logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Milliy istiqlol g'oyasi
  4. O`zbekistonning diniy ekstremizm va halqaro terrorizmga qarshi kurashi

O`zbekistonning diniy ekstremizm va halqaro terrorizmga qarshi kurashi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2439.5 KB
Ko'chirib olish
O`zbekistonning diniy ekstremizm va halqaro terrorizmga qarshi kurashi www.arxiv.uz www.arxiv.uz REJA: • Aholisining ko`pchiligini musulmonlar tashkil etadigan mamlakatlarni geografik tavsifi. Musulmon dunyosining diniy- ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashi eng dolzarb vazifalardan biri ekanligi. • Diniy-ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning halqaro siyosiy-huquqiy asoslari. • O`zbekistonning diniy-ekstremizm va halqaro terrorizmga qarshi kurashi. • Milliy istiqlol g`oyasi va fuqarolarda mafkuraviy immunitetni shakllantirish. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • 1. Ma`lumki islom so`zi – arabchada itoat, bo`ysunish, e`tiqod qilmoq ma`nolarini anglatadi. Islomda Ollohning yagonaligi e`tirof etilib, Ollohdan boshqa iloh yo`qligiga ishonmoqlik va unga bo`ysunmoqlik, butun qalbi bilan unga ixlos qilmoqlik va Olloh buyurgan diniy e`tiqod (ishonch) ga iymon keltirmoqlikdir. • Islom dini jahon dinlari ichida eng yosh dindir. Dunyoda e`tiqod qiluvchilar soni jihatidan xristianlikdan keyin ikkinchi o`rinda turadi. Islom dini dunyoda geografik jihatdan juda keng tarqalgan yakkaxudolik – monoteistik dinlardan biridir. Hozirgi vaqtda bu din dunyoning 172 mamlakatiga tarqalgan bo`lib, jahondagi 6 milliard aholining 1 milliard 300 milliondan ortiqrog`i islom diniga e`tiqod qiladi. Bu esa jahon aholisining 20 foizdan ortiq qismini tashkil etadi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • 22 ta arab mamlakatlarida 300-350 million musulmon yashaydi. Masalan, Misrda 60 million aholisining 48 millioni musulmon. Shundan Kohira shahrida 16 million aholi yashaydi. Afrikadagi Liviya, Tunis, Marokash, Jazoir, Sudan, Mavritaniya, Uganda, Somali kabi mamlakatlarda ham musulmonlar yashaydi. Yaqin Sharqda Livan, Suriya, Iordaniya, Iroq, Falastinda, Arabiston yarim orolida Saudiya, Yaman, Umal sultonligi, Fors ko`rfazida esa Birlashgan Arab Respublikasi, Qatar, Baxrayn, Quvayt kabi davlatlarda ahlining 98-99 % ini musulmonlar tashkil qiladi. • Turkiyada 61 million, Eronda 63 million, Pokistonda 125 million, Janubiy – Sharqiy Osiyo mamlakatlari bo`lgan Bangladesh 61 mln, Hindistonda 150 mln, eng ko`p musulmonlar Indoneziyada 165 millionni tashkil etadi. Dunyoning boshqa mamlakatlarida ham musulmonlar yashab islomga e`tiqod qiladilar. Yevropa qit`asida Bolqon yarim orolidagi Albaniya, Kosova, Bosniya-Gersogovina kabi mamlakatlarida ham musulmon xalqlari yashaydi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • Qisqaroq qilib aytganda, 2001 yil 11 sentabr AQSH dagi dahshatli terroristik voqealar nafaqat musulmon mamlakatlarida, balki butun dunyoda terrorizm balosidan qutulish birinchi darajali yechilishi lozim bo`lgan muammo ekanligini ko`rsatdi. Bu masalada jahonda murakkab vaziyat kelib chiqayotganligini O`zbekiston Prezidenti I.Karimov halqaro hamjamiyatga tinmay murojaat qilib kelgan bo`lsa-da, bu masalada terrorizmga qarshi kurashish bo`yicha halqaro umumiy strategiyani belgilashda o`z vaqtida e`tibor berilmadi. Terrorizmga qarshi kurash bugun global muammoga aylandi va unga qarshi kurash butun insoniyat vazifasi bo`lmog`i darkor. Shu nuqtai nazardan O`zbekiston rahbari jahondagi yirik mamlakatlarni birlashtirish maqsadida murojaat qilib, muloqot olib borish natijasida terrorchilikka qarshi kurashda o`zaro kelishib harakatlarni muvofiqlashtirib hamkorlikda ish olib borish imkoniyati to`g`ildi. Buning sababi terrorchilik butun jahonga xavotir o`yg`otayotganligida edi. Qolaversa, halqaro terrorizmga qarshi kurash bir yoki bir necha mamlakat ishi emas edi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • 2. 2001 yil 11 sentabrda AQSH dagi mudhish voqealardan keyin yurtboshimiz takliflari asosida jahondagi taraqqiyparvar davlatlarning yovuzlikka qarshi birlashgani eng muhim ahamiyat kasb etdi. Bugungi kunda terrorizmga qarshi kurashuvchi koalitsiya tarkibiga kiruvchi davlatlar soni kundan-kunga ko`paymoqda. Xususan, uning tarkibida Italiya, Ispaniya, AQSH, Angliya, Shveytsariya, Turkiya, Rossiya va boshqa ko`plab mamlakatlar bor. Nyu-York shahrida BMT Bosh Assambleyasining navbatdagi sessiyasida ham asosiy masalalar orasida terrorizm muammosi ko`rib chiqildi va unda terrorizmni qoralovchi halqaro qarorlar qabul qilindi. Unda O`zbekiston tashqi ishlar vazirligi bevosita qatnashdi. • Bundan tashqari, BMT ning Bosh qarorgohida 6+2 guruhiga a`zo bo`lgan Afg`onistonga chegaradosh davlatlar va Rossiya, AQSH tashqi ishlar vazirlari uchrashuvlarida muhokama qilinib, hamkorlikda terrorizmga qarshi kurashish haqida siyosiy-hukukiy hujjatlar qabul qilindi www.arxiv.uz www.arxiv.uz • «Hozirgi vaqtda terrorizmning tajovuzidan o`zini holi xis qiladigan birorta qit`a yoki davlatning o`zi yo`q. Xuddi vabo singari yer yuzining ko`plab mamlakatlariga yoyilib borayotgan bu balo-qazo ertaga kimni nishonga olishini oldindan aytish qiyin», - deb ta`kidlaydi. • I. Karimov o`zining «Vatanimizning tinchligi va havfsizligi o`z kuch qudratimizga, xalqimizning hamjihatligi va bukilmas irodasiga bog`liq» nomli ma`ro`zasida. • Yurtboshimiz davrimiz vabosi bo`lgan terrorizmga qarshi kurashda halqaro hamjamiyatni jipslashtirishning ahamiyatini yana bir bor eslatib, O`zbekiston Parlamentining Qonunchilik palatasi va Senatining qo`shma yig`ilishidagi ma`ro`zasida «Bugungi kunda halqaro terrorizm, ekstremizm va radikalizmga qarshi kurash dunyo mamlakatlarini birlashtiradigan asosiy omil bo`lib qolmokda. XXI asr vabosi bo`lgan ushbu illatga qarshi jahon hamjamiyatining murosasiz kurashini O`zbekiston to`la qo`llab-quvvatlaydi» deb o`qtiradi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • 3. Islomdan siyosiy maqsadlarda foydalanib, islomni niqob qilib olib, yurtimizdagi tinchlik, totuvlik, bunyodkorlikni ko`ra olmayotgan yovuz kuchlar ham borligi sir emas. Prezident I.Karimov bu borada ikkinchi chaqiriq O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining o`n to`rtinchi sessiyasida «Vatanimizning tinchligi va havfsizligi o`z kuch – qudratimizga, xalqimizning hamjihatligi va bukilmas irodasiga bog`liq» nomli nutqida: «Barchamizga ayon bo`lishi kerakki, g`animlarimizning asosiy niyati Odamlarimizning yuragiga vahima va qo`rquv solish hisobidan ularning ertangi kunga bo`lgan ishonchini yo`qotish, bir biriga qarshi qo`yish, yurtimizda, mintaqamizda o`z manfaati, o`z siyosatini o`tkazishdan iborat» deb ta`kidlaydi. Bu harakatlar 1999 yil 16 fevral voqealari, 2004 yil 29-30 mart va 1 apreldagi mudhish terrorchilik harakatlari hamda 30 iyul 2004 yildagi terroristik portlatishlar, 2005 yil 13 mayda Andijon shahrida amalga oshirilgan terrorchilik natijasida qon to`kilishi, shuningdek, Surxondaryo viloyati va Toshkent viloyatidagi bosqinchiliklarda namoyon bo`lmoqda. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • I.A.Karimov so`zlariga e`tiborni qarataylik: «Oq-qorani, do`st - dushmanni taniydigan xalqimiz din nima-yu, soxta aqidalar nimaligini, kim pok niyatli xudojuy insonu, kim munofiq riyokor ekanini yaxshi biladi. Taassufki, ba`zan islom dini va islom fundamentalizmi haqida gapirganda bu ikki tushunchani bir-biriga aralashtirib yuborish hollari uchramoqda. Ma`lumki, hozir dunyoda 1 milliard 300 million odam islom diniga e`tiqod qiladi. Muqaddas islom dinini niqob qilib, manfur ishlarni amalga oshirayotgan allaqanday mutaassib kuchlar, tabiiyki, yer yuzidagi barcha musulmonlarning ruhiy olami va dunyoqarashini belgilay olmaydi». Prezidentimiz I.Karimov o`z asarida ta`kidlaganidek, bular mamlakatimiz tashqarisidagi tajovuzkor, aqidaparast kuchlar bo`lib, ular islom dinining xalqimiz uchun muqaddas qadriyat ekanidan foydalanib, O`zbekistonni demokratik- ma`rifiy taraqqiyot yo`lidan og`dirishga, uni orqaga qaytarishga urinmoqdalar. Bu fikrning tasdig`ini O`zbekistonda so`nggi yillarda paydo bo`lgan, bizning dinimizga yot turli aqidaparastlik oqimiga mansub vahhobiylik «Hizbut-tahrir» «Musulmon birodarlar» harakatlari misolida yaqqol ko`rish mumkin (Ma`rifat gazetasi, 1999 yil, 24 iyun). www.arxiv.uz www.arxiv.uz • ». Prezidentimiz I.Karimov Oliy Majlisning 1999 yil 14 aprelidagi sessiyasida, «O`zbekiston XXI asrga intilmoqda» deb nomlangan ma`ruzasida qo`yidagilarni alohida ta`kidladilar: «16 fevral kuni Toshkentda ro`y bergan fojiali voqealar ko`p narsalarga ko`zimizni ochib berdi, demak, o`ylaymizki sizlar mening bu fikrimga qo`shilasiz. Biz o`zimizning achchiq tajribamizdan O`zbekiston mustaqilligiga haqikiy havf-hatarlar borligiga qayta - qayta amin bo`lmoqdamiz. Bunday kirdikorlardan maqsad, mamlakatimizdagi ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni, fuqarolar va millatlararo totuvlikni izdan chiqarishga o`rinishdir. Boshqacha aytganda, bundan maqsad xalqimizning farovon hayot qurishga bo`lgan intilishlarini izchil rivojlantirishimiz va jahon hamjamiyatiga qo`shilish yo`lidagi ezgu niyatlarimiz poydevorini barbod etishdan iboratdir. Ana shu fojeali voqealarning asosiy sabablari haqida to`xtalar ekanman, men shularni e`tiboringizni ochiqdan-ochiq turgan ikkita havf-hatarga qaratmoqchi edim: Birinchidan, mamlakat tashqaridagi tajovuzkor aqidaparast kuchlar islom dini xalqimiz uchun muqaddas qadriyat ekanidan foydalanib, O`zbekistonni demokratik, ma`rifiy taraqqiyot yo`lidan og`dirishga intilmoqdalar. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • «Ayni zamonda, - deya qayd qilgan edi Prezidentimiz, - barchamiz bir tanu bir jon bo`lib, terrorizm va ekstremizm havfiga qarshi qat`iyat bilan kurash olib borishimiz, «O`z o`yingni o`zing asra» degan shiorning ma`nosini keng va chuqur anglab, go`zal va betakror Vatanimizning tinchligini, xalqimiz osoyishtaligini ko`z qorachig`iday saqlashimiz zarur». I. Karimov O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2005 yil 28 yanvarda qo`shma majlisidagi «Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir» nomli ma`ro`zasida qayd etganidek, «Ayni paytda, biz faqat terrorizmning tashqi ko`rinishlariga, begunoh odamlarni garovga oladigan, portlatadigan va o`ldiradigan kimsalarga qarshi kurashish bilangina bu ofatni bartaraf etib bo`lmasligini bir necha bor ta`kidlaganmiz. Hayotning o`zi shuni ko`rsatmoqdaki, avvalambor, ushbu balo-qazoning birlamchi manbalariga qarshi kurashish darkor. YA`ni islom dinini siyosatga aylantirayotgan, yovuzlik va terrorchilik mafkurasini yaratayotgan ko`plab radikal va ekstremistik markazlarning, birinchi navbatda, yoshlar ongini zaharlab, zombiga aylantirib, ulardan terrorchilar tayyorlash bo`yicha konveyyer tashkil etayotgan, halifalik tuzishdek turli xom hayollarni amalga oshirishga o`rinayotgan kabih kuchlarning ildizini qirqib tashlash kerak» - deb vazifa qo`ydi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • Diniy mutaassib (fanatik) oqimlar va ulardan yoshlarni himoya qilish uchun, eng avvalo ularga kirib qolish sabablarini anglab olmoq darkor. Ko`pincha hayotda o`z o`rnini topaolmaslik natijasida yuzaga keladigan bo`shliq sababli ruhiy tushkunlik (stress) holatdagi kishilar tezroq beriladi. Chunki diniy radikal (mutaassib) oqimlar o`z ta`limotlarni kishilardagi hayotiy ehtiyojlarini inobatga olgan holda, juda bir jozibador, insonparvar qilib ko`rsatishga o`rinadi. • Diniy mutaassib oqimlar a`zolarini qanday alomatlari bilan harakterlanishini bilish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Ular asosan oilaviy hayot va mehnat faoliyati jarayonida kuchli ruhiy ezilishi, oiladan ajralishi, ishsiz qolishi kabi hayotiy hodisalar va tushkunlik, umidsizlikka berilishi natijasida ularga kirib qolishga sabab bo`ladi. • Bundan tashqari, yoshlarda hayotiy tajriba, shukronalik, sabr-toqat yetishmasligi, soddadilligi yoki atrofdagi sodir bo`layotgan adolatsizliklarni ko`rib, ularga nisbatan nafrat o`yg`onishi ham diniy mutaassiblik yo`liga kirishiga sabab bo`ladi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • 4. Ma`lumki, kishilik jamiyati tarixida ham, bugunida ham kelajagida ham mafkurasiz ijtimoiy guruh, millat va davlat bo`lmagan va bo`lmaydi ham. Odamlar qaysi davrda, qanday jamiyatda yashamasin, nimagadir ishonish, e`tiqod qilish, ma`lum bir g`oyaga, ilmiy ta`limotga asoslanib ish ko`radi. • Mamlakatimizda demokratik, huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati qaror topishi uchun milliy jipslik (milliy konsolidatsiya) ni taqazo etadi. Shu asosda mahalliychilik, urug`-aymoqchilik, turli guruhbozlikni oldini olish uchun umummilliy, umumxalq manfaatlarni tor sinfiy, mintaqaviy, partiyaviy manfaatlardan ustun qo`yadigan jamiyatning hamma a`zolarini jipslashtiradigan, oliy maqsad sari safarbar qiladigan milliy istiqlol g`oyasi ishlab chiqildi. • Prezidentimiz I.Karimov 1998 yilda «Tafakkur» jurnalini bosh muharriri savollariga javobida «Jamiyatimiz mafkurasi xalqni xalq, millatni millat qilishga hizmat etsin» nomli asarida mafkuraga baho berib, «Mafkura bo`lmasa odam, jamiyat, davlat o`z yo`lini yo`qotishi muqarrar»,- deb qayd qiladi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • Mamlakatimizda diniy ekstremizm va xalqaro terrorizmga qarshi kurashda, yoshlarimiz ongiga milliy istiqlol mafkurasini singdirib, uni ma`naviy fazilat darajasiga ko`tarish natijasida mafkuraviy immunitetni shakllantirishni taqazo etadi. • Immunitet tushunchasi, umuman olganda, tibbiy tushuncha bo`lib, tirik organizmning ichki mo`ayyanligini saqlashga, turli kasallik va infeksiyalardan himoya qilishga qodirligini o`zida aks ettiradi. • . Buning uchun, birinchidan, mafkuraviy immunitet tizimidagi bilimlar obyektiv, voqelikni to`g`ri aks ettiradigan, Vatan va xalq manfaatiga hizmat qiladigan umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligini ta`minlaydigan bo`lishi lozim. • Ikkinchidan, millat, jamiyat, davlat, qadriyatlar tizimi mafkuraviy imkoniyatlarini belgilab beradi va qadriyatlar, urf-odatlar mustahkam bo`lsa, mafkuraviy tajovuzlarga berilmaydigan qalqon bo`lib hizmat qiladi • Uchinchidan, ijtimoiy – iqtisodiy, siyosiy, madaniy-ma`rifiy sohalardagi millat, jamiyat, davlatning aniq maqsadi bo`lishi kerak va shu maqsadni amalga oshirishda sobitqadamlik va irodali bo`lishi zarur. Shundagina har qanday mafkuraviy tazyiqga bardosh bera oladi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • Xulosa qilib aytganda, mustaqil O`zbekistonda voyaga yetayotgan har bir yoshni diniy ekstremistik va terroristik g`oyalarga qarshi kurashda va ularni g`oyaviy himoyalashda ma`naviy barkamol, irodasi baquvvat, iymoni butun, milliy istiqlol g`oyasi bilan qurollangan kuchli mafkuraviy immunitetga ega shaxs sifatida tarbiyalash ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etish hamda uni himoya qilishning asosiy shart-sharoitlaridan biri bo`lib hizmat qiladi. • Prezident I.Karimov Oliy Majlis Qonunchiligi palatasini 1- yig`ilishi 2005 yil 27 yanvardagi «Parlament – jamiyat hayotining ko`zgusi» nomli nutqida ta`kidlaganidek, mamlakatimizda hokimiyat tarmoqlarini va xalq ommasini «birlashtiradigan narsa bu - milliy g`oya. Buni barchamiz yaxshi tushunib olishimiz kerak. Bizning milliy g`oyamiz esa yurt tinchligi, Vatan ravnaqi, xalq forovonligi kabi yuksak tushunchalarni o`z ichiga olishi» ekan, bu borada hamjihat bo`lib, har bir kishi har qanday ekstremistik va bizga yot g`oyalarga qarshi kurashmog`i lozim bo`ladi. •   www.arxiv.uz www.arxiv.uz FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR • O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Toshkent Islom Universitetida tayyorlangan ma`ro`zalar tezislari. T, 2004 y. • Abdulatif qori Hoshimjon qori o`g`li. Zalolatga ketmang! «Hizb-ut tahrir» fitnasidan ogoh bo`ling. T., Movaraunnahr, 2003 yil. • Bag`rikenglik tamoyillari Deklaratsiyasi. T., 2002. • Bahromov A. Islom va ma`rifat. T., Movaraunnahr, 2002. • Bzejinskiy Z. Velikaya shaxmatnaya doska. – M, 1999. • Jurjoniy A.SH. Islom huquqshunosligi. – T, Toshkent islom universitet, 2002. • Jo`rayev N. Xalqaro terrorizm va mintaqaviy mojorolar. T, 2000. • Zikirlayev A. G`oyalar kurashi. T, Movaraunnahr, 2000. • Inson huquqlari: Universal xalqaro hujjatlar to`plami. – T, 1996. • Inson huquqlari to`g`risida xalqaro byulleten.. – T. Adolat, 1992. • Islom bag`rikenglik mutaassiblik. – T, Universitet, 1998. • Islom va dunyoviy davlat. (xalqaro ilmiy-nazariy konferensiya materiallari). – T, 2003. www.arxiv.uz

O'xshashlar

O’zbekistonning diniy ekstremizm va xalqaro terrorizmga qarshi global kurashdagi o’rni
Diniy ekstremizm
Diniy ekstremizm va fundamentalizm mohiyati va jamiyat uchun xavfi
Diniy qadriyatlarni tiklanishi. O`zbekistonda davlat va diniy o`zaro munosabatlari va uning asosiy tamoyillari
Diniy fundamentalizmning kelib chiqishi