O’lchash vositalari - Metrologiya - Slaydlar

O’lchash vositalari

Yuklangan vaqt:

28.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1145.3857421875 KB

Ko'chirib olish

Metralogiya va standartlashtirish

Mavzu: O'LCHASH VOSITALARI Reja:  O’lchash vositalarining tabaqalanishi.  O’lchovlar, ularning turlari.  O’lchash o‘zgartkichiari.  O’lchash asboblari turlari.

O’lchash vositasi deb, metrologik xususiyatlari me'vorlangan belgilangan xatolik chegarasida bo’lgan, malum vaqt oralig’ida o‘zgarmas deb qabul qilinadigan, kattalikning o’lchov birliglni qayta tiklaydigan yoki saqlaydigan, o’lchashlar uchun moljallangan. texnik vositaga aytiladi. O’lchash jarayonida o’lchanadigan kattalikning qiymatini to‘g‘ri aniqlanishi ko‘pincha o’lchash vositasining xususiyatlariga va ularni to'g'ri tanlab olinishiga bogliq. O’lchash vositalari turlicha klassifikatsiyalanadi': o’lchashlar birliligini ta’minlash Davlat tizimida o’lchash vositasini bajaradigan roli bo'yicha, avtomatlashtirish darajasi, ko'rsatkichi bo'yicha, standartlasfatirish darajasi bo'yicha, o’lchanadigan kattalikka nisbatan o’lchash jarayonidagi roli bo'yicha va bajaradigan funksiyasi bo'yicha va h.k. 1-rasmda o’lchash vositalarining o’lchash jarayonidagi roil va bajaradigan funksiyasi bo'yicha klassifikatsiyalanishi keltirilgan

O’lchovlarO’lchash vositalari O’lchash asboblari O’lchash qurilmalari Informatsion o’lchash tizimlariO’lchash o’zgartirgichlari 1-rasm

O’lchov deb, kattalikning aniq bir qiymatini hosil qiladigan, saqlaydigan o’lchash vositasiga aytiladi. Olchovlaming ham tiirlari va xillari ko‘p. 0‘z navbatida olchovlar bir qiymatli, ko‘p qiymatli va o’lchovlar to‘plamiga bo‘ linadi. Bir qiymatli o’lchovlar kattalikning bir qiymatini hosil qiiadi. Misol - tarozi toshi, normal element, o’lchash kolbasi, elektr qarshiligining g‘altagi.

Ko‘p qiymatli o’lchovlar qator bir turdagi (turdosh) kattaliklaming har xil o’lchamlarini hosil qiladi. Ko‘p qiymatli o’lchovlarga misol qilib, millimetrlarga bolingan chizg’ich, elektr qarshiligining magazini va boshqalarni keltirish mumkin, Hozirgi paytda avtomatik o’lchash tizimlarida maxsus boshqariladigan ko'p qiymatli olchovlar keng qoilaniladi. Bunday o’lchovlar kattalikning talab etiladigan qiymati qo’l bilan boshqariladigan yohud boshqaruvchi blokka mikroprosessor yordamida shakilangan maxsus signal (kod) berilishi bilan hosil qilinadi. Bunga misol qilib, avtomatik bosim datchigi, kuchlanish, tok, chastota kalibratorlarini ko’rsatish mumkin

Standart namuna - modda va materialiarning xossalarini va xususiyatiarini tavsiflovchi kattaiiklar.nl hosil qiiish uchun xizmat qiladigan o’lchov sanaladi. Masalan, g‘adir-budurlikning namunalari, namlikning standart namunalari. Namunaviy modda esa, muayyan tayyorlash sharoitida hosil boiadigan va aniq xossalariga ega boigan modda sanaladi. Masalan, “toza suv”, “toza metail” va h.k.

O’lchash o’zgartkichi deb o’lchash informatsiyasi signaiini ishlab berish, uzatish, keyinchalik o'zgartirish, ishlov berish va uni saqlashga moljailangan, lekin kuzatuvchining ko‘rishi (kuzatishi) uchun moslanmagan o’lchash vositasiga aytiladi. O’lchash o‘zgartkichlarining turlari juda ko;p. Odatda, o’lchash zanjirida birinchi bo’lgan, ya’ni o’lchanayotgan kattalik signaiini qabul qiladigan o’lchash o‘zgartkichiga birlamchi oichash o‘zgartkichi deyiiadi. Undan keyingi joylashgan o’lchash o‘zgartkichiariga esa oraliq o‘zgartkichlar nomi berilgan

O’lchanadigan kattaiikning xarakteriga qarab, oichash o'zgartkichlari quyidagi turlarga bolinadi:  1. Elektr kattaiiklarni yana elektr kattaliklarga o'zgartiruvchi o! zgartkichlar E => E;  2. Noeiektrik (elektrmas) kattaiiklarni elektr kattaliklariga o‘zgartiruvchi o‘zgartkichlarNE =>E. O’lchash o‘zgartkichlarining chiqishidagi o’lchash informasiyasining signali kuzatuvchining ko’rishi (kuzatishi) uchun moslanmagan boiganiigi sababli bu o‘zgartkichlar alohida (mustaqil) o’lchash vositasi sifatida ishlatilmaydi. O’lchash o‘zgartkichlari fa142 qat o’lchash asboblari bilan birgalikda yoki o’lchash qurilmalari yoki tizimlarining tarkibida ishlatiladi.

O’lchash asbobi deb, kuzatish (kuzatuvchi) uchun qulay ko’rinishli shaklda o’lchash informatsiyasi signalini ishlab berishga mo’ljallangan o’lchash vositasiga aytiladi. O’lchash asboblari struktura sxemasining turi bo’yicha (o’lchash vositasida oichash informatsiyasi signalini o‘zgartirish ketma-ketligini ifodalovchi sxema) bevosita ta’sirdagi. (baholaydigan) va solishtirib o’lchaydigan asbobiarga bolinadi.

Analogli asboblar. Analogli asboblarda ularning ko‘rsatishi o’lchanadigan kattalikning uzluksiz o‘zgarish funksiyasiga bog’liq boladi. Analogli asboblar yuqori tezkoriikka ega, bundan tashqari, asbobning ко‘rsatishi bo‘yicha o’lchanadigan kattalikning o‘zgarishi (raqamliga qaraganda) psixologik jihatdan oson qabul qilioadi (kuzatiladi). Lekin, analogli (asosan, strelkali) asbobiaming aniqligi uning shkalasi bo‘yicha kuzatish xatoligi bilan cheklanadi (bu yerda xatolik odatda 0,05-0,1 % dan kichik bo‘lmaydi) Raqamli asboblar. Raqamli o’lchash asbobi deb, o’lchash borasida uzluksiz o’lchanayotgan kattalikning natijasi raqamli qayd etish qurilmasida yoki raqamlarrii yozib boruvchi qurilmada diskret tarzda o‘zgartirilib, indikatsiyalanadigan asboblarga aytiladi.

E’tiboringiz uchun raxmat !

O'xshashlar

Chiziqli o’lchash vositalari va ularning tuzilishi, metrologik ko’rsatkichlari

O’lchash asboblarining asosiy metralogik tavsiflar

O‘lchash usullari va vositalari

Nonius tipidagi burchak o’lchagich bilan burchaklarni o’lchash

O’zbekiston Respublikasi o’lchashlar bir xilligini ta’minlash davlat tizimi. Metrologiya bo’yicha asosiy atamalar va ta’riflar