Nonius tipidagi burchak o’lchagich bilan burchaklarni o’lchash - Metrologiya - Slaydlar

Nonius tipidagi burchak o’lchagich bilan burchaklarni o’lchash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1035.5 KB

Ko'chirib olish

Nonius tipidagi burchak o’lchagich bilan burchaklarni o’lchash www.arxiv.uz

– I. Ishdan maqsad: Shtangenasboblar, ularning turlari va tuzilishlari bilan tanishish, o’lchamlar olish usullarini o’rganish. – II.Kerakli asboblar. Shtangensirkul va turli detallar. – III. Topshiriq. Shtangenasboblarning Turlari va ularning tuzilishi bilan tanishing. Ular yordamida o’lchov olishni o’rganing. www.arxiv.uz

• Tashqi va ichki o’lchamlarni o’lchash uchun keng tarqalgan vositalarga quyidagi turli hil shtangenasboblar: tashqi va ichki o’lchamlarni o’lchash uchun shtangensirkullar (1-rasm), chuqurliklarni (teshiklarning,pazlarning chuqurliklarini, chiqiqlarning balandliklarini) o’lchash uchun shtangen chuqur o’lchagichlar (2-rasm) detallarning balandlik o’lchamlarini o’lchash uchun va rejalash uchun • a) Umumiy ko’rinishi, b) To’g’ri o’rnatilgan • c) Noto’g’ri o’rnatilgan. • shtangenreysmuslar (3-rasm) kiradi. 1,2,3 – rasmlarda asboblarni to’g’ri van noto’g’ri o’rnatish usullari ko’rsatilgan. Mamlakatimiz zavodlarida ishlab chiqariladigan shtangen-asboblarning harakteristikalari 1-jadvalda keltirilgan www.arxiv.uz

• Shtangenasboblar 1 mm dan bo’linmalar keltirilgan chizg’ich (shtanga) van asosiy chizg’ich – shtanga bo’yab suriluvchi yordamchi shkala- noniuslardan tuziladi. Yordamchi shkala –nonius asosiy shkala bo’linmalarining ulushlarini hisoblashga imkon beradi. Nonius qurilmasi asosiy shkala van nonius shkalasi bo’linmalari intervallarining farqiga (ayirmasiga) asoslangan. • Misol: Agar asosiy shkala bo’linmasining intervali 1 mm ga, nonius shkalasi bo’linmasining intervali 0,9 mm ga teng bo’lsa, u xolda nonius bo’yicha hisoblasg qiymati 1,0 -0,9 =0,1 mm ga teng. www.arxiv.uz

1-rasm. Shtangensirkullardan birini ko’rinishi. A),B) o’lchash usullari. 1-shtanga, 2-vint gaykasi 3-jag’lari 4 va 7 bo’lgan ramka,5 va 6-jag’lar qo’zg’almas jag’lar, 8-noninus, qisuvchi vint www.arxiv.uz

2-rasm. a) Umumiy ko’rinishi, b) To’g’ri o’rnatilgan c) Noto’g’ri o’rnatilgan. www.arxiv.uz

• Agar noniusning nol’ bo’linmasi (shtrixi) asosiy shkalaning nol’ bo’linmasi bilan birlashtirilsa (3-rasm), u xolda noniusning birinchi bo’linmasi asosiy shkala (shtanga) ning birinchi bo’linmasidan shkalalar interballarining ayirmasi qiymatiga, ya’ni 0,1 mm ga siljiydi; ikkinchi bo’linma 0,2 mm ga siljiydi van h, noniusning o’ninchi bo’linmasi esa bir mm ga siljib, shtanga asosiy bo’linmasining to’qqizinchi bo’linmasiga to’g’ri keladi. Noniusni yana dabom ettirish foydasiz bo’ladi, chunki bu ish nonius shtrixlarining asosiy shtrixlariga nisbatan siljishining qaytarilishiga olib keladi xolos. Shuningdek, nonius bo’yicha hisoblash kattaligini asosiy shkala intervalini noniusdagi bo’linmalar soniga bo’lib hosil qilish mumkin. Ko’rilayotgan misolda bu 1mm/ 10 = 0,1 mm bo’ladi. www.arxiv.uz

3-rasm www.arxiv.uz

0-125 0-160 0-25 0-125 0-160 0-250 0-400 250-630 320-1000 500-1600 800-2000 1500-3000 2000-4000 6-150 0-150 0-90 14-320 0-160 0-250 0-400 0-250 40-400 60-630 100-1000 600-1600 1500-2500Nomi Shtangen asboblarning tipi Asosiy parametrlar, mm O’lchasg chegarasi Hisobi Jag’larnin g ochilishi Shtangensirkullar jag’lari ikki tomonlari joylashgan. Jag’lari va chuqur o’lchaydigan chizg’ichi bir tomonlama joylashgan. Jag’lari bir tomonlama joylashgan. Razmetkalaydigan maxsus qurilmali Sentromerlar (markaz o’lchagichlar) Chiziqli va burchak kattaliklari o’lchaydigan burchak o’lchagichlar Asbobning bortshtangasini chiqarmay teshiklarni o’lchaydigan Shtangenchuqurlik o’lchagichlar Normal ShG, chiqiqli ZSHG, uchlikli 2SHG Shtangenreysmuslar SH Ц -I SH Ц -II SH Ц T-I SH Ц -II SH Ц -III SH ЦЦ -III AA8511-4001 SH Ц О -III SHG SHR 0,1 0,05 0,05 ; 0,1 0,1 0,5 0,05 : 0,01 ; 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,025 0,5 1 0,05 0,1 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,1 0,1 0,1 0,1 40 45 60 40 45 60 60 80 80 80 80 O’lchash www.arxiv.uz

• O’lchash vaqtida nonius qurilmasi bo’yicha hisoblash asosiy shkaladan mm-ning kasr ulushlarini aniqlashdan iborat bo’ladi. Noniusning nol’ shtrihi ko’rsatkich sifatida hizmat qiladi, bo’linmaning ulushlari esa nonius shtrihlaridan birining asosiy shkala shtrihiga to’g’ri kelishi bilan aniqlanadi. • Shtangensirkulning 0,1 mm li noniusi bo’yicha hisoblashga misollar. Agar noniusning nol shtrihi chizg’ichdagi qandaydir shtrihga mos kelsa, u holda bu bo’linma buyumning butun mm hisobidagi o’lchamini ko’rsatadi.(3-rasm,b). agar noniusning nol’ shtrihi asosiy shkaladagi shtrih bilan mos kelsa, u holda chizg’ichning chap tomonidagi yaqin bo’linma mm larning butun sonini ko’rsatadi., mm ning kasr ulushlari esa nonius bo’yicha hisoblanadi. Noniusning qaysi shtrihi (nol shtrihdan tashqari) chizg’ichdagi shtrihlardan biriga mos kelsa mm larning shuncha kasr ulushlari mm ning butun soniga qo’shiladi. 4-rasm, b da 7 mm ni hisoblash ko’rsatilgan, 3-rasm, v da esa 7,7 mm ni hisoblash ko’rsatilgan; bunda noniusning 7- shtrihi asosiy shkalaning shtrihlaridan biriga mos keladi. www.arxiv.uz

• Shtangensirkul’. 5va6 jag’li bo’lgan asosiy chizg’ich – shtanga 1 bo’yicha (1-rasm) 4 va 7 jag’lari bo’lgan ramka 3- suriladi. Asosiy chizg’ich- shtanga mm li bo’linmalar qo’yilgan, surilma ramkada esa yordamchi shkala- nonius 8 joylashgan. Nonius bo’linmasining intervali va bo’linmalarning sonini hisoblash kattaligiga bog’liq. Agar asosiy shkala bo’linmalarining intervali 1 mm ga teng bo’lsa, u holda nonius bo’yicha hisoblash kattaligi 0,1mm bo’lganda noniusdagi bo’linmalar soni 10, nonius bo’yicha hisoblash kattaligi 0,05 mm bo’lganda esa 20 ta bo’ladi. www.arxiv.uz

• 4 va 7 jag’li qo’zg’aluvchan ramka 3 ni aniq o’rnatish uchun mikrometrik surishlarga mo’ljallangan qurilma bor. Bu qurilma qisish vinti 9 va aniq surish uchun mikrometrik surishlarga mo’ljallangan gayka 2 li vintlari bo’lgan yordamchi raqamdan iborat. O’lchash vaqtida ramkadagi mikrometrik surishni ohistalik bilan, zo’riqtirmasdan bajarish kerak. www.arxiv.uz

Adabiyotlar – Juravlev A.N. “Dopusklar van texnik oi’chashlar”- T.: O’qituvchi.1971. – Ganevskiy G.M.Labaratorno-prakticheskie raboti po predmetu “Dopuski I tehnicheskie izmereniya’.-M.: Vis.shk.1988. – Karabanova.I.A. “Spravochnik po trudovomu obucheniyu” 5-7/Pod.red.-M:. ProsveShenie.1991. – A.Rahimov, O.E’shonov, S. Turg’unov.”standartlashtirish asoslari van mahsulotlari sifatini boshqarish fanidan labaratoriya ishlarini bajarish bo’yicha mrtodik ko’rsatma”- Namangan, 1991. – Berezin B.P. “ Dopusk van texnik o’lchashlarga doir masalalar to’plami”- T.: O’qituvchi, 1971. www.arxiv.uz

O'xshashlar

O’lchash vositalari

Detallarning yuza tekisligini soat tipidagi indikator yordamida aniqlash

O’lchash asboblarining asosiy metralogik tavsiflar

Chiziqli o’lchash vositalari va ularning tuzilishi, metrologik ko’rsatkichlari

Sertifikatsiyalash. Mahsulot sifatini kafolatlash