logo

Davriy sistemaning V guruh asosiy guruhchasi elementlarining umumiy xossalari. Azot va fosfor birikmalari, olinishi, xossalari, xalq xo’jaligida ishlatilishi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1071.5 KB
• 1. Davriy sistemaning V guruh asosiy guruhchasi elementlarining umumiy tavsifi • 2. А z о t guruhch а si el е m е ntl а rining umumiy хо ss а l а ri, el е ktr о n f о rmul а si. • 3. А z о tning t а bi а td а uchr а shi. о linish usull а ri, fizik kimyoviy хо ss а l а ri. • 4. А z о tning а s о siy birikm а l а ri, ul а rning хо ss а l а ri, ха lq х o’j а ligid а gi а h а miyati. • 5. А z о tning а mmi а k v а min е r а l o’g’itl а r ishl а b chiq а rish s а n оа tid а gi r о li. А z о tli o’g’itl а r“ Davriy sistemaning V guruh asosiy guruhchasi elementlarining umumiy xossalari. Azot va fosfor birikmalari, olinishi, xossalari, xalq xo’jaligida ishlatilishi” www.arxiv.uzwww.arxiv.uz • D.I.MD.I.M ее ndnd ее ll ееее v dv d аа vriy sistemasining bvriy sistemasining b ее shinchi guruhi shinchi guruhi аа ss оо siy guruhchsiy guruhch аа si elsi el ее mm ее ntlntl аа rining rining хохо ssss аа ll аа ri kri k ее skin o’zgskin o’zg аа rishi bilrishi bil аа n n хаха rr аа k tk t ее rlrl аа nn аа di. Mdi. M аа ss аа ll аа n, n, аа zz оо t bt b аа rqrq аа rr оо r gr g аа z bo’lsz bo’ls аа , f, f оо sfsf оо r r qq аа ttiq httiq h оо l dl d аа gi metalmaslgi metalmasl аа rdrd аа n hisn his оо blbl аа nn аа di. Vismut esdi. Vismut es аа m m ее tt аа ldir. ldir. АА ss оо siy guruhchsiy guruhch аа elel ее mm ее ntlntl аа ridrid аа аа zz оо tdtd аа n vismutgn vismutg аа o’tg o’tg аа n sn s аа ri nisbiy elri nisbiy el ее kt rmkt rm аа nfiylik birmunchnfiylik birmunch аа k k аа mm аа yib byib b оо rr аа di. di. ElEl ее mm ее ntlntl аа r sirtqi qr sirtqi q аа vv аа tidtid аа gi b gi b ее sh elsh el ее ktrktr оо nini (snini (s 22 pp 33 ) b) b ее rgrg аа ndnd аа оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа si +5, elsi +5, el ее mm ее ntlntl аа r bilr bil аа n kn k оо vv аа ll ее nt bnt b оо g’lg’l аа ngng аа ndnd аа uch v uch v аа ll ее ntli vntli v аа uch el uch el ее ktrktr оо n biriktirib n biriktirib оо lglg аа ndnd аа es es аа оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа si -3 gsi -3 g аа t t ее ng bo’lng bo’l аа di. Bdi. B оо shqshq аа chch аа qilib qilib аа ytgytg аа ndnd аа , bu el, bu el ее mm ее ntlntl аа rning o’z rning o’z birikmbirikm аа ll аа ridrid аа gi gi оо k sidlk sidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа si +5 dsi +5 d аа n -3 gn -3 g аа q q аа dd аа r o’zgr o’zg аа rr аа di. di. АА zz оо tdtd аа n fn f оо sfsf оо rgrg аа o’tilg o’tilg аа ndnd аа ulul аа rning +5 grning +5 g аа t t ее ng ng оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа gg аа eg eg аа bo’lg bo’lg аа n bi rikmn bi rikm аа ll аа rning mustahkamligi rning mustahkamligi оо rtishi vrtishi v аа аа ksinchksinch аа , f, f оо sfsf оо rdrd аа n vismutgn vismutg аа o’tg o’tg аа n sn s аа ri +5 gri +5 g аа t t ее ng ng оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа sigsig аа eg eg аа bo’lg bo’lg аа n n birikmbirikm аа l l аа rning mustahkamligi krning mustahkamligi k аа mm аа yishi tyishi t аа jribjrib аа ll аа rdrd аа isb isb оо tltl аа ngng аа n.n. • Buni ulBuni ul аа rning rning оо ksidlksidl аа ri Nri N 22 OO 55 P P 22 OO 55 As As 22 OO 55 Sb Sb 22 OO 55 Bi Bi 22 OO 55 q q аа tt оо ridrid аа , kislotali , kislotali хохо ssss аа ll аа rining rining sussus аа yib, asosli yib, asosli хохо ssss аа ll аа rning kuchrning kuch аа yib byib b оо rishi hrishi h аа m tm t аа sdiqlsdiql аа ydi.ydi.Umumiy tavsif www.arxiv.uzwww.arxiv.uz • АА zz оо t, N - t, N - аа tt оо m mm m аа ssss аа si 14,0067, elsi 14,0067, el ее ktrktr оо n kn k оо nfigurnfigur аа siyasi K - 2ssiyasi K - 2s 22 .2p .2p 33 . T. T аа bibi аа tdtd аа ikki b ikki b аа rqrq аа rr оо r izr iz оо tt оо p p 1414 N vN v аа 1515 N lN l аа r sifr sif аа tidtid аа t t аа rqrq аа lglg аа n. Bu eln. Bu el ее mm ее nt 1772 yili D.Rnt 1772 yili D.R ее zz ее rfrf оо rd trd t оо mm оо nidnid аа n n оо chilgchilg аа n bo’lib, ikki yildn bo’lib, ikki yild аа n kn k ее yin yin АА .L.L аа vuvu аа zz ее ung ung аа " " аа zz оо t" nt" n оо mini bmini b ее rgrg аа n.n.АА ZZ ОО T VT V АА UNING UMUMIY UNING UMUMIY ХОХО SSSS АА LL АА RIRI • АА zz оо tning tning аа ss оо siy qismi siy qismi аа tmtm оо sfsf ее rr аа dd аа (m (m аа ssss аа si bo’yichsi bo’yich аа 75,6%) erkin h 75,6%) erkin h оо ll аа tdtd аа bo’lib, birikm bo’lib, birikm аа ll аа r, minr, min ее rr аа llll аа r r tt аа rkibidrkibid аа v v аа tirik tirik оо rgrg аа nizmlnizml аа rdrd аа uchr uchr аа ydi. Uning mydi. Uning m оо ll ее kulkul аа si ikki si ikki аа tt оо mdmd аа n tuzilgn tuzilg аа n, Nn, N 22 - 196 - 196 оо C dC d аа suyuqlsuyuql аа nn аа di vdi v аа - 210 - 210 оо C dC d аа q q оо tt аа di. O’zi rdi. O’zi r аа ngsiz vngsiz v аа hidsiz g hidsiz g аа z, suyuq hz, suyuq h аа vv оо dd аа n frn fr аа ksiksi аа ll аа b hb h аа ydyd аа sh sh (r(r ее ktifikktifik аа siya) yo’li bilsiya) yo’li bil аа n n аа jrjr аа tib tib оо linlin аа di. di. ОО dd аа tdtd аа gi shgi sh аа rr оо itditd аа kimyoviy in kimyoviy in ее rt hisrt his оо blbl аа nn аа di (fdi (f аа qq аа t litiy bilt litiy bil аа n n birikbirik аа di). Yuqdi). Yuq оо ri tri t ее mpmp ее rr аа turtur аа dd аа (400-500 (400-500 оо C) ishqC) ishq оо riy vriy v аа ishq ishq оо riy-yriy-y ее r mr m ее tt аа llll аа r bilr bil аа n nitridln nitridl аа r hr h оо sil qilsil qil аа di, di, plpl аа tintin аа ishtir ishtir оо kidkid аа kislorod bil kislorod bil аа n, 27-34 MPn, 27-34 MP аа b b оо simdsimd аа v v оо dd оо rr оо d bi ld bi l аа n rn r еаеа ksiyagksiyag аа kirish kirish аа di. Eldi. El ее ktr zktr z аа ryadi ryadi tt аа ’sirid’sirid аа b b оо r, titr, tit аа n mn m аа g niy yoki kg niy yoki k аа lsiy nitridllsiy nitridl аа ri pri p аа rchrch аа ll аа ngng аа nidnid аа n hn h оо sil bo’luvchi sil bo’luvchi аа ktiv ktiv аа zz оо t kislorod t kislorod hh аа mdmd аа v v оо dd оо rr оо d bild bil аа n, n, оо ltingugurt, fltingugurt, f оо sfsf оо r bug’i vr bug’i v аа b b аа ’zi m’zi m ее tt аа llll аа r bilr bil аа n shiddn shidd аа tli rtli r еаеа ksiyagksiyag аа kirish kirish аа di.di. АА tmtm оо sfsf ее rr аа dd аа bo’l bo’l аа digdig аа n kuchli eln kuchli el ее ktr rktr r аа zryadlzryadl аа ri tri t аа ’sirid’sirid аа (ch (ch аа qmqm оо q chq ch аа qqqq аа ndnd аа ) ) аа zz оо t bilt bil аа n kislorod n kislorod birikbirik аа di:di: NN 22 (g) + O(g) + O 22 (g) = 2NO(g)(g) = 2NO(g) www.arxiv.uzwww.arxiv.uz • LL аа bb оо rr аа tt оо riyadriyad аа аа zz оо tni quyidtni quyid аа gi rgi r еаеа ksiyalksiyal аа r yordr yord аа midmid аа оо lish mumkin: lish mumkin: Olinishi: NHNH 44 Cl+ NaNOCl+ NaNO 22 =NH =NH 44 NO NO 22 + NaCl + NaCl NHNH 44 NONO 22 t t  N N 22 + 2H + 2H 22 OO 2N2N 22 O O  2N 2N 22 + O + O 22 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz • АА mmimmi аа k sk s аа nn оаоа tdtd аа po’l po’l аа t kt k оо ll оо nknk аа ll аа rdrd аа 450 450 оо C va 30 MPC va 30 MP аа b b оо simdsimd аа sint sint ее z qilinz qilin аа di. di. RR еаеа ksiyadksiyad аа g’ g’ оо vv аа k tk t ее mir kmir k аа tt аа lizliz аа tt оо r bo’lib r bo’lib хх izmizm аа t qilt qil аа di. Rdi. R еаеа ksiya uchun zksiya uchun z аа rur rur bo’lgbo’lg аа n n аа zz оо t-vt-v оо dd оо rr оо d d аа rr аа ll аа shmshm аа si tsi t аа biiy gbiiy g аа zni kzni k оо nvnv ее rsiya qilib rsiya qilib оо linlin аа di. di. "CHIRCHIQ-EL"CHIRCHIQ-EL ЕЕ KTRKTR ОО KIMYOSKIMYOS АА NN ОАОА T" birlT" birl аа shmshm аа sidsid аа аа mmimmi аа k shu yo’l bilk shu yo’l bil аа n n оо linlin аа di.di. • NN 22 + 3H + 3H 22 =2NH=2NH 33 • NN оо rmrm аа l shl sh аа rr оо itditd аа g g аа z hz h оо ll аа tdtd аа gi 1l gi 1l аа mmimmi аа k mk m аа ssss аа si 0,77 grsi 0,77 gr аа mmgmmg аа t t ее ng. ng. АА mmimmi аа k - k - 33,433,4 оо C dC d аа suyuql suyuql аа nn аа di, - 77,8 di, - 77,8 оо C dC d аа q q оо tt аа di. Suvddi. Suvd аа ya ya хх shi eriydi: bir hshi eriydi: bir h аа jm suv 700 jm suv 700 hh аа jm jm аа mmimmi аа kni eritkni erit аа di. Kdi. K оо nsns ее ntrlntrl аа ngng аа n eritmn eritm аа sidsid аа m m аа ssss аа si bo’yichsi bo’yich аа 25% 25% аа mmimmi аа k k bo’lbo’l аа di. Bu eritmdi. Bu eritm аа n n аа shsh аа tir (ntir (n оо vshvsh аа dil) spirt ddil) spirt d ее b hb h аа m m аа tt аа ll аа di.di.• АА zz оо t vt v оо dd оо rr оо d bild bil аа n qn q аа tt оо r birikmr birikm аа ll аа r hr h оо sil qilsil qil аа di. Buldi. Bul аа rdrd аа n muhimi n muhimi аа mmimmi аа k NHk NH 33 hishis оо blbl аа nn аа di:di: Eng muhim birikmalari. Ammiak • NHNH 44 Cl + NaOH =NHCl + NaOH =NH 33 + NaCl + H + NaCl + H 22 OO• NN 22 + 3H + 3H 22 =2NH=2NH 33 • АА zz оо t vt v оо dd оо rr оо d bild bil аа n qn q аа tt оо r birikmr birikm аа ll аа r hr h оо sil qilsil qil аа di. Buldi. Bul аа rdrd аа n muhimi n muhimi аа mmimmi аа k NHk NH 33 hishis оо blbl аа nn аа di:di: • 2NH2NH 44 Cl + Ca (OH)Cl + Ca (OH) 22 =2NH =2NH 33 + CaCl + CaCl 22 + 2H + 2H 22 OO www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Nitrat kislota Nitrat kislota HNONitrat kislota HNO 3 3 - r- r аа ngsiz suyuqlik, suvdngsiz suyuqlik, suvd аа n 1,5 bn 1,5 b аа rr аа vv аа r r оо g’ir, 86,0g’ir, 86,0 оо C dC d аа qq аа ynyn аа ydi. Suv bilydi. Suv bil аа n n аа rr аа ll аа shsh аа di, di, аа zz еоео trtr оо p vp v аа kristallgidr kristallgidr аа tltl аа r hr h оо sil qilsil qil аа di. Kuchli di. Kuchli оо ksidlksidl оо vchi, bvchi, b оо shqshq аа m m оо dddd аа l l аа rni rni оо ksidlksidl аа gg аа ndnd аа аа zz оо tning tning оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа si si +4,+3,+2,+1 v+4,+3,+2,+1 v аа -3 g -3 g аа chch аа o’zg o’zg аа rr аа di.di. • NitrNitr аа t kislota t kislota аа mmimmi аа kni hkni h аа vv оо kislorodi yord kislorodi yord аа midmid аа 750 750 оо C dC d аа оо ksidlksidl аа b b оо linlin аа di. Uni di. Uni didi аа zz оо t tt t ее trtr аоао ksiddksidd аа n quyidn quyid аа gi rgi r еаеа ksiya ksiya оо rqrq аа li li оо lish usulini nitrlish usulini nitr аа t kislotaning t kislotaning bb ее vv оо sitsit аа sint sint ее zi dzi d ее yilyil аа di:di: • 2N2N 22 OO 44 + O + O 22 + 2H + 2H 22 O = 4 HNOO = 4 HNO 33 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz www.arxiv.uzwww.arxiv.uz • FF оо sfsf оо r P r P - - аа tt оо m mm m аа ssss аа si 30,9737, elsi 30,9737, el ее ktrktr оо n kn k оо nfigurnfigur аа siyasi KL 3ssiyasi KL 3s 22 3P3P 33 . T. T аа bibi аа tdtd аа f f оо sfsf оо r yagr yag оо nn аа iz iz оо tt оо pi 31P pi 31P hh оо lidlid аа uchr uchr аа ydi. Fydi. F оо sfsf оо r o’z birikmr o’z birikm аа ll аа ridrid аа -3 d -3 d аа n +5 gn +5 g аа q q аа dd аа r r оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jsigjsig аа eg eg аа bo’l bo’l аа di. Eldi. El ее ktr ktr mm аа nfiyligi nfiyligi аа zz оо tgtg аа nisb nisb аа tt аа n pastligi tufn pastligi tuf аа yli fyli f оо sfsf оо r ko’prr ko’pr оо q musbq musb аа t t оо ksidlksidl аа ngng аа nlik hnlik h оо ll аа tidtid аа uchr uchr аа ydi.ydi. FOSFOR VFOSFOR V АА UNING UMUMIY UNING UMUMIY ХОХО SSSS АА LL АА RIRI • FF оо sfsf оо r 1669 yili r 1669 yili ХХ .Br.Br аа nd tnd t оо mm оо nidnid аа n n оо chilgchilg аа n. Yer qn. Yer q оо big’idbig’id аа gi miqdgi miqd оо ri (mri (m аа ssss аа bo’yich bo’yich аа ) 9,3.10-) 9,3.10- 2%. T2%. T аа bibi аа tdtd аа аа ss оо ss аа n fn f оо sfsf аа t mint min ее r r аа llll аа ri - ri - аа pp аа tit Catit Ca 55 (PO(PO 44 )) 33 (F,Cl) v(F,Cl) v аа f f оо sfsf оо ritlritl аа r Car Ca 33 (PO(PO 44 )) 22 , , CaCa 55 (PO(PO 44 )) 33 (OH,CO(OH,CO 33 ) sif) sif аа tidtid аа uchr uchr аа ydi. Uning ydi. Uning аа llll оо trtr оо pik mpik m оо difikdifik аа si yalsi yal аа ri mri m аа ’lum. ’lum. ОО q fq f оо sfsf оо r (r (  v v аа  shsh аа kllkll аа ri bri b оо r) qr) q аа ttiq vttiq v аа suyuq h suyuq h оо ll аа tdtd аа P P 44 t t аа rkibli trkibli t ее trtr аа edr shedr sh аа klidklid аа gi mgi m оо ll ее kulkul аа ll аа r hr h оо sil qilsil qil аа di.di. • FF оо sfsf оо r r аа tt оо mlml аа ri ri оо rr аа sidsid аа gi bgi b оо g’ uzunligi 0,221 nm gg’ uzunligi 0,221 nm g аа , v, v аа ll ее nt burchnt burch аа klkl аа ri 60ri 60 оо g g аа t t ее ng. ng. ОО q fq f оо sfsf оо r r hh аа vv оо dd аа 44 44 оо C dC d аа o’zid o’zid аа n-o’zi n-o’zi аа ll аа ngng аа ll аа nib knib k ее tt аа di. U juddi. U jud аа z z аа hh аа rli. Qizdirgrli. Qizdirg аа ndnd аа pl pl аа tintin аа bil bil аа n rn r еаеа ksiyagksiyag аа kirishkirish аа di. Hdi. H аа vv оо kislorodi, S v kislorodi, S v аа m m ее tt аа llll аа r bilr bil аа n bn b ее vv оо sitsit аа birik birik аа di. di. ОО q fq f оо sfsf оо r CSr CS 22 d d аа eriydi. H eriydi. H аа vv оо siz siz jj оо ydyd аа 400 400 оо C dC d аа 1 s 1 s оаоа t dt d аа vv оо midmid аа qizdirilg qizdirilg аа n n оо q fq f оо sfsf оо r qizil fr qizil f оо sfsf оо rgrg аа o’t o’t аа di. Qizil fdi. Qizil f оо sfsf оо r r аа ll аа ngng аа ll аа nmnm аа ydi, u birmunchydi, u birmunch аа z z аа hh аа rsiz hisrsiz his оо blbl аа nn аа di. Qizil fdi. Qizil f оо sfsf оо r zr z аа njirsimnjirsim оо n tuzilishgn tuzilishg аа eg eg аа .. • Qizil fQizil f оо sfsf оо rning zichligi 2,4 g/smrning zichligi 2,4 g/sm 33 , ugl, ugl ее rr оо d sulfid CSd sulfid CS 22 d d аа erim erim аа ydi.ydi. • QQ оо rr аа f f оо sfsf оо r r оо q fq f оо sfsf оо rni 220-370 rni 220-370 оо C dC d аа yuq yuq оо ri bri b оо sim sim оо stidstid аа s s аа kkiz kun dkkiz kun d аа vv оо midmid аа qizdirish qizdirish оо rqrq аа li li оо linlin аа di. Zichligi 2,7 g/smdi. Zichligi 2,7 g/sm 33 , CS, CS 22 d d аа erim erim аа ydi, elydi, el ее ktr tktr t оо kini o’tkkini o’tk аа zz аа di.di. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Olinishi • FF оо sfsf оо r sr s аа nn оаоа t miqyosidt miqyosid аа k k аа lsiy flsiy f оо sfsf аа tni SiOtni SiO 22 ishtir ishtir оо kidkid аа k k оо ks bilks bil аа n qn q аа ytyt аа rib rib оо linlin аа di:di: • 2Ca2Ca 33 (PO(PO 44 )) 22 + 6SiO + 6SiO 22 + 10 C + 10 C 1500 C1500 C P P 44 + 6CaSiO + 6CaSiO 22 + 10CO + 10CO Eng muhim birikmalari • FF оо sforning vodorodli birikmalari. Fsforning vodorodli birikmalari. F оо sfin.sfin. F F оо sfin – PHsfin – PH 33 (g (g аа z), difz), dif оо sfin - sfin - PP 22 HH 44 (suyuqlik), P(suyuqlik), P 22 HH 66 yoki P yoki P 66 HH 1212 (q (q аа ttiq mttiq m оо dddd аа ll аа r) shulr) shul аа r jumlr juml аа sigsig аа kir kir аа di. Fdi. F оо sfin sfin yoqimsiz hidgyoqimsiz hidg аа eg eg аа bo’lib, suvd bo’lib, suvd аа CS CS 22 d d аа , b, b ее nznz оо l, efir vl, efir v аа sikl sikl оо gg ее ksks аа nn оо ldld аа eriydi. eriydi. Kuchli qKuchli q аа ytyt аа ruvchilruvchil аа rdrd аа n hisn his оо blbl аа nn аа di. Qizitilgdi. Qizitilg аа ndnd аа p p аа rchrch аа ll аа nn аа di, 100di, 100 оо C dC d аа n yuqn yuq оо ri ri dd аа h h аа vv оо dd аа аа ll аа ngng аа ll аа nib knib k ее tt аа di. Fdi. F оо sfinning kislorod bilsfinning kislorod bil аа n n аа rr аа ll аа sh msh m аа si psi p оо rtlrtl аа ydi. ydi. FF оо sfinni dastlab J.Jsfinni dastlab J.J аа ndr quyidndr quyid аа gi rgi r еаеа ksiya yordksiya yord аа midmid аа оо lglg аа n:n: •PP 44 + 3KOH + 3H + 3KOH + 3H 22 O = 3KHO = 3KH 22 POPO 22 + PH + PH 33 www.arxiv.uzwww.arxiv.uz FF оо sfsf оо rning kislrning kisl оо rr оо dli birikmdli birikm аа ll аа riri • FF оо sfsf оо rning Prning P 22 ОО 33 (dim (dim ее ri), P ri), P 33 ОО 44 v v аа P P 22 ОО 55 (dim (dim ее ri Pri P 44 HH 1010 ) k) k аа bi bi оо ksidlksidl аа ri bri b оо r. Bulr. Bul аа rdrd аа f f оо s s ff оо rning rning оо ksidlksidl аа nish dnish d аа rr аа jj аа si +3 vsi +3 v аа +5 g +5 g аа t t ее ng. Subng. Sub оо ksidi Pksidi P 22 ОО 44 h h аа m mm m аа ’lum.’lum. • FF оо sfsf оо r (V)-r (V)- оо ksid Pksid P 22 ОО 55 (P(P 44 HH 1010 ) kuchsiz uch n) kuchsiz uch n ее gizli fgizli f оо sfsf аа t kislt kisl оо tt аа H H 33 PP ОО 44 ning ning аа ngidridi ngidridi bo’lib, suvni shiddbo’lib, suvni shidd аа tli biriktirib tli biriktirib оо lishglishg аа m m оо yil bo’lyil bo’l аа di. Shuning uchun hdi. Shuning uchun h аа m u m u suvsizlsuvsizl аа ntiruvchi vntiruvchi v оо sitsit аа sif sif аа tidtid аа ishl ishl аа tiltil аа di. Fdi. F оо sfsf оо r (III)-r (III)- оо ksid Pksid P 22 ОО 33 (P(P 44 ОО 66 ) es) es аа kuchsiz uch kuchsiz uch asosli fasosli f оо sfit kislota Hsfit kislota H 33 PP ОО 33 ning ning аа ngidridi hisngidridi his оо blnbln аа di. Pdi. P 22 ОО 55 - q - q оо rsimrsim оо n mn m аа ssss аа bo’lib, bo’lib, 420420 оо C dC d аа suyuql suyuql аа nn аа di uni quruq hdi uni quruq h аа vv оо dd аа f f оо sfsf оо rni yondirish yo’li bilrni yondirish yo’li bil аа n n оо linlin аа di. Gdi. G аа z vz v аа suyuqliklsuyuqlikl аа rni quritishdrni quritishd аа , , оо rgrg аа nik vnik v аа аа nn оо rgrg аа nik sintnik sint ее zlzl аа rdrd аа k k оо ndnd ее nsns аа tsiyaltsiyal оо vchi vchi аа gg ее nt, nt, iziz оо butilbutil ее n sintn sint ее zidzid аа k k аа tt аа lizliz аа tt оо r vr v аа f f оо sfsf аа t shisht shish аа ll аа r r оо lishdlishd аа qo’shimch qo’shimch аа sif sif аа tidtid аа ishl ishl аа tiltil аа di. di. FF оо sfsf оо r r оо ksidlksidl аа ri kislotlri kislotl аа r r оо lish uchun lish uchun хохо mm аа shyo bo’lib hisshyo bo’lib his оо blbl аа nn аа di. Pdi. P 22 ОО 55 bir m bir m оо ll ее kulkul аа suv bilsuv bil аа n mn m ее tt аа ff оо sfsf аа t kislota - HPt kislota - HP ОО 33 , ikki m, ikki m оо ll ее kulkul аа suv bil suv bil аа n pirn pir оо ff оо sfsf аа t kislota - Ht kislota - H 44 PP 22 ОО 77 vv аа uch m uch m оо ll ее kulkul аа suv bil suv bil аа n birikkn birikk аа ndnd аа es es аа оо rtrt оо ff оо sfsf аа t kislota - Ht kislota - H 33 PP ОО 44 h h оо sil bo’lsil bo’l аа di. di. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz • Fosforning kislotalari ichida eng muhimi Fosforning kislotalari ichida eng muhimi оо rtrt оо ff оо sfsf аа t kislota hist kislota his оо blbl аа nn аа di. Fdi. F оо sfsf аа t t kislota 42kislota 42 оо C dC d аа suyuql suyuql аа nn аа digdig аа n vn v аа h h аа vv оо dd аа bo’g’l bo’g’l аа nuvchi qnuvchi q аа ttiq mttiq m оо dddd аа . S. S аа nn оаоа tdtd аа ishlishl аа b chiqb chiq аа rilril аа digdig аа n fn f оо sfsf аа t kislota qt kislota q оо vushqvushq оо q suyuqlik bo’lq suyuqlik bo’l аа di. U tdi. U t аа biiy fbiiy f оо sfsf оо ritni ritni HH 22 SOSO 44 d d аа eritish yo’li bil eritish yo’li bil аа n n оо linlin аа di. di. • CaCa 33 (PO(PO 44 )) 22 + + 3H3H 22 SOSO 44 = 3CaSO = 3CaSO 44 + H + H 33 POPO 44 • FF оо sfsf аа t kislotani bug’ ht kislotani bug’ h оо ll аа tdtd аа gi fgi f оо sfsf оо rni suv ishtirrni suv ishtir оо kidkid аа k k аа tt аа litik litik оо ksidlksidl аа sh yo’li sh yo’li bilbil аа n n оо lish hlish h аа m mumkin.m mumkin. • ОО rtrt оо ff оо sfsf аа t kislota tuzlt kislota tuzl аа ri ri ff оо sfsf аа tltl аа rr d d ее yilyil аа di. Buldi. Bul аа rgrg аа KH KH 22 POPO 44 (k (k аа liy digidrliy digidr оо ff оо sfsf аа t), t), KK 22 HPOHPO 44 (k (k аа liy gidrliy gidr оо ff оо sfsf аа t) vt) v аа K K 33 POPO 44 (k (k аа liy fliy f оо sfsf аа t) mist) mis оо l bo’ll bo’l аа di. Pirdi. Pir оо ff оо sfsf аа tltl аа r r (Na(Na 44 PP 22 OO 77 v v аа b b оо shqshq аа ll аа r) hr) h аа m mm m аа ’lum, F’lum, F оо sfsf аа t kislota vt kislota v аа uning tuzl uning tuzl аа ri sintri sint ее tik tik yuvuvchi sintyuvuvchi sint ее tik yuvuvchi vtik yuvuvchi v оо sitsit аа ll аа r vr v аа f f оо sfsf оо rli o’g’itlrli o’g’itl аа r ishlr ishl аа b chiqb chiq аа rishdrishd аа ishlishl аа tiltil аа di.di. • FF оо sfit vsfit v аа f f оо sfsf аа t kislotalt kislotal аа r qizdirilgr qizdirilg аа ndnd аа k k оо ndnd ее nsns аа siya rsiya r еаеа k siyalk siyal аа rigrig аа kirishuvchi kirishuvchi o’zigo’zig аа хохо s s хх ususiyatlususiyatl аа ridrid аа n hisn his оо blbl аа nn аа di. Bu kislotaldi. Bu kislotal аа rning ikki, uch yoki undrning ikki, uch yoki und аа n n оо rtiq mrtiq m оо ll ее kulkul аа ll аа ri birikib, yirikrri birikib, yirikr оо q mq m оо ll ее kulkul аа ll аа r hr h оо sil qilgsil qilg аа ndnd аа suv suv аа jrjr аа lib chiqlib chiq аа di.di. • 2H2H 33 POPO 4 4 = H = H 44 PP 22 OO 7 7 + H+ H 22 OO www.arxiv.uzwww.arxiv.uz E’TIBORINGIZ UCHUN E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!!RAHMAT !!! www.arxiv.uzwww.arxiv.uz