади;

Кадоклаш усуллариКадоклаш усуллари

ДАВЛАТ АНДОЗАСИ ТАЛАБИ ДАВЛАТ АНДОЗАСИ ТАЛАБИ АСОСИДА СУТ ЕТИШТИРИШ ВА АСОСИДА СУТ ЕТИШТИРИШ ВА РИВОЖЛАНГАН МАМЛАКАТЛАР РИВОЖЛАНГАН МАМЛАКАТЛАР ИЛҒОР ТЕХНОЛОГИЯСИ.ИЛҒОР ТЕХНОЛОГИЯСИ.  Совитилган ва сифатли бўлиши керак. Совитилган ва сифатли бўлиши керак.  Касаллиги гумон қилинган сигирлар сути Касаллиги гумон қилинган сигирлар сути пастеризация қилинган бўлиши керак. пастеризация қилинган бўлиши керак.  Сутнинг базис ёғлиги (% ҳисобида) Сутнинг базис ёғлиги (% ҳисобида) республикалар Вазирлар махкамаси республикалар Вазирлар махкамаси қарорига мувофиқ (рнатиладиган қарорига мувофиқ (рнатиладиган сигирлар маҳсулотига қараб) сигирлар маҳсулотига қараб) белгиланади. Ўзбекистонда Тошкент, белгиланади. Ўзбекистонда Тошкент, Сирдарё, Жиззах вилоятларида 3,5%, Сирдарё, Жиззах вилоятларида 3,5%, Фарғона водийси Самарқанд вилоятлари Фарғона водийси Самарқанд вилоятлари ва Қоракалпогистонда сутнинг базис ва Қоракалпогистонда сутнинг базис ёғлиги 3,7% деб белгиланган, яъни қабул ёғлиги 3,7% деб белгиланган, яъни қабул қилинадиган сутда белгиланган базис қилинадиган сутда белгиланган базис ёғлигидан паст бўлмаслиги керак. ёғлигидан паст бўлмаслиги керак.  Сутдан қонтрол намуна олганда, унинг Сутдан қонтрол намуна олганда, унинг кислоталилиги ва зичлиги аниқланганда кислоталилиги ва зичлиги аниқланганда тайёрлов ташкилотлари ва тайёрлов ташкилотлари ва хўжаликларининг вакиллари иштирок хўжаликларининг вакиллари иштирок этиши керак. Натижалар ҳақида акт этиши керак. Натижалар ҳақида акт тузиб, бу акт 1 ой давомида сақланади. тузиб, бу акт 1 ой давомида сақланади. Сутнинг сорти олинган қонтрол Сутнинг сорти олинган қонтрол намуналар асосида тозалик даражаси ва намуналар асосида тозалик даражаси ва бактериялар билан ифлосланишига қараб бактериялар билан ифлосланишига қараб (редуктоз проба) белгиланади. (редуктоз проба) белгиланади.  Сортсиз сут, кислоталилиги 21оТ, Сортсиз сут, кислоталилиги 21оТ, бактериялар билан ифлосланганлиги бактериялар билан ифлосланганлиги IIIIII класс, тозалиги класс, тозалиги IIIIII группа бўлган дагина группа бўлган дагина қабул қилинади. қабул қилинади.  Сигирлар соғин даврининг биринчи 7 Сигирлар соғин даврининг биринчи 7 кунида (оғиз сути) ва охирги 7 кунида кунида (оғиз сути) ва охирги 7 кунида олинган сут, ҳамда таркибига олинган сут, ҳамда таркибига нейтраллаштирувчи ва консерваловчи нейтраллаштирувчи ва консерваловчи моддалар қуйилган ва нефть моддалар қуйилган ва нефть маҳсулотлар, химикатлар, саримсок ва маҳсулотлар, химикатлар, саримсок ва шувок ҳидлари келадиган сут : таркибида шувок ҳидлари келадиган сут : таркибида антибиотик ва ДДТ дорилари бўлган сут антибиотик ва ДДТ дорилари бўлган сут қабул қилинмайди. қабул қилинмайди.  Хўжаликлар томонидан тўғридан-тўғри Хўжаликлар томонидан тўғридан-тўғри савдо тармоқлари ва касалхона, умумий савдо тармоқлари ва касалхона, умумий овқатланиш муассасасига овқатланиш муассасасига топшириладиган сут фақатгина базис топшириладиган сут фақатгина базис ёғлиги билангина жавоб бермай балки ёғлиги билангина жавоб бермай балки бошқа ҳамма кўрсаткичлари билан ГОСТ бошқа ҳамма кўрсаткичлари билан ГОСТ талабларига жавоб беришлари керак талабларига жавоб беришлари керак (ГОСТ 13264 - 70)(ГОСТ 13264 - 70)

Сутни идишга Сутни идишга солиш, ташиш ва солиш, ташиш ва сақлашсақлаш  Сут металл автоцистерналарда ёки сут учун махсус Сут металл автоцистерналарда ёки сут учун махсус млжалланган, белгиланган тартибда техник хужжатлар млжалланган, белгиланган тартибда техник хужжатлар асосида тайёрланган металл флягаларда ташилади. асосида тайёрланган металл флягаларда ташилади.  Сут ташиш учун ишлатиладиган цистерна ва флягалар Сут ташиш учун ишлатиладиган цистерна ва флягалар тоза, дезинфекцияланган ёки буғ билан ишлов берилган тоза, дезинфекцияланган ёки буғ билан ишлов берилган бўлиши керак. бўлиши керак.  Сут саноати корхоналарига жўнатишгача сут танкларда, Сут саноати корхоналарига жўнатишгача сут танкларда, ванна, бак ёки флягаларда шу мақсадлар учун ванна, бак ёки флягаларда шу мақсадлар учун ажратилган хоналарда 10оСдан паст температурада 20 ажратилган хоналарда 10оСдан паст температурада 20 соатдан кам вақт сақланиши лозим. соатдан кам вақт сақланиши лозим.  2. Сут ишлаб чиқарадиган барча мамлакатларда сутнинг 2. Сут ишлаб чиқарадиган барча мамлакатларда сутнинг экологик тозалигини кўпроқ сут таркибидаги бактериялар экологик тозалигини кўпроқ сут таркибидаги бактериялар сони ва соматик ҳужайралар сонига қараб аниқланади. сони ва соматик ҳужайралар сонига қараб аниқланади.  Сутда ҳужайралар ҳамиша бир-хил миқдорда бўлмайди, у Сутда ҳужайралар ҳамиша бир-хил миқдорда бўлмайди, у соғлом сигирларда асосан сут соғиш даврига боғлиқ. соғлом сигирларда асосан сут соғиш даврига боғлиқ. Одатдаги сутнинг ҳар 1 мл. ида 500. 000 тагача ҳужайра Одатдаги сутнинг ҳар 1 мл. ида 500. 000 тагача ҳужайра бўлади. Оғиз сути ва сигир сутида у сутдан чиқиш бўлади. Оғиз сути ва сигир сутида у сутдан чиқиш олдидан ҳужайра миқдори кескин даражада кўпаяди. олдидан ҳужайра миқдори кескин даражада кўпаяди. Сутдаги ҳужайралар сони мол ёши ошган сари ҳам Сутдаги ҳужайралар сони мол ёши ошган сари ҳам кўпаяверади. Айрим лейкоцитлар микроблар кўпайиб кўпаяверади. Айрим лейкоцитлар микроблар кўпайиб кетишига тўсқинлик қилиб, уларни "ейди". кетишига тўсқинлик қилиб, уларни "ейди".  Сут бези оғриган (мастит) сигирда шикастланган елин Сут бези оғриган (мастит) сигирда шикастланган елин ичида лейкоцитлар жуда кўпайиб кетади; нормал елинда ичида лейкоцитлар жуда кўпайиб кетади; нормал елинда улар миқдори бир меъёрида бўлади - (300. 000-350. 000). улар миқдори бир меъёрида бўлади - (300. 000-350. 000).  Молнинг мастит касалига чалинганлиги ана шу Молнинг мастит касалига чалинганлиги ана шу қонуниятдан фойдаланилади. Ва бу ҳужайралар қонуниятдан фойдаланилади. Ва бу ҳужайралар Соматик Соматик ҳужайралар ҳужайралар дейилади. дейилади.

Мастит касалига қарши тозаликка Мастит касалига қарши тозаликка жуда катта эътибор берилиб, ҳар жуда катта эътибор берилиб, ҳар куни сигирни соққандан кейин куни сигирни соққандан кейин аппаратлар 4 усулда тозаланади:аппаратлар 4 усулда тозаланади:  1. Сув билан 1. Сув билан ювилади. ювилади.  (1 аппаратга (1 аппаратга 4л. сув). 4л. сув).  2. Сув билан 2. Сув билан ювилади.ювилади.  3. 3. ДезинфекциялаДезинфекцияла нади нади (Гипохлорид (Гипохлорид NaNa ). ).  4. Қуритилади.4. Қуритилади.

Пишлоқ, бринза Пишлоқ, бринза тайёрлаш тайёрлаш технологияситехнологияси  Пишлоқ - энг қимматли парҳезбоп сут Пишлоқ - энг қимматли парҳезбоп сут маҳсулоти бмаҳсулоти б  либ, сут концентратидир. либ, сут концентратидир. Оқсиллар, ёғлар, витаминлар, минерал тузлар Оқсиллар, ёғлар, витаминлар, минерал тузлар сутда қандай нисбатда бсутда қандай нисбатда б  лса, пишлоққа ҳам лса, пишлоққа ҳам худди шундай нисбатда худди шундай нисбатда  тади. Пишлоқ учун тади. Пишлоқ учун асосий оқсил - казеиндан фойдаланилади. асосий оқсил - казеиндан фойдаланилади.  Пишлоқни-оқсилли - ёғли сут қонцентрати ҳам Пишлоқни-оқсилли - ёғли сут қонцентрати ҳам дейилади. Пишлоқда дейилади. Пишлоқда  ртача 22-30% ёғ, 20-25% ртача 22-30% ёғ, 20-25% -оқсил б-оқсил б  лади. Сутни чиритиш ва пишлоқ лади. Сутни чиритиш ва пишлоқ тайёрлаш техникасини Аристотель (эрамиздан тайёрлаш техникасини Аристотель (эрамиздан аввалги 284-322 йиллар) ёзиб қолдирган. аввалги 284-322 йиллар) ёзиб қолдирган.  Агар ҳар куни 200 гр. пишлоқ истеъмол қилсак, Агар ҳар куни 200 гр. пишлоқ истеъмол қилсак, рационимиздаги оқсилга брационимиздаги оқсилга б  лган талабимизни лган талабимизни қондирган бқондирган б  ламиз. ламиз.  Пишлоқ эмизикли оналарга ҳомиладор аёлларга Пишлоқ эмизикли оналарга ҳомиладор аёлларга ёки болаларга, беморлар: ёки болаларга, беморлар:  т йт й  ли ва жигар ли ва жигар касалликлари, камқонликка учраган кишилар касалликлари, камқонликка учраган кишилар рационига киритилиши шарт. Айниқса, сил рационига киритилиши шарт. Айниқса, сил касаллигида суяк синганда организмга Са ва Р касаллигида суяк синганда организмга Са ва Р тузларини етказиб беради. Пишлоқ осон ҳазм тузларини етказиб беради. Пишлоқ осон ҳазм бб  лади. лади.  Гипертония касаллигига чалинган беморларга Гипертония касаллигига чалинган беморларга тузи кам чучук пишлоқлар ейиш тавсия тузи кам чучук пишлоқлар ейиш тавсия этилади. этилади.

Пишлоқ Пишлоқ технологияситехнологияси  Сут фильтрланиб, 5-8оС ҳароратда совутилади, етилиши учун Сут фильтрланиб, 5-8оС ҳароратда совутилади, етилиши учун иккинчи кунгача сақланади;иккинчи кунгача сақланади;  Сутни 68-72оС ҳароратда 20-30 секунд пастерланади;Сутни 68-72оС ҳароратда 20-30 секунд пастерланади;  8-10оС гача совутиб, унга ачитувчи микроблар солиб, етилиши учун 8-10оС гача совутиб, унга ачитувчи микроблар солиб, етилиши учун иккинчи кунгача қолдириши мумкин;иккинчи кунгача қолдириши мумкин;  Сутни қиш вақтлари Сутни қиш вақтлари анатааната эритмаси билан б эритмаси билан б  яш мумкин (3гр. аната яш мумкин (3гр. аната Қ 100 мл сув), 100 кг сутга 10 мл. қўшилади;Қ 100 мл сув), 100 кг сутга 10 мл. қўшилади;  СС  нгра сутга ширдон ферменти препарати қўшиб ёки сут кислотали нгра сутга ширдон ферменти препарати қўшиб ёки сут кислотали усул билан уюштирилади;усул билан уюштирилади;  ИвитқиларИвитқилар  СаССаС ll 2 - 40% эритмаси 100 кг сут 40 грамм;2 - 40% эритмаси 100 кг сут 40 грамм;  Ширдон кукуни 100 кг сутга 10 мл фермент эритмаси;Ширдон кукуни 100 кг сутга 10 мл фермент эритмаси;  КК NONO 3 ёки 3 ёки NaNONaNO 3 селитра 100 кг сутга 10-30 гр;3 селитра 100 кг сутга 10-30 гр;  Сут кислотаси 0. 5-0. 8% кСут кислотаси 0. 5-0. 8% к  шилади;шилади;  StrStr . . lactislactis , , StrStr . . diacetelactisdiacetelactis бактерияларидан ҳам фойдаланилади. бактерияларидан ҳам фойдаланилади. Ширдон эр. тайёрлаш учун 2,5 гр. кукун, 2,5 гр. туз аралаштирилиб Ширдон эр. тайёрлаш учун 2,5 гр. кукун, 2,5 гр. туз аралаштирилиб 100 мл(100 гр) сувда 35оС эритилади. 100 мл(100 гр) сувда 35оС эритилади.  Ивитишда 100 кг сутга 50-100 мл. ширдон эритмаси қИвитишда 100 кг сутга 50-100 мл. ширдон эритмаси қ  шилади. шилади. Ишчи эритма: Ишчи эритма:  250 мл тузли сувга 10 гр. ширдон кукуни солиб 30-32оС да 5 соат. 250 мл тузли сувга 10 гр. ширдон кукуни солиб 30-32оС да 5 соат.  10 гр кукун ҳисобига 1 литр нордон сут зардоби қуйилади 2-3 кун 10 гр кукун ҳисобига 1 литр нордон сут зардоби қуйилади 2-3 кун 36-38оС да сақланади. 36-38оС да сақланади.  Фильтрланади. Фильтрланади.  Ишлатилади. Ишлатилади.  Голланд тип пишлоқ тайёрлашда сутга ширдон ферменти Голланд тип пишлоқ тайёрлашда сутга ширдон ферменти кк  шишдан олдин ҳар 100 кгга 15 гр. ҳисобидан 40%ли шишдан олдин ҳар 100 кгга 15 гр. ҳисобидан 40%ли CaClCaCl тузи тузи эритмаси солинади. Бунда муҳитнинг энг яхши кислоталилиги рНқ6-эритмаси солинади. Бунда муҳитнинг энг яхши кислоталилиги рНқ6- 6,4; тажриба температураси 27-35оС б6,4; тажриба температураси 27-35оС б  лади. Қаттиқ пишлоқлар лади. Қаттиқ пишлоқлар учун кислоталилиги 20оТ бучун кислоталилиги 20оТ б  лганда температура 32-35оС, юмшоқ лганда температура 32-35оС, юмшоқ пишлоқлар учун кислоталилиги 22оТ ва температура 28-30 бпишлоқлар учун кислоталилиги 22оТ ва температура 28-30 б  лади. лади. Уюшманинг ҳосил бУюшманинг ҳосил б  лиши пишлоқ типига қараб 15-60 минутга лиши пишлоқ типига қараб 15-60 минутга чч  зилади. Ҳосил бзилади. Ҳосил б  лган уюшма пишлоқ массаси ишланиб зардоби лган уюшма пишлоқ массаси ишланиб зардоби ажратилиши керак. Қаттиқ пишлоқдан зардоб кажратилиши керак. Қаттиқ пишлоқдан зардоб к  проқ, проқ, юмшоқларидан озроқ ажратилади. Сюмшоқларидан озроқ ажратилади. С  нгра пишлоқ массаси нгра пишлоқ массаси майдаланади, иситилади ва куритилади;майдаланади, иситилади ва куритилади;  Пишлоқ майда бПишлоқ майда б  лакларга кесилиб майдаланади: 2-5 мм ёки юмшоқ лакларга кесилиб майдаланади: 2-5 мм ёки юмшоқ пишлоқ тайёрланади 1-3 см.пишлоқ тайёрланади 1-3 см.

O'xshashlar

Сут зардоби асосида озуқа қўшимчаси тайёрлаш технологияси

Ўзбекистонда озиқ-овқат корхоналари

Овқатланиш корхоналари турлари ва категориялари

Озиқ – овқат хом ашёси ва ярим тайёр махсулотларга ишлов беришга қўйиладиган санитария

Un va qandolat mahsulotlari. Biskvit mahsulotlari