logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Manaviyat asoslari
  4. Hadis

Hadis

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

759 KB
Ko'chirib olish
HadisHadis  ““ Hadis” so’zi lug’aviy Hadis” so’zi lug’aviy ma’nosiga ko’ra, “eski”, ma’nosiga ko’ra, “eski”, “ko’hna” kabi “ko’hna” kabi so’zlarning antonimi so’zlarning antonimi hisoblanadi. hisoblanadi. Atama Atama sifatidagi ma’nosiga sifatidagi ma’nosiga ko’ra, payg’ambar a.s. ko’ra, payg’ambar a.s. ga tegishli bo’lgan, ga tegishli bo’lgan, mansub bo’lgan biron mansub bo’lgan biron bir so’z, biron bir hatti-bir so’z, biron bir hatti- harakat, faoliyat yoki harakat, faoliyat yoki biron bir hislat, biron bir hislat, xususiyat, tabiatni xususiyat, tabiatni anglatadi. anglatadi.  ““ Sunnat” so’zi lug’aviy ma’nosiga ko’ra “yaxshi”yoki Sunnat” so’zi lug’aviy ma’nosiga ko’ra “yaxshi”yoki “yomon” bo’lgan biron bir ma’naviy yo’lni ifodalaydi. Ushbu “yomon” bo’lgan biron bir ma’naviy yo’lni ifodalaydi. Ushbu fikrni payg’ambar a.s.ning quyidagi so’zlari yanada fikrni payg’ambar a.s.ning quyidagi so’zlari yanada oydinlashtiradi: “Kimiki yaxshilik (to’g’ri) yo’l (sunnat)ni oydinlashtiradi: “Kimiki yaxshilik (to’g’ri) yo’l (sunnat)ni tutsa, unga ushbu yo’l savobi, hamda qiyomatgacha ushbu tutsa, unga ushbu yo’l savobi, hamda qiyomatgacha ushbu yo’lni tutgan kishilar savobi bo’lur va kimiki yomonlik (egri) yo’lni tutgan kishilar savobi bo’lur va kimiki yomonlik (egri) yo’l (sunnat)ini tanlasa, unga unga ushbu yo’l gunohi, hamda yo’l (sunnat)ini tanlasa, unga unga ushbu yo’l gunohi, hamda qiyomatgacha ushbu yo’lni tutgan kishilar gunohi yozilur”. qiyomatgacha ushbu yo’lni tutgan kishilar gunohi yozilur”.  Atama sifatidagi ma’nosiga Atama sifatidagi ma’nosiga ko’ra, “sunnat” bu payg’ambar ko’ra, “sunnat” bu payg’ambar a.s.dan naql qilingan u zotga a.s.dan naql qilingan u zotga tegishli biron bir so’z, biron bir tegishli biron bir so’z, biron bir hatti-harakat, faoliyat, biron hatti-harakat, faoliyat, biron bir ish-harakat yoki voqea-bir ish-harakat yoki voqea- hodisaga nisbatan rozilik holati hodisaga nisbatan rozilik holati yoki biron bir hislat, xususiyat yoki biron bir hislat, xususiyat yoki tabiatdir. Yuqorida yoki tabiatdir. Yuqorida berilgan ta’riflardan “hadis”va berilgan ta’riflardan “hadis”va “sunnat”so’zlarining atama “sunnat”so’zlarining atama sifatidagi ma’nolari bir xilligi sifatidagi ma’nolari bir xilligi ko’rinib turibdi. Ba’zi ko’rinib turibdi. Ba’zi tadqiqotchilar “hadis”so’zi tadqiqotchilar “hadis”so’zi payg’ambar a.s.ning barcha payg’ambar a.s.ning barcha so’z va faoliyatlarini bildiradi, so’z va faoliyatlarini bildiradi, “sunnat” esa u kishining faqat “sunnat” esa u kishining faqat faoliyatlarini anglatadi, degan faoliyatlarini anglatadi, degan fikrda bo’lsalarda, biroq fikrda bo’lsalarda, biroq ko’pchilik tadqiqotchilar ko’pchilik tadqiqotchilar “hadis” va “sunnat”ning “hadis” va “sunnat”ning atama sifatidagi ma’nosi bir atama sifatidagi ma’nosi bir xil, degan yakdil fikrdalar. xil, degan yakdil fikrdalar. Umumiy bir fikrga ko’ra, ushbu Umumiy bir fikrga ko’ra, ushbu ikki so’z sinonim so’zlar bo’lib, ikki so’z sinonim so’zlar bo’lib, ikkalasi ham bir tushunchani ikkalasi ham bir tushunchani anglatadi. anglatadi.  Hadislarning yozma holatga Hadislarning yozma holatga keltirilmaganligiga yana bir keltirilmaganligiga yana bir asosiy sabab, payg’ambar asosiy sabab, payg’ambar a.s.ning Qur’on bilan a.s.ning Qur’on bilan chalkashib ketmasligi uchun chalkashib ketmasligi uchun ularni yozishdan ularni yozishdan ta’qiqlaganliklari bo’ldi. Lekin ta’qiqlaganliklari bo’ldi. Lekin payg’ambar a.s. bir guruh payg’ambar a.s. bir guruh sahobalarga hadislarni sahobalarga hadislarni yozishga ruxsat berganlar, yozishga ruxsat berganlar, shuningdek, ba’zi bir shuningdek, ba’zi bir shaharlarga yuborgan shaharlarga yuborgan maktublarida ham hadislarning maktublarida ham hadislarning yozma holatini uchratishimiz yozma holatini uchratishimiz mumkin. mumkin.  Muhammad Muhammad ‘alayhissalomning ‘alayhissalomning hadislaridan birida: hadislaridan birida: “Ey ummatlarim! “Ey ummatlarim! Men sizlar uchun Men sizlar uchun Qur’on-i karim bilan Qur’on-i karim bilan o’zimning sunnatim o’zimning sunnatim — yo’l-yo’riqlarimni — yo’l-yo’riqlarimni qoldirdim. Sizlar shu qoldirdim. Sizlar shu ikkalasini qattiq ikkalasini qattiq tutib, (ularga) amal tutib, (ularga) amal qilsalaringiz, to’g`ri qilsalaringiz, to’g`ri yo’ldan aslo yo’ldan aslo adashmaysizlar”,adashmaysizlar”, deyiladi. deyiladi. 4. 4. NAQSHBANDIYANAQSHBANDIYA Bahovuddin Muhammad Burhoniddin Muhammad al- Buxoriy Bahovuddin Muhammad Burhoniddin Muhammad al- Buxoriy Naqshband (1318-1389)- XIV asr Marzaziy Osiyo tasavvufining Naqshband (1318-1389)- XIV asr Marzaziy Osiyo tasavvufining eng yirik vakili edi. Naqshbandiya tariqatining ma’naviy eng yirik vakili edi. Naqshbandiya tariqatining ma’naviy asoschisi Xoja Yusuf al-Hamadoniy (vafoti 1140) asoschisi Xoja Yusuf al-Hamadoniy (vafoti 1140) hisoblanadi.Naqshband Buxoro yaqinida tug’ildi.U vafotidan hisoblanadi.Naqshband Buxoro yaqinida tug’ildi.U vafotidan keyin muqaddas shaxs hisoblanib,Xudo oldida vositachi,karomat keyin muqaddas shaxs hisoblanib,Xudo oldida vositachi,karomat ko’rsatuvchi va Buxoroning homiysi sifatlariga ega bo’ldi.Qabri ko’rsatuvchi va Buxoroning homiysi sifatlariga ega bo’ldi.Qabri ustiga o’rnatilgan maqbara ziyorat qilinadigan joyga aylandi.ustiga o’rnatilgan maqbara ziyorat qilinadigan joyga aylandi. naqshband o’z ta’limotida tasavvufning ikki maktabi-Ahmad naqshband o’z ta’limotida tasavvufning ikki maktabi-Ahmad Yassaviy va Abdulholiq al-G’ijduvoniy (vafoti 1180) qoidalarini Yassaviy va Abdulholiq al-G’ijduvoniy (vafoti 1180) qoidalarini bir-birlariga qo’shdi.Naqshband ta’limoti Markaziy Osiyoning bir-birlariga qo’shdi.Naqshband ta’limoti Markaziy Osiyoning turkiy qabilalari orasida islomning sunniy oqimini yoydi va turkiy qabilalari orasida islomning sunniy oqimini yoydi va mustahkamladi.mustahkamladi. Naqshband haqiqiy solikni chalg’ituvchi zohiriy taqvodorlik va Naqshband haqiqiy solikni chalg’ituvchi zohiriy taqvodorlik va marosimchilikni rad qildi: 40 kunlik ro’za tutish,daydilik,gadoylik, marosimchilikni rad qildi: 40 kunlik ro’za tutish,daydilik,gadoylik, ko’pchilik oldida musiqa, ashula va raqs ijro etishni, baland ovoz ko’pchilik oldida musiqa, ashula va raqs ijro etishni, baland ovoz bilan zikr aytishni ma’qullamadi.bilan zikr aytishni ma’qullamadi. Naqshbandiydan keyin , Alouddin Attor Naqshbandiydan keyin , Alouddin Attor (vafoti 1400) va Xoji Muhammad Porso (vafoti 1400) va Xoji Muhammad Porso (1345-1420) naqshbandiyaning tashkiliy (1345-1420) naqshbandiyaning tashkiliy tuzilishini mustahkamladilar va uning tuzilishini mustahkamladilar va uning ta’sirini ko’chmanchi turk qabilalari ta’sirini ko’chmanchi turk qabilalari orasida kengaytirdilar. Naqshbandiya o’z orasida kengaytirdilar. Naqshbandiya o’z ta’sirining cho’qqisiga xoji Ubaydulloh ta’sirining cho’qqisiga xoji Ubaydulloh Ahror (1404-1490) davrida erishdiki, u zot Ahror (1404-1490) davrida erishdiki, u zot savdo va yer egalari doiralarining qo’llab-savdo va yer egalari doiralarining qo’llab- quvvatlashiga tayanib,temuriy o’zaro quvvatlashiga tayanib,temuriy o’zaro urushlarga faol va uddaburonlik urushlarga faol va uddaburonlik bilanaralashib, 40 yil davomida butun bilanaralashib, 40 yil davomida butun mintaqaning amaldagi hukmdori bo’ldi.mintaqaning amaldagi hukmdori bo’ldi. TASAVVUFNING YIRIK NAZARIYOTCHILARITASAVVUFNING YIRIK NAZARIYOTCHILARI FARIDIDDIN ATTOR (VAFOTI 1230 ) JALOLIDDIN RUMIY (XIII ASR) QODIRIYA TARIQATINIG ASOSCHISI ABDUL QODIR AL- JILONIY YOKI GILONIY(1077-66) KUBRAVIYA TARIQATINIG ASOSCHISI NAJMIDDIN AL- KUBRO(145-1221)N A Z A R I Y O T C H I L A R IBN AL- ARABIY (VAFOTI 1260)

O'xshashlar

Markaziy Osiyo mutaffakkirlarining ma’naviy merosi
Qur'oni Karim haqida ma’lumot
Jahon dinlari. Islom
Islomdagi asosiy yo‘nalish va mazhablar, ularning kelib chiqish sabablari
Islom dini 2